۴- وَ انْتَهِ بِنِیَّتِى إِلَى أَحْسَنِ النِّیَّاتِ بِسْمِ اللّهِ الْرَّحْمنِ الْرَّحیم

4- وَ انْتَهِ بِنِیَّتِى إِلَى أَحْسَنِ النِّیَّاتِ بِسْمِ اللّهِ الْرَّحْمنِ الْرَّحیم امام سجاد (ع) در سومین جمله دعاى ((مکارم الاخلاق )) بعد از ذکر صلوات عرض مى کند: بارالها! نیت مرا به بهترین و پاکترین نیات منتهى کن . به خواست خداوند موضوع این سخنرانى ، بحث درباره نیت است . نیت در شرع مقدس اسلام اهمیت بسیار دارد و خوب و بد آن مورد توجه شارع مقدس است و مردم را درباره آن دو آگاه فرموده است . مجمع البحرین مى گوید: النیه هى القصد و العزم على الفعل (80) نیت عبارت از قصد و تصمیم است که آدمى براى انجام عملى در باطن اتخاذ مى کند و بر طبق آن عمل مى نماید. نیت آنقدر مهم است که ارزش اعمال مردم بر وفق نیتى است که دارند: اگر قصدشان خوب و عالى باشد عمل او زنده و پر قیمت است و اگر نیتشان آلوده و پلید باشد عمل ارزش معنوى ندارد و مى تواند منشاء کیفر شود. در این باره روایات متعددى رسیده است که به طور نمونه به بعضى از آنها اشاره مى شود: روایت اول حدیثى است از جابربن عبدالله انصارى که مى گوید: سمعت رسول الله یقول : رجلان فى الاجر سواء، رجل مسلم اعطاه الله مالا یعمل فیه بطاعه الله و رجل فقیر یقول اللهم لو شئت رزقتنى مارزقت اخى فا عمل فیه بطاعه الله (81) پیمبر گرامى فرموده است : دو مرد در اجر و پاداش با یکدیگر مساوى هستند، یکى آن مرد مسلمى که خداوند به او ثروت عطا کرده و او ثروت خود را در راه طاعت بارى تعالى به کار مى برد و مصرف مى نماید، و مرد فقیرى که مال ندارد و مى گوید، بارالها اگر بخواهى به من رزق عنایت کنى و مال بدهى همانند آنچه به برادر دینیم دادى من هم ، مانند آن برادرم ، به طاعت تو عمل مى کنم . پیمبر اسلام مى فرماید: این دو نفر در اجر مساوى هستند، با آنکه اولى نیت خوب کرده و مال داده و دومى فقیر بوده و فقط قصد و اراده طاعت خدا را، در صورت تمکن و ثروت ، داشته است . در حدیث دیگرى از پیغمبر اکرم صلى الله علیه و آله آمده است که فرمود: انما الاعمال بالنیات و لکل امرى ء مانوى فمن غزا ابتغاء ما عند الله عزوجل فقد وقع اجره على الله عزوجل و من غزا یرید عرض الدنیا اونوى عقالا لم یکن له الا مانوى (82) درباره غزوه و جنگ ، رسول اکرم ، مردم را به ارزش نیت و قصد آنان متوجه مى کند و مى فرماید: اعمال مردم تابع نیتهاى آنان است ، و هر انسانى آن را که قصد کرده است به دست مى آورد. بعد مى گوید: کسى که به جنگ مى رود و در صحنه پیکار جهاد وارد مى شود و قصد او خداوند است ، یعنى براى اعلان حق جنگ مى کند اجر او بر عهده خداست . اما کسى که به غزوه و جهاد مى رود ولى اراده او اموال دنیوى و متاعهاى زندگى است ، لم یکن له الا مانوى چیزى جز آنچه را که نیت کرده نصیبش نمى شود. امام سجاد (ع) عرض مى کند: بارالها! نیت مرا به بهترین نیتها منتهى بفرما. از این جمله امام روشن مى شود که ((نیت )) همانند ایمان و همانند یقین داراى مراتب و درجات است و امام (ع) بهترین آن را از پیشگاه الهى درخواست مى نماید. براى اینکه درجات نیت روشن شود، مثلى را در مورد عبارت ذکر مى کنیم . گاهى قصد آدمى در عبادت زشت و پلید است ، گاهى تصمیم انسان در عبادت خوب و درست است ، و گاهى نیت آدمى در عبادت خوبتر و عالى تر یعنى بهترین نیت است . اما نیت آلوده و پلید در عبادت همانند بندگى ریاکاران است کسى که بخواهد عبادت صحیح انجام دهد باید عبادت را براى خدا و به قصد قربت به عمل آورد، اما اگر یک نفر براى جلب توجه مردم و نفوذ در افکار آنان و براى اینکه مردم درباره او بگویند مرد خوبى است ، ریاکارانه عبادت مى کند و در باطن کمترین توجهى به خدا ندارد و تمام توجه او به مردم و جلب قلوب آنان است ، این نیت در شرع مقدس بسیار پلید است . رسول اکرم صلى الله علیه و آله و سلم به مردم مى فرمود: فاتقلوا الله واجتنبوا الریا فانه شرک بالله ان المرائى یدعى یوم القیامه باربعه اسماء: یا کافر، یا فاجر، یا غادر، یا خاسر! حبط عملک و بطل اجرک (83) پیشواى گرامى اسلام به مردم مى فرماید: از خدا بترسید و از ریا اجتناب نمایید که ریا شرک به خداوند است . ریاکار در قیامت به چهار نام خوانده مى شود: اى کافر، اى فاجر، اى مکار، اى زیانکار! عملت حبط شد و از میان رفت و اجرت باطل شد و در مقابل عباداتى که به ریا انجام داده اى امروز پاداشى ندارى . در اسلام نه تنها ریا در عبادت موجب انحراف از صراط مستقیم و مایه بدبختى است ، بلکه ریاکارى در غیر عبادات نیز مذموم و ناپسند است . در حدیث آمده است که رسول اکرم مى فرمود: کسى که خانه اى را به منظور ریاکارى و به رخ مردم کشیدن بنا نماید، همان خانه در قیامت به صورت طوق آتشى به گردنش افکنده مى شود و با همان طوق به جهنم مى رود، مگر آنکه قبل از مرگ توبه کند و آن لکه تاریک را از صفحه اعمال خود بزداید و از میان ببرد. قیل یا رسول الله ! کیف یبنى ریاء وسمعه : قال یبنى فظلا على ما یکفیه استطاله منه على جیرانه و مباهاه لاخوانه (84) عرض شد یا رسول الله ! چگونه خانه ریا مى سازد؟ فرمود: خانه مى سازد بیش از نیازمندى و احتیاج خود و هدفش در این کار آن است که در مقام همسایگان بلند پروازى کند و به برادران دینى خود فخرفروشى نماید. نتیجه ،آنکه نیت ریا در تمام موارد مذموم است و در امر عبادت مذمومتر؛ کسى که براى جلب توجه مردم نماز بخواند، کسى که براى جاه و نوذ در افکار دگران به حج بیت الله برود، و خلاصه کسى که انگیزه اش در عبادت یکى از شئون مادى و دنیوى باشد، عبادتش باطل و عملش مشرکانه است ، قرآن شریف در این باره فرمود: فمن کان یرجو لقاء ربه فلیعمل عملا صالحا و لایشرک بعباده ربه احدا(85) کسى که مى خواهد خدا را ملاقات کند در حالى که پروردگار از او راضى و خشنود باشد باید در دوران زندگى و در ایام حیات ، اعمال صالحه انجام دهد و در امر عبادت ، براى خدا شریکى قرار ندهد. نیت خوب و نیت خوبتر یا نیت حسن و نیت احسن را با توجه به انگیزه عبادات مؤ منین عادى ، که اکثریت جامعه مسلمین از آنان تشکیل یافته است ، و انگیزه عبادات اولیاى بزرگوار الهى ، که در هر عصر و زمان عده معدودى بوده و هستند، مى توان تشخیص داد. یک فرد مسلمان عادى که به خداوند آفریدگار و نبوت پیغمبر گرامى اسلام و روز جزا ایمان واقعى دارد، قرآن شریف را وحى خدا مى داند و به تمام محتویات آن مؤ من و معتقد است در کتاب خدا دقت مى کند و مى بیند که خداوند در آیات بسیارى به افراد مؤ من و صاحبان اعمال صالحه وعده بهشت جاودان داده و از آن جمله فرموده است : و بشر الذین آمنوا و عملوا الصالحات ان لهم جنات (86) اى پیغمبر گرامى ! به افرادى که ایمان آورده و داراى اعمال صالحه اند مژده بده که در قیامت از جنات و رحمتهاى بزرگ خداوند برخوردارند. همچنین مى بینید که در مواقع و موارد متعددى خداوند از گناهکاران سخن گفته و به آنان وعده عذاب قطعى داده ، عذابى بسیار شدید، از آن جمله فرموده است : فان لم تفعلوا و لن تفعلوا فاتقوا النار التى و قودها الناس و الحجاره (87) به این مردم بگو: اگر فرمانم برید و نخواهید برد از عذابى بترسید و از آتشى بپرهیزید، آتشى که آتشگیره آن مردم و سنگ است . این فرد با ایمان براى اطاعت امر الهى و انجام وظیفه عبودیت و بندگى نماز مى خواند اما انگیزه او در نماز و اطاعت ، نیل به بهشت جاودانى است که خداوند وعده فرموده و مؤ منین راه به آن بشارت داده است و همچنین این انسان با ایمان از منهیات الهى پرهیز مى کند و به منظور اطاعت فرمان او پیرامون گناه نمى گردد و انگیزه او در این عمل آن است که از عذاب شدید الهى مصون بماند و گرفتار مصائب و بلایاى جانکاه تا قیامت نشود. نیت این فرد مسلمان خوب و حسن است و عملى را که انجام داده صحیح و طبق موازین شرع مقدس است . اما نیت بهتر و قصد نیکوتر آن اراده خالصى است که ائمه معصومین علیهم السلام و اولیاى گرامى الهى در دل دارند. انگیزه آنان در اطاعت بارى تعالى نیل به پاداش قیامت یا مصون ماندن از عذاب روز جزا نیست ، بلکه آنان خدا را براى خدا عبادت مى کنند و منشاء چنین بندگى ، ایمان کامل و معرفت بسیار رفیع نسبت به ذات مقدس پروردگار است . على (ع) در این باره در پیشگاه الهى عرض مى کند: الهى ماعبدتک خوفا من نارک و لاطمعا فى جنتک لکن وجدتک اهلا للعباده فعبدتک (88 ) خدایا! عبادت و بندگى من نه براى ترس از آتش توست و نه به منظور نیل به بهشت جاودان است ، بلکه ترا شایسته عبادت دانستم از این رو ترا بندگى نمودم . از آنچه معروض افتاد معنى نیت خوب و خوبتر یا نیت حسن و احسن روشن شد. در اینجا بموقع است که براى مزید آگاهى شنوندگان محترم ، این مطلب تذکر داده شود که بعضى از علماى عامه و خاصه مى گویند عبادت صحیح و خالص آن است که فقط براى خداوند باشد و بس و جز از اطاعت حضرت بارى انگیزه دگرى در آن نباشد، بنابراین اگر عبادت به منظور دست یافتن به بهشت جاودان یا مصون ماندن از عذاب الهى باشد آن عبادت صحیح و طبق موازین انجام نگرفته است . بیشتر علماى محقق و اسلام شناس این نظریه را نادرست و غیر قابل اعتنا تلقى نموده اند. علامه بزرگ و فقیه عالى مقام مرحوم آیت الله محمد مهدى نراقى در کتاب جامع السعادات در رد این قول چنین مى گوید: و لا تصغ الى قول من ذهب الى بطلان العباده اذا قصد بفعلها الثواب او الخلاص من العقاب زعما منه ان هذا القصد مناف للاخلاص الذى هو اراده وجه الله وحده و ان من قصد ذلک انما قصد جلب النفع الى نفسه و دفع الضرر عنها لاوجه الله سبحانه فان هذا قول من لامعرفه له بحقائق التکالیف و مراتب الناس فیها بل ولامعرفه له بمعنى النیه و حقیقتها(89) گوش فرا نده به گفته آن کس که گمان دارد اگر عبادت به قصد جلب ثواب یا خلاص از عقاب انجام شود باطل است و آن را با اخلاص ناسازگار مى داند. این قول کسى است که عارف به حقایق تکالیف و مراتب و درجات مردم نیست ، بلکه معناى نیت و حقیقت آن را هم نمى داند. سپس در بیان تفاوت مردم در شناخت تکالیف و انجام عبادات بدون امید به ثواب و خوف از عذاب چنین مى گوید: و اکثر الناس تتعذر منهم العباده ابتغاء لوجه الله و تقربا الیه لانهم لایعرفون من الله تعالى الا المرجو والمخوف وغایه مرتبتهم ان یتذ کروا النار و یحذروا انفسهم عقابها و یتذکروا الجنه ویرغبو انفسهم ثوابها قلما یفهم العباده على نیه اجلال الله تعالى لاستحقاقه الطاعه والعبودیه فظلا عمن یتعاطاها و لو کلف لکان تکلیفا بما لایطاق (90) بیشتر مردم از اینکه خدا را لوجه الله و براى تقرب به او عبادت کنند معذورند، زیرا اینان از خداوند آن را که مى دانند امید به رحمت و ترس از عذاب اوست و بالاترین مرتبه اطاعت و عبادت آنان این است که متذکر آتش دوزخ شوند و نفس خود را از عقاب آن برحذر دارند و به یاد بهشت جاودان باشند و نفس خویش را براى نیل به آن ترغیب نمایند. مردم مسلمان به استثناى عده معدودى از اولیاى بزرگ خدا معنى عبادت را به نیت اجلال الهى و به قصد طاعت و عبودیتش نمى فهمند، چه رسد به آنکه در مقام عمل ، آن را انجام دهند و اگر این قبیل افراد را به چنین تکلیفى مکلف نمایند، تکلیف فوق توان و طاقت به عهده آنان گذارده شده است . امید به ثواب روز جزا و ترس از عذاب شدید قیامت که در قرآن شریف مکرر و با عبارات مختلف خاطرنشان گردیده ، بزرگترین محرک مسلمانان در اطاعت از اوامر الهى و اجتناب از منهیات بارى تعالى بوده و هست و نیتى اینچنین از نظر علمى منافى با خلوص و قصد قربت نیست و از نظر روایات مورد تاءیید ائمه معصومین علیهم السلام است و در اینجا در مورد هر دو قسمت بحث مى شود. قسمت اول : مسلمانى براى خواندن نمازهاى قضا شده متوفى اجیر مى شود، مبلغى را از فرزند او دریافت مى نماید که نمازهاى فوت شده او را بخواند. آیا از اجیر با توجه به اجرتى که دریافت مى کند قصد قربت متمشى است و مى تواند نمازها را براى خدا انجام دهد؟ آقایان فقها به این پرسش پاسخهایى داده اند و مرحوم سید اعلى الله مقاومه در کتاب عروه الوثقى در بحث استیجارى پس از ذکر پاره اى از آن جوابها چنین مى گوید: ولکن التحقیق ان اخذ الاجره داع بداعى القربه کمافى صلوه الحاجه و صلوه الاستسقاء حیث ان الحاجه و نزول المطر داعیان الى الصلوه مع القربه تحقیق در مطلب این است که گرفتن اجرت براى نمازهاى قضا شده متوفى داعى نمازگزار است براى داعى قربت همانند نماز حاجت و نماز استسقاء از این نظر که حاجت صاحت حاجت و باریدن باران محرک نمازگزار بوده و نمازها را به قصد قربت انجام داده است . براى روشن شدن مطلب لازم است راجع به این دو مثال توضیح مختصرى داده شود. جوانى را در نظر بگیرید که سخت بیمار است . مادر متدینش مى خواهد براى شفاى او در پیشگاه خدا دعا کند. وضو مى گیرد، دو رکعت نماز حاجت به قصد قربت مى خواند، سپس تمناى خود را به حضرت بارى تعالى عرض مى کند و شفاى فرزند را از خدا مى خواهد؟ این مادر نماز حاجت را به قصد قربت خوانده است ، اما محرک او در خواندن نماز، شفاى فرزند بیمارش بوده و اگر فرزندش مریض نمى بود نماز حاجت نمى خواند. آیا انگیزه شفاى بیمار با قصد قربت در نماز حاجت منافات دارد؟ هرگز. در محیطى خشکسالى مى شود، باران نمى آید و اهالى از جهات متعدد در مضیقه واقع مى شوند و تنها راه نجات خود را نماز استسقا و دعا در پیشگاه الهى مى دانند. تمام مردم از زن و مرد، صغیر و کبیر، پیر و جوان ، با پاى برهنه راه صحرا در پیش مى گیرند، حتى مادران اطفال شیرخوار را با خود مى آورند، در بیابان اجتماع مى کنند و در کمال خضوع و تذلل با قصد قربت نماز استسقا مى خوانند و از درگاه خدا باران رحمت طلب مى کنند. نماز اینان به قصد قربت واقع شده و در کمال خلوص تحقق یافته ، ولى محرکشان در این عبادت طلب باران بوده و اگر خشکسالى نمى بود هرگز با این وضع به بیابان نمى آمدند و نماز استسقا نمى خواندند. آیا انگیزه طلب باران با نیت قربت و خلوص در نماز استسقا منافات دارد؟ هرگز. مرحوم سید مى خواهد بفرماید که اجرت گرفتن اجیر براى خواندن نمازهاى قضا شده متوفى نظیر نماز حاجت مادر براى شفاى فرزند و نماز استسقا براى طلب باران داعى بر داعى است و با قصد قربت منافات ندارد. آیا به انگیزه شفاى بیمار و دیگر حوایج مشروع دنیوى مى توان با قصد قربت نماز حاجت خواند؟ آیا براى رهایى از عذاب خشکسالى و نیل به باران رحمت مى توان نماز استسقا خواند؟ ولى فرایض یومیه را به قصد قربت و به منظور اطاعت امر الهى به انگیزه رسیدن به بهشت و رحمت الهى و رهایى از عذاب شدید قیامت نمى توان خواند؟ و اگر خوانده شود عبادت باطل است ؟ پس این همه آیات وعده و وعید در قرآن شریف براى چیست ؟ و چرا خداوند اینقدر در کتاب آسمانى از بشارت و انذار سخن گفته است ؟ قرآن شریف درباره زکریا و همسر و حضرت یحیى فرزندش فرموده است : انهم کانوا یسارعون فى الخیرات و یدعوننا رغبا و رهبا و کانوا لنا خاشعین (91 ) اینان در انجام خوبى ها و خیرات ، جدى و سریع بودند و ما را از روى بیم و امید با خشوع و تذلل مى خواندند و بدین وسیله انجام وظیفه مى نمودند. در آیه دیگر مى فرماید: و ادعوه خوفا و طمعا ان رحمت الله قریب من المحسنین (92) خدا را از روى خوف و از روى طمع بخوانید، خوف از عذاب و طمع در رحمت ، چه آنکه رحمت پروردگار به گروه نیکوکاران و مردمانى که عمل صالح انجام مى دهند نزدیک است . تفوه به بطلان عبادت با قصد قربت و به انگیزه نیل به بهشت و رهایى از دوزخ مایه یاس و دلسردى مسلمانان از انجام بسیارى از اعمال نیک و فعالیتهاى اسلامى است و باید از گفتن چنین سخن غیرعلمى و خلاف واقع خوددارى نمود و موجبات یاس و نومیدى مسلمانان را فراهم نیاورد. نتیجه آنکه از نظر علمى انجام عبادت به انگیره پاداش قیامت و نجات از کیفر الهى با نیت اطاعت و قصد قربت منافات ندارد و به فرموده سید اعلى الله مقامه همانند نماز حاجت و صلوه استسقا داعى بر داعى است . از نظر روایات پیشوایان دین علیهم السلام نیز انجام عبادت به قصد قربت و براى دستیابى به جنت و خلاص از عذاب الهى صحیح و مشروع است . و در اینجا سه روایت را که مضامینشان با مختصر تفاوت شبیه به هم است ذکر مى کنیم و سومین را با نقل متن حدیث ترجمه مى کنیم و مختصر توضیحى درباره آن مى دهیم . حدیث اول از على علیه السلام در نهج البلاغه (کلمه 237) است . حدیث دوم از حضرت حسین بن على علیهماالسلام در کتاب تحف العقول (صفحه 246) است ، و حدیث سوم از امام صادق (ع ) است که به این مضمون آمده : عن ابیعد الله علیه السلام قال : ان العباده ثلاثه : قوم عبدوا الله عزوجل خوفا فتلک عباده العبید، و قوم عبدوا الله تبارک و تعالى طلب الثواب فتلک عباده الاجراء، و قوم عبدوا الله عزوجل حبا له فتلک عباده الاحرار وهى افضل العباده (93) امام (ع) مى فرماید: عبادت کنندگان حضرت بارى تعالى سه گروه اند: گروهى خدا را از ترس عذاب بندگى مى کنند، این عبادت بردگان است که اطاعتشان از ترس کیفر مولى است . گروهى خدا را به منظور دستیابى به پاداش ، عبادت مى کنند و این ، عبادت اجیران و مزدبگیران است . و گروهى خدا را به انگیزه محبت و دوستى بارى تعالى عبادت مى کنند و این ، عبادت آزادگان و برترین و بالاترین عبادات است . ملاحضه مى شود که امام علیه السلام عبادت گروه اول و گروه دوم را عبادت خوانده و در ردیف عبادت گروه سوم ذکر فرموده است ولى عبادت گروه سوم را که به انگیزه محبت و دوستى خداوند انجام داده اند بهترین و برترین بندگى معرفى نموده و عباد این عبادت را گروه آزادگان و احرار خوانده است . تردید نیست که بندگى گروه سوم آنقدر عالى و رفیع است که نمى توان عبادت آنان را با عبودیت گروههاى اول و دوم مقایسه نمود، ولى با اینکه بندگى گروه سوم در عالى ترین مراتب بندگى و عبودیت قرار دارد امام (ع) عبادت گروههاى اول و دوم را باطل تلقى نفرموده و عمل آنان را مشرکانه نخوانده است . به موجب این روایت و روایات دگرى نظایر اینها که در کتب حدیث آمده اگر کسى به قصد قربت و با نیت اطاعت امر بارى تعالى به انگیزه رسیدن به بهشت یا رهایى از دوزخ خدا را عبادت کند و نماز بخواند عبادتى صحیح و مشروع انجام داده است . از آنچه معروض گردید روشن شد که نیتهاى مردم در عباداتى که انجام مى دهند متفاوت است و ارزش ‍ عبادت هر فردى به تناسب ارزش نیت اوست . عن النبى صلى الله علیه و آله و سلم قال : انما الاعمال بالنیات و لکل امرى ء مانوى (94) رسول اکرم فرمود است : اعمال مردم تابع نیتهاى آنان است و نصیب هر فرد از عملى که انجام داده آن چیزى است که در نظر داشته است . ناگفته نماند که نه تنها عبادات مردم تابع نیتهاى آنان است بلکه اعمال عادى و روزمره افراد با تصمیمى که محرک آنان شده و به فعالیتشان وادار نموده سنجیده مى شود. مر على النبى صلى الله علیه و آله رجل فراى اصحاب رسول الله من جلده و نشاطه فقالوا یا رسول الله لوکان هذا فى سبیل الله . فقال صلى الله علیه و آله : ان کان خرج یسعى على ولده صغارا فهو فى سبیل الله و ان کان خرج یسعى على ابویه شیخین کبیرین فهو فى سبیل الله و ان کان خرج یسعى على نفسه یحبها فهو فى سبیل الله و ان کان خرج یسعى ریاء و مفاخره فهو فى سبیل الشیطان (95) مردى بر رسول اکرم گذر کرد. اصحاب آن حضرت او را مردى فعال و قوى یافتند، به حضرت عرض کردند: چه خوب بود این شخص ، نیرو و نشاطى را که دارد در راه خدا مصرف مى نمود و براى او فعالیت مى کرد. حضرت در پاسخ فرمود: اگر سعى و عمل او براى فرزندان صغیرش باشد که او در راه خداوند است ، اگر سعى و عمل او براى پدر و مادر پیرش باشد کار او در راه خداوند است ، اگر سعى و عملش براى تاءمین زندگى شرافتمندانه و آبرومند خودش باشد کارش براى خداوند است . اما اگر کار و کوشش مى نماید و انگیزه او در عمل ریاکاریى و فخرنمودن بر دگران باشد کار او براى شیطان است . ملاحضه مى فرمایید که نیت مردم نه فقط در عباداتشان موثر است ، بلکه در کارهاى عادى و اعمالى هم که در جامعه انجام مى دهند نیز اثر دارد و با تفاوت نیت ، ارزش معنوى عمل متفاوت مى گردد، و در قیامت که روز پاداش و کیفر است اعمال هر فرد بر اساس نیتى که در دنیا داشته و بر طبق آن عمل نموده است محاسبه مى شود. عن النبى صلى الله علیه و آله : یحشر الناس على نیاتهم (96) پیغمبر فرموده است : مردم ، در قیامت ، بر طبق نیاتشان محشور مى شوند. از مجموع آنچه بیان شد این نتیجه به دست آمد که نیتهاى خوب و مرضى خداوند، چه در عبادات و چه در امور عادى زندگى ، درجات و مراتبى دارد و امام سجاد علیه السلام از پیشگاه الهى درخواست مى کند: و انته بنیتى الى احسن النیات بارالها! نیت مرا به بهترین و برترین مدارج نیتها منتهى کن ، یعنى آن را به عالیترین درجات نیت برسان و مرا از مزایاى آن برخوردار بفرما. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه