در مورد عینیّت اسماء و صفات ذاتی خدا ، با ذات حق تعالی خلاصه آن ، این است که حقیقت همه اسماء و صفات ذاتی خدا عین هم و همه عین ذات خدا هستند. و تفاوت آنها مفهومی است. همچنین در نامه فوق الذکر گفته شد که مخلوقات ، فعل خدا و ظهور اسماء و صفات حق تعالی هستند. و گفته شد که نسبت مخلوقات به خدا و اراده او مثل نسبت صور ذهنی به انسان و اراده اوست. سوال فعلی حضرت عالی نیز در قالب همین مثال قابل توضیح است. صور ذهنی انسان ، از نظر وجودی ، همه در یک سطح نیستند.

در مورد عینیّت اسماء و صفات ذاتی خدا ، با ذات حق تعالی خلاصه آن ، این است که حقیقت همه اسماء و صفات ذاتی خدا عین هم و همه عین ذات خدا هستند. و تفاوت آنها مفهومی است. همچنین در نامه فوق الذکر گفته شد که مخلوقات ، فعل خدا و ظهور اسماء و صفات حق تعالی هستند. و گفته شد که نسبت مخلوقات به خدا و اراده او مثل نسبت صور ذهنی به انسان و اراده اوست. سوال فعلی حضرت عالی نیز در قالب همین مثال قابل توضیح است. صور ذهنی انسان ، از نظر وجودی ، همه در یک سطح نیستند. برخی از این صور ، از حیث وجودی ضعیفتر بوده و دارای حدود و قیود بیشتری هستند ، ولی برخی دیگر از حیث وجودی قویتر بوده و از حدود و قیود کمتری برخوردارند. برای مثال صورت ذهنی یک سیب قرمز با اندازه و شکل مشخص ، ضعیفتر از صورت کلّی سیب است. صورت یک سیب مشخص ، یک صورت خیالی است که رنگ و اندازه و شکل مشخصی دارد که حدود آن هستند. لذا این صورت در عالم خارج نمی تواند بر هر سیبی منطبق شود ؛ امّا صورت کلّی سیب ، یک صورت عقلی است که نه رنگ مشخصی دارد و نه شکل و اندازه مشخصی ؛ لذا این صورت کلّی می تواند در عالم خارج ، بر هر سیبی منطبق شود. لذا گفته می شود سعه وجودی صورت عقلی سیب از سعه وجودی صورت خیالی سیب خاصّ ، بیشتر است. یعنی صورت عقلی سیب از نظر وجودی شدیدتر و قویتر بوده و همه سیبهای عالم را زیر چتر خود دارد. ولی صورت خیالی یک سیب خاصّ ، تنها یک سیب یا طیف خاصّی از سیبهای هم شکل و هم اندازه و هم رنگ را شامل می شود. حال با توجّه به این که صور ذهنی ، ظهور اراده و قوّه خلّاقه انسان هستند ، می توان گفت که صورت خیالی یک سیب خاصّ ، به اندازه سعه وجودی خودش اراده انسان را نشان می دهد و صورت عقلی سیب ، نیز به اندازه خود نمایانگر اراده انسان است. و روشن است که مظهریت صورت عقلی سیب نسبت به اراده انسان بسیار قویتر است. چون خود همان صورت خیالی سیب خاصّ نیز زیر چتر صورت کلّی سیب است. یعنی صورت عقلی سیب بر تمام سیبهای عالم و از جمله بر سیبهایی که صورت خیالی سیب خاصّ بر آنها منطبق است صدق می کند.در مورد اسماء و صفات حق تعالی نیز همین مطلب صادق است. یعنی هر چه شدّت وجودی مخلوقی قویتر و مرتبه وجودی او بالاتر باشد ، احاطه وجودی او بر دیگر موجودات بیشتر بوده و مظهریّت او برای اسماء و صفات الهی قویتر خواهد شد. بر این اساس ، مظهریت گیاهان نسبت به اسماء حق تعالی قویتر از موجودات غیر زنده ، و مظهریت حیوانات قویتر از گیاهان و مظریت انسان قویتر از حیوانات است. همچنین مظهریت عالم ملکوت قویتر از عالم مادّه و مظهریّت عالم جبروت قویتر از عالم ملکوت است. چرا که عالم ملکوت از نظر وجودی محیط بر عالم مادّه است ؛ و هر چه در عالم مادّه است صورت کاملتر آن به دور از قید زمان و مکان در عالم ملکوت نیز موجود است . و هر چه در عالم ملکوت است ، صورت کاملتر آن بدون رنگ و شکل و مقدار در عالم جبروت حضور دارد. و سعه وجودی انسان کامل مافوق همه عوالم است. چون انسان کامل احاطه وجودی بر همه عوالم وجود داشته و جلوه تمام نمای اسماء حق تعالی است. لذا جامه خلیفة الله اعظم تنها شایسته اوست. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه