در سوره اعراف آمده:« إِنَّ رَحْمَةَ اللَّهِ قَرِيبٌ مِنَ الْمُحْسِنِينَ »[1] در حالي كه بايد خبر « إِنَّ » از اسم «إِنَّ » تبعيت كند و مؤنث باشد و بايد «قريبةُ » مي‌آمد؟

مفسرين درباره آيه فوق وجوه مختلفي را ذكر كرده‌اند:1. كلمة « قَرِيبٌ » ، با توجه به معني رحمت كه (ترحم) است مذكر آورده شده نه لفظ آن.2. به عنوان اينكه « قَرِيبٌ » صفت براي موصوف محذوف باشد،مذكر آورده شدهو تقدير جمله چنين است:«شَيءُ قَريبٌ».3. يا از اين رو كه « رَحْمَةَ » مؤنث مجازي است كلمه « قَرِيبٌ » بدون تاء تأنيث ذكر شده است[2] (يعني در مونث و مذکر مجازي رعايت قاعده لازم نيست).4. چون رحمت مصدر است و در مصدر، مذكر و مؤنث يكسان است، به همين خاطر « قَرِيبٌ » مذکر آورده شده.5. در حقيقت منظور از رحمت «احسان» است، و چون احسان مذكر است لفظ « قَرِيبٌ » را نيز مذكّر آورده است.6. « قَرِيبٌ » بر وزن فعيل و به معناي مفعول است، در فعيل به معناي مفعول، مذكر و مؤنث يكسان است، همچنانكه در سوره شوري نيز فرموده: « ... وَمَا يُدْرِيكَ لَعَلَّ السَّاعَةَ قَرِيبٌ[3] ؛ و تو چه مي داني شايد که قيامت نزديک است».[4]بنابراين از نظر قاعده عربي در اين آيه هيچ اشکال ادبي وجود ندارد .معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:1. تفسير جوامع الجامع، ج1، ص 422.2. تفسير الميزان، ج8، ص 163. .

سامانه پاسخگویی به سوالات و شبهات

مرجع:

ایجاد شده در 1400/12/28

لینک کوتاه