در قرآن شريف يازده بار کلمه ي {QتفلحونQ} آمده است و قبل از همه ي آن ها کلمه ي {QلعلکمQ} آمده است. چرا خداي تبارک و تعالي نفرموده اند: با تقوا باشيد تا قطعا رستگار شويد. با ايجاد شک در دل مومنين چه هدفي دارد؟

براي روشن شدن جواب سوال، بيان چند نکته ضروري است. 1. توجه به ادبيات: براي دست يابي بر معاني واژگان، مراجعه به ادبيات و فرهنگ هاي معتبر بسيار مناسب است. در ادبيات عرب براي واژه ي «لعل» چند معنا ذکر کرده اند که از جمله معاني آن عبارتند از: 1. توقع و اميدواري. 2. تعليل و بيان علت. 3. درخواست سؤال. اين ها از جمله معاني واژه ي «لعل» مي باشد. 2. چينش قرآن شريف: چينش قرآن شريف، هم چون خود قرآن، معجزه ي علمي مي باشد. هر واژه اي از واژگان قرآن، داراي «کد» ويژه مي باشد و در يک جايگاه خاصي چينش شده است. جايگاه واژه ي «لعل» در قرآن شريف اين گونه است. با توجه به صدر و ذيل آيه، معاني گوناگون از آن برداشت مي شود. گاهي به معناي اميد است. گاهي به معناي باشد که. گاهي به معناي شايد که و ... . 3. واژه ي «لعل» از جمله واژگاني است که در قرآن شريف، بسيار به کار گرفته شده است. برخي از چينش هاي آن عبارتند از: 1. لعل الساعه قريب. «چه بسا قيامت نزديک باشد.» 3. لعلکم تتقون باشد که پروا کنيد. 3. لعلکم تفلحون «باشد که رستگار شويد». 4. لعلکم ترحمون «باشد که مشمول رحمت (او) شويد». 5. لعلکم تعقلون «باشد که تعقل کنيد. 6. لعلکم تشکرون «باشد ]شايد[. سپاس گذاري کنيد» 7. لعلکم تهتدون ... «باشد ]شايد[ که راه يابيد» در همه ی اين ها بيم و اميد و خوف و رجا خوابيده است که يکي از ميدان هاي صدگانه ي عرفان محسوب مي شوند. بنابر اين، اگر «لعل» در کلام انسان واقع شود، معنايش روشن است، چون انسان از آينده چندان با خبر نيست و مي تواند در مورد آن لعل به کار برد؛ ولي استعمال آن در کلام خداوند که داناي غيب و شهود است چه معناي دارد؟ در جواب اين سؤال چند نظر وجود دارد. لعل در اين گونه موارد براي بيان علت است. به عنوان مثال «لعلکم تشکرون» . يعني بدان علت عفو کرديم که شکر کنيد. گاهي براي اميد و توقع گوينده است و گاهي براي اميدوار کردن مخاطب. هرگاه لعل در کلام خداوند واقع شود، براي ايجاد اميد در مخاطب است. گاهي به معناي اميد مقامي است نه متکلمي. به عنوان مثال «لعلک بافع نفسک». يعني اميد و ترجي در اين جا به خدا قائم نيست، بلکه به مقام قائم است. يعني اگر کسي را اين مقام باشد و ناراحتي تو را از اين که مردم ايمان نمي آورند، ببيند خواهد گفت: شايد اين شخص در اين راه خودش را هلاک کند. بنابر اين، «لعل» در قرآن شريف معاني گونه گون دارد و هر يک از اين معاني در جاي خودش بسيار دقيق و عميق است و بيشتر به معناي «ايجاد اميد» و اميد آفريني به کار مي رود. تفسير: عرصه ي عرفان و خداشناسي، عرصه ي بيم و اميد و خوف و رجا است . کسي که سرعتش زياد است، با خطر بيشتري رو به رو است. آن هايي که هم چون سرعت نور در حرکت هستند، کمترين لرزه براي آن ها کيلومتر ها انحراف است. کسي که در بلندا قرار دارد، اگر رها شود با خطر بزرگتري مواجه مي شود... «مخلصون في خطر عظيم» هستند. امام حسين ـ عليه السلام ـ در دعاي عرفه مي فرمايد: خداوندا، ما مي خواهيم خيلي چيز ها را بدانيم، ولي نسبي و محدود بودن دانش ها، شناخت ما را از مطلق بودن دور مي سازد و بدين جهت ما هرگز نمي توانيم به طور مطلق با واقعيات در تماس بوده باشيم. ما انسان ها در تحصيل سود زود باوريم آري خيلي زود باوريم، از همين زود باوري هاست که روشنايي مخلوط به تاريکي ها را که خودمان هم در ايجاد آن روشنايي بازيگري داشته ايم، نور مطلق فرض مي کنيم... از سر نوشت يک ذره ي بي مقدار هم نمي توانيم دقيقاً آگاهي حاصل کنيم. بنابر اين، در عرصه ي عرفان و خداشناسي، نمي توان سخن از قطع و يقين داشت. بايد با بيم و اميد و گام به گام و آهسته آهسته پيش رفت. اگر مي دانستيد دشمن کيست، چنين نمي گفتيد. دشمن، دشمن قسم خورده است. قرآن شريف مي فرمايد: » (ابليس) گفت: (سوگند) به عزت تو که همگي آنان «بندگان تو را» گمراه خواهم ساخت. مگر از ميان آنان، آن بندگانت را که اخلاص يافته اند.» با اين وجود ديگر نمي توان سخن از قطع و يقين و مطلق بودن داشت. پس «لعل هاي» قرآن در صدد ايجاد اميد است و لو آن که براي متکلم و مخاطب اميدي نباشد. و نسبت اميد به مخاطب به خاطر پيامد کار است. امام علي ـ عليه السلام ـ مي فرمايد: «کن لما لا ترجو ارجي منک لما ترجو» آن جايي که به هيچ روي اميد نداري، بيش از همه ي زمان ها اميد وار باش. پس اميد آفريني قرآن شريف، به بلنداي قطع و يقين پيام دارد و به هيچ وجه به معناي نااميدي و سرخوردگي نيست. سراسر قرآن کریم اميد به زندگي، شکوفايي و رساندن به رستگاري است. قرآن شريف کتاب زندگي و کتاب زنده هاست. تمامش اميد است و اميد به رستگاري. وقتي تمام اميد در نا اميدي ها نهفته است، در اميد ها چه؟ بلي به دنبال هر سياه چاله اي سپيد چشمه اي است و پايان شب سيه سپيد است. و سراسر حيات انساني اميد است و اميد آفريني. .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه