با توجه به آيه ی 9 سوره ی دهر: {Qانما يطعمكم لوجه الله لانريد منكم جزاء و لا شكوراQ} و آيه ی 23 سوره ی شوري: {Qقل لا اسئلكم عليه اجرا الا المودة في القربيQ} اخلاص لساني و قلبي را توضيح دهيد؟

برنامه اسلام روي اين اساس پايه‎گذاري شده است كه هر كاري را با رنگ خدايي و نيت آن مي‎پذيرد و حديث پيامبر اسلام ـ صلّي الله عليه و آله و سلم که می فرمایدـ: «اعمال با نيت پذيرفته مي‎شوند»، بيان‎گر همين حقيقت است. اين نيت بايد از روي اخلاص باشد وگرنه هيچ ارزشي نخواهد داشت. اخلاص آن است كه محرك انسان از هر گونه شائبه‎ي غير الهي پاك باشد و از آن به می توان به توحيد در نيت نام نهاد. يعني: در تمام برنامه‎ها، تنها به پروردگار و رضاي او انديشيدن. و كار با اخلاص تا آن حد در اسلام اهميت دارد كه رسول خدا ـ صلّي الله عليه و آله و سلم ـ مي‎فرمايند: «كسي كه چهل روز، كارهاي خود را خالصانه انجام دهد، خداوند چشمه‎هاي حكمت و دانش رااز قلبش بر زبانش مي‎گشايد.» و قرآن كريم، نيز بيش از 20 باراز مشتقات اخلاص در مورد بندگان ممتازش سخن به ميان آورده است. اوج اين اخلاص در رفتار اهل بيت ـ عليهم السّلام ـ تبلور و نمود پيدا كرده است تا آنجا كه قرآن كريم،اين اخلاص را به عنوان عملي برجسته از بندگان صالح و نيك برشمرده كه گويند: آيات 5 الي 22 سوره ی هل اتي زماني نازل شده كه اميرالمؤمنين ـ عليه السّلام ـ، فاطمه زهرا ـ سلام الله ـ و امام حسن و حسين ـ عليهم السّلام ـ سه روز پشت سر هم روزه گرفتند؛ ولي در هر افطار غذاي‎شان را به فقير، يتيم و اسير داده و خود با آب افطار نمودند و گفتند: «ما شما را به خاطر خدا غذا مي‎دهيم و هيچ پاداش و سپاسي را از شما نمي‎خواهيم.» هر چند در تفسير اهل بيت بر قرآن كريمف مطلبي كه اشاره به دو نوع اخلاص لساني و قلبي كند،یافت نشد، اما به نظر مي‎رسد از اين آيه برخي همانند پرسش‎گر، استفاده مي‎كنند كه حتي در گفتار نيز بايد اخلاص داشت چنانه چه اهل بيت گفتند ما فقط براي خدا طعام داديم و حتي يك تشكر خالي نيز از شما انتظار نداريم. ولي اگر به روايتي كه در ذيل اين آيه ی شريفه آمده كه بيان مي‎دارند اهل بيت عصمت و طهارت حتي به آن فقير، يتيم و اسير با زبان نيز نگفتند كه ما از شما انتظاري نداريم، بلكه در قلب خود و با خداي خود چنين عرضه داشتند كه خدايا ما فقط رضايت تو و براي تو كار مي‎‎كنيم. در اين صورت ديگر نمي‎توان اخلاص را به لساني و قلبي تقسيم كرد. و اخلاص يعني در همه كارها بايد براي خدا باشد، چه در گفتار، چه در نوشتار و چه در رفتار، در همه حال بايد اصل و معيار كار خدا باشد و بس، و آيه ی 9 سوره ی دهر خلوص نيت اهل بيت ـ عليهم السّلام ـ را به نحو احسن نشان مي‎دهد. البته اخلاص لساني و قلبي نيز داخل در كارهاست. يعني: هم در گفتار و هم در نيت قلبي بايد اصل رضاي الهي باشد. اما از اين آيات تقسيم‎بندي آن استفاده نمي‎شود. در آيه ی23 سوره ی شوري نيز كه رسول گرامي اسلام ـ صلّي الله عليه و آله و سلم ـ از سوي خدا مأموريت دارد به مردم برساند كه براي تبليغ و رسالتش هيچ فردي جز دوستي اهل بيت يعني ائمه معصومين ـ عليهم السّلام ـ ندارد، باز فقط اخلاص قلبي نمي‎خواهد. يعني: چنين نيست كه آن حضرت را قلبا دوست داشته و اين مودت از روي اخلاص باشد، بلكه دوستداري اهل بيت هم بايد قلبي باشد و هم در عمل با پيروي از آن ها به اثبات رسد و هم در لسان بايد هماره اظهار دوستي در بين دوستداران باشد و اين اظهار دوستی نيز بايد از روي اخلاص باشد و خداوند در بيان زيبائي نتيجه چنين دوستي را براي همه ترسيم كرده: «اين همان چيزي است كه خداوند بندگان مؤمن را كه كارهاي پسنديد انجام مي‎دهند، به آن بشارت مي‎دهد.» اي پيامبر بگو: من هيچ پاداشي را از شما بر رسالتم نمي‎خواهم جزء دوستي اهل بيت ـ عليهم السّلام ـ و هر كس كار نيكي انجام دهد بر نيكي‎اش مي‎افزائيم چرا كه خداوند آمرزنده و سپاس گزار است.» يعني: تداوم عمل صالح در گرو پيروي كردن از امامان بوده و خداوند با اين بيان نه تنها اخلاص در مودت، بلكه رهبري جامعه اسلامي را بعد از پيامبرش مشخص ساخته و به كساني كه در دوستي اين رهبران معصوم هم از قلب و هم در عمل و هم در اظهار زباني از روي اخلاص دل بسته‎اند، مژده مي‎دهد كه پاداش‎شان را مي‎افزايد و اين دوست داشتن چيزي جز فرمانبرداري از اهل بيت نيست كه نيكي‎هاي دنيا و آخرت را در پي دارد. بنابراين،اخلاص فقط در قلب و لسان نيست، بلكه بايد در همه حالات با اخلاصي كامل، با تبليغ آموزه‎هاي اهل بيت ـ عليهم السّلام ـ حركت كرد و مودت اهل بيت را تنها دوست داشتن در قلب ندانست. و چنان چه مفسران تأكيد دارند، اين دوست داشتن بايد همراه با قبول رهبري جامعه و مرجع بودن ائمه اطهار ـ عليهم السّلام ـ باشد و تنها چنين مودتي است که مي‎تواند ضامن سلامت در دنيا و سعادت در آخرت باشد نه مودت قلبي و اين است معناي روايت كه: «آل محمد ـ صلّي الله عليه و آله و سلم ـ همان صراط مستقيم است.» .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه