عقاید کاتولیک ها، پروتستان ها و ارتودوکس ها چیست؟

1- مذهب کاتولیک«کاتولیک » در لغت یونانى به معناى «عمومى» است و کلیساى کاتولیک به این معنا شامل کلیه شعب دین مسیح مى باشد؛ در حالى که تنها براى کلیساى روم که تحت ریاست عالیه پاپ قرار دارد، بکار مى رود. واژه «کاتولیک » نخستین بار در سال 160 میلادى به کار رفت تا کلیساى عمومى مسیحیان را از بعضى شعب آن که تازه تاءسیس گردیده بود، تشخیص دهند. و در سال 434 میلادى اصل ذیل براى مذهب کاتولیک اتخاذ گردید:«اساس کلیساى کاتولیک عبارت است از:عمومیت ، قدمت ، الفت و اتحاد.» کاتولیک ها جمله فوق را همیشه به خود نسبت مى دهند.روحانیون کاتولیک معتقدند: کلیساى آنها نماینده حقیقى کلیساى مسیح است و براى خود تنها اتحاد عقیده و آداب مذهبى و تقدس و روحانیت و قدمت و ولایت را قائل اند. پاپ در راءس کلیساى کاتولیک قرار گرفته است و براى معاونت او هیاءت هاى مختلف ، از روحانیون درجه اول معین مى شوند، و خود پاپ هم از بین آنها براى تمام عمر انتخاب مى شود. به عقیده کاتولیک ها، عیساى مسیح انجمن مرئى را که عبارت از همین کلیسا است ، تاءسیس کرده است . و پاپ جانشین پطرس مقدس است . کلیسا را آنها مرکز روحانى حقیقى مى دانند که در کتب مقدسه مسیحیان مندرج است . کاتولیک ها به تظاهر و رعایت آداب مذهب اهمیت فراوان مى دهند و قوانین مذهب را در تمام کلیساهاى خود یکنواخت کرده اند. در قرون وسطى نفوذ کلیسا و مذهب کاتولیک پدر مردم را درآورد. مذهب آنان را هزار سال عقب انداخت و به دوران توحش و تاریکى عصر حجر کشاند. ولایت مطلقه پاپ به عنوان جانشین خداى پدر و خداى پسر استبداد مذهبى و دیکتاتورى دینى را که سیاه ترین و مخرب ترین استبدادهاى سیاسى - نظامى در تاریخ بشر است ، برقرار کرد. روحانیون کاتولیک تمام مصادر امور اجتماعى و سیاسى و هنرى و.. را قبضه کردند؛ و عوام پرورى هزار سال سیاه ادامه یافت . حکومت روحانیون بر بخش وسیعى از جهان مسیحیت و ممالک دیگر استعدادها را خشکاند و مغزها را سوزاند و هر صدائى را در سینه خفه کرد.حال آن که مسیحیت در ابتدا یک امر روحى و مذهبى بود و پیروان اولیه و شاگردان و حواریون عیسى مى کوشیدند تا جامعه غرق در ابتذال و فساد را اصلاح کنند و مردم را به اتحاد و تعاون دعوت نمایند.قبل از قدرت ، روحانیون شعار آزادى و صلاح و رستگارى سر مى دادند و مقامات روحانى یعنى کشیش ها و اسقف ها در قلوب مردم جاى داشتند. اما پس از رسیدن به قدرت ، همه قول و قرارها را از یاد بردند و قصابى راه انداختند، روى دژخیمان تاریخ و هر چه قیصر و خسرو و.. بود را سفید کردند و مردم را از معنویت و خدا و معاد بیزار کردند.اما این تجربه سیاه یعنى حکومت دینى و مذهبى براى مردم اروپا درس ‍ خوبى شد و به آنان آموخت که به بساط روحانیون مسیحى پایان دهند و دکان دین فروشى و بهشت فروشى و عوام سازى آنان را براى همیشه تاریخ ببندند. رنسانس اروپا نقطه تحول بزرگ تاریخى بود که «پاپ » را در «واتیکان » محصور کرد و انسان را از قید سلطه سیاه دینى آزاد ساخت . وجوه مثبت تمدن و فرهنگ غرب در علم و صنعت و.. محصول اولیه این رنسانس است ، و وجوه منفى و مبتذل آن محصول استعمار و امپریالیزم مسلط جهانى است .پیروان مذهب کاتولیک در جهان در حدود 425 میلیون نفر مى باشند. و پاپ در واتیکان رهبر آنان مى باشد. پاپ در آن چهره دیوارى محصور براى خود بر عوام مسیحى سلطنت مى کند. دستگاه عوام پرورى پاپ در سراسر دنیا فعال است . کاتولیک ها خیال مى کنند که پاپ ضامن تاءمین سعادت ابدى عیسویان است . متاءسفانه جامعه کاتولیک که تحت استحمار این روحانى عظیم القدر است ، وى را معصوم و مصون از خطا مى داند و فرمان او را مطاع مى داند. پاپ گاهى هوس مى کند و شوراى عالى مذهبى تشکیل مى دهد و براى تبادل نظر از تمام اسقف هاى کاتولیک دعوت مى کند. آخرین مجمع عال اساقفه در سال 1870 میلادى تشکیل شد. در سال 1962 م نیز این کنکره تجدید شد.مراسم مذهبى کاتولیک ها؛ خطبه و ادعیه و نماز به زبان لاتین و گاه به زبان بومى خوانده مى شود.مهمترین مساءله ، شیوه تبدیل عناصر موجود در نان و شراب به گوشت و خون عیسى خوانده مى شود.1- تعمید. 2- قربانى . 3- توبه . 4- اعتراف 5- تناول . 6- ازدواج . 7- مسح بیماران در حال مرگ .(559)شرح این شعائر به قرار ذیل است:1- تعمید و نامگذارى؛ این رسم مخصوص کودکانى است که پدر و مادر آنها مسیحى اند. پس از تعمید، کشیش از خداوند حمایت کودک را مى خواهد و براى او نامى انتخاب مى کند.2- تاءیید میثاق؛ کسانى که در کودکى تعمید یافته اند، چون به سن بلوغ برسند، نزد کشیش مى روند و میثاق خود را تاءیید مى کنند و به ایمان قلبى خود اعتراف مى نمایند.3- عشاء ربانى؛ این رسم همان تقدیس نان و شرابى است که عیسى در شب آخر حیات خود تناول کرد که شرح آن گذشت .4- توبه و اقرار به گناهان؛ مسیحیان کاتولیک طى تشریفاتى به گناهان خود اعتراف کرده و از معاصى خود توبه مى کنند، ولى این رسم در نزد پروتستانها معمول نیست .5- ازدواج؛ مراسم ازدواج مرد و زن مسیحى باید طبق تشریفات در کلیسا و با حضور کشیش انجام گیرد.6- سازمان روحانى کلیسا؛ از مقام پاپ و کاردینالهاى او گرفته تا پائین ترین مرتبه روحانى ، باید مورد احترام و قبول یک مسیحى کاتولیک باشد.7- مسیح محتضر؛ یک کاتولیک باید بیمار در حال جان دادن را با روغن زیتون مقدس تدهین کند و کشیش بر او دعائى مخصوص ‍ مى خواند.(560)مسیحیان در مقام نیایش با عباراتى که از زبان عیسى در انجیل آمده است ، به نیایش پدر آسمانى خود مى پردازند:«اى پدر ما که در آسمان هستى ، که نام تو مقدس باد و ملکوت تو، بیاید اراده تو چنانکه در آسمان است ، در زمین هم حکم فرما باشد. امروز نان کفاف ما را بده ، قصور ما را ببخش ، همچنان که ما قصور دیگران را درباره خود مى بخشیم . ما را هرگز به کارهاى ناروا مکشان ، ولى ما را از تبهکاران رهائى بخش ، زیرا فرمان روائى و قدرت و پیروزى براى ابد از آن تو است . آمین ».(561)قشرى گرائى مذهب کاتولیک باعث پیدایش فرقه پروتستان یعنى اعتراضیون یا متعرضین گردید و سیادت پاپ و بسیارى از اصول و احکام کاتولیک ها زیر سوال رفت . این اعتراض و بیدارى به میان پیروان مذهب کاتولیک راه یافت و سرانجام پاپ را وادار به اصلاحات کرد. پاپ با هر گونه اصلاحاتى ذاتا مخالف بود ولى شارل پنجم امپراطور وقت که میل داشت میان مسیحیان وحدتى برقرار شود، پاپ را وادار به انجام اصلاحاتى کرد. براى این منظور در سال 1545 میلادى در شهر ترنت شورائى تشکیل گردید و به مدت 18 سال به کار ادامه داد و سرانجام نتیجه کار خود را در پنج اصل زیر اعلام کرد:1- اخبار و سنن کاتولیک برابر و هم وزن کتب مقدسه است و منبع حقیقت و سرچشمه اختیارات روحانى مى باشد.2- کتاب مقدس عبارت است از نسخه لاتینى آن .3- ترجمه آن از لاتین به زبانهاى دیگر، حق انحصارى کلیساى کاتولیک است .4- مقدسات سبعه همان است که کلیسا در قرون وسطى رسما پذیرفته است .5- نجات و رستگارى تنها بستگى به ایمان دارد؛ ولى ایمان عامل حصول آن نیست و اعمال صالحه مستوجب عفو و غفران الهى نیست .(562)2- مذهب ارتودوکسارتودوکس در لغت یعنى سنتى . در قرن 15 میلادى پس از تجزیه امپراطورى روم به روم شرقى و غربى و وجود دو پاى تخت رم و قسطنطنیه ، در تشکیلات کلیساى کاتولیک نیز تجزیه حاصل آمد. کلیساى شرق که ارتودوکس نام گرفت ، از کلیساى کاتولیک روم جدا شد. در مباحث عقیدتى و مذهبى نیز اختلافاتى حاصل شد که به شرح آن در صفحات گذشته اشاره گردید.پیروان کلیساى ارتودوکس عقاید: برزخ ، مفهوم بى آلایش ، برائت از گمراهى و عدم امکان اشتباه پاپ را قبول ندارند، کشیشان این فرقه ازدواج مى کنند، مراسم عبادى را به زبان منطقه اى و کشورى که در آن زندگى مى کنند، انجام مى دهند و تقدیس و وحدت مؤ منان با دو قطعه نان معمولى و شراب اجرا مى گردد.(563)گویا این نخستین تجزیه در دین عیسى بحساب مى آید. مبانى کلام مذهب ارتودوکس محصول ذوق کلامى یونان است ، چرا که علما و متکلمان این مذهب ، یونانى بودند. کلیساى ارتودوکس در یونان گسترش زیادى پیدا کرد و بخشهائى از آسیاى صغیر و اروپا و... را در برگرفت . کلیساى مزبور در روسیه نیز پایگاه داشت و نفوذ آن تا انقلاب 1917 میلادى و غلبه کمونیزم ، ادامه داشت .پیروان این فرقه مى کوشند تا مراسم و شعائر خود را مانند مسیحیان اولیه انجام دهند. آنان سنت گرا هستند تا مراسم و شعائر خود را مانند مسیحیان اولیه انجام دهند. آنان سنت گرا هستند و مى کوشند تا عقاید سنتى و قدیمى خود را بدون هر گونه تغییر و اضافاتى ، حفظ نمایند. آنان پاپ را عارى از اشتباه نمى دانند.پیروان کلیساى یونانى ارتودوکس بالغ بر یک صد و بیست میلیون نفراند.رئیس روحانى این فرقه «بطریق » نامیده مى شود و مشاورین مذهب را «سن سینور» مى گویند. شکل کلیساى ارتودوکس چهار گوش است و در دو سطح قرار دارد: قسمت مرتفع محل اولیاى دین و به منزله آسمان است و قسمت پائین محل اجتماع پیروان است . مراسم دینى به زبان یونانى اجرا مى شود و در کلیساى ارتودوکس روس به زبان اسلاوى قدیم مى باشد. فرائض دینى از سال 1274 میلادى در هفت مورد خلاصه شده است :1- تعمید. 2- اداى شهادت . 3- مسح روغن مقدس . 4- تناول . 5- توبه . 6- مسح بیماران . 7- ازدواج .کلیساى ارتودوکس روسیه پس از انقلاب 1917 میلادى دچار سانحه شد و دولت کمونیستى کلیه اماکن مقدسه را پست و اموال کلیساى ارتودوکس را مصادره نمود. در عین حال بلشویک ها نتوانستند به حیات مذهبى ارتودوکس پایان دهند.(564)3- مذهب پروتستاننهضتى علیه ارتجاع کاتولیک . فشار بیش از اندازه کلیساى کاتولیک و وجود دستورات بسیار سخنگیرانه آن و گرفتن باجهاى کلان از عوام بیچاره ، مسیحى ، باعث گردید که گروهى از روشنفکران از کلیساى روم فاصله بگیرند و راهى جداى از مذاهب کاتولیک و ارتودوکس بجویند.آنان نخستین جریان معترضى بودند که تاریخ مسیحیت خود مى دید. لوتر رهبر این نهضت در سال 1488 م علیه دکان روحانیت کاتولیک مبنى بر خرید و فروش گناه و بهشت و عفو نامه هاى پدران روحانى آشکارا به اعتراض برخاست . و این مبناى نخستین مذهب پروتستان گردید.فلیسین شاله مى گوید: در قرون وسطى و پس از جنگهاى صلیبى ، در اثر پیدایش افکار نوین در اروپا، گروهى دریافتند که کلیساى روم از کلیساى اولیه دین عیسى دور شده است . از طرفى بعضى از پادشاهان اروپا از «استیلاء روحانى » رم رنج مى بردند و در صدد بودند خود را از بند «پاپ » رها سازند. اخذ مالیاتهاى ارضى بوسیله کلیسا موجب وخامت اوضاع و تحریک مردم علیه دستگاه روحانى شد. این علل اخلاقى و سیاسى و اقتصادى در قرن شانزدهم میلادى اصلاحات جدیدى را در دین ایجاد کرد. «لوتر» از این فرصت مناسب استفاده کرد و به مخالفت علیه دستگاه کلیساى رم قیام کرد و «سازمان کلیساهاى پروتستانى » را بوجود آورد.کلیساهاى پروتستانى با وجود این که در برخى از مسائل با یکدیگر اختلاف دارند، مع ذلک در امورى مشترک هستند: «همگى با قدرت الهى پاپ مخالف اند»؛ بر خلاف کلیساى کاتولیک «داراى تشکیلات دموکراسى هستند»؛ اشخاص غیر روحانى در انتخاب پاسوران سهیم اند؛ مؤ منان براى ارتباط با خدا احتیاج به روحانیون ندارند؛ مقام کشیشى همگانى است ؛ کشیشان ازدواج مى کنند؛ اعتراف به گناهان اجبارى نیست ؛ اساس ‍ شریعت کتاب مقدس است ؛ مؤ من مى تواند به آزادى اصول عقاید خویش ‍ را از کتاب مقدس بدست آورد و احتیاجى به روحانیان کلیسا ندارد؛ و به بکارت مریم و مقدسین و برزخ عقیده ندارند.در کلیساهاى پروتستانى در یک طرف مردمانى محافظه کار و قدیمى و در طرف دیگر مسیحیان آزادیخواه و حقیقت جو و عرفانى در مقابل یکدیگر قرار دارند. بعضى از علماى الهى پروتستانى آزادیخواه ، عقاید مسیحى را طبق مقتضیات زمان براى متجددین تفسیر مى کنند. خودخواهى ، گناه اصلى است و رستگارى در اجتناب از اغراض است . جهنم وجود ندارد ولى جهت شایستگان در جهان دیگر، سعادت برقرار است . مراسم به زبان کشورى انجام مى گیرد. افکار ملى به جدائى کلیساهاى پروتستانى کمک مى کند. از این جهت کلیساهاى کاتولیک به ذکر ارزش بین المللى بودن کلیساهاى کاتولیک مى پردازند و کلیساى پروتستان را موجد اختلاف و جدائى جامعه مسیحى مى دانند.کلیساهاى طرفدار «لوتر» در آلمان و کشورهاى اسکاندیناوى و کلیساهاى طرفدار «کالون » در فرانسه و سویس و هلند برقرار است . کلیساى «آنگلیکان » و کلیساى فرقه دیگرى از پروتستان در «اکوس » از تاءسیسات انگلستان است .در آئین پروتستان ، مخصوصا در انگلستان و ایالات متحده آمریکا فرقه هاى بسیارى دیده مى شود که در بعضى اعمال با یکدیگر اختلاف دارند:«مغتلسه »؛ تعمید کودکان را قبول ندارند، و بالغان را با فرو بردن در مایع ، تعمید مى دهند. تشکیلات آنان به کلیساى ابتدائى شباهت دارد. با سوگند یاد کردن و خدمت نظام مخالفت دارند.«روشن گرایان »؛ قرائت کتاب مقدس و تصفیه و تزکیه زندگى داخلى را طبق روش مخصوص از شرایط رستگارى مى دانند.«انجمن دوستان » یا «کاکرها»؛ با دروغ و جنگ و بردگى دشمنى دارند.«مورمونها»؛ کتاب مقدس را حاکم مى دانند.«یکتا گرایان »؛ طرفدار آزادى کامل دینى هستند و از حکمت وحدت مطلقه خدا پیروى مى کنند و «تثلیث » را انکار مى کنند.«سالوتیان » دسته دیگرى از فرق پروتستان اند.صوفیان ، آئین بودا و هندو و سایر ادیان را با دین مسیح جمع کرده و متحد ساخته اند.(565)در قرن چهاردهم میلادى یک نفر از روحانیون انگلیسى به نام «جان ویگلف » علیه قدرت «پاپ » قیام نمود.این مرد که بین سالهاى 1384-1324 میلادى مى زیست ، با مراسم عشاء ربانى ، تدهین محتضر، اعتراف به گناه ، صدور عفونامه از سوى پاپ و دخالت پاپ در امور سیاسى - دنیوى مخالفت کرد. پاپ او را تکفیر نمود و چهل سال پس از مرگش ، جسد او را از خاک درآورده و سوزاندند. «جان » براى نخستین بار «کتاب مقدس » را به زبان انگلیسى ترجمه کرد و پیروان او مردم را آموزش مى دادند.(566)«جان ویگلف » با فحشاء و فساد و شرب مسکرات در میان روحانیون بشدت مخالفت کرد. دربار انگلستان از «جان » حمایت کرد و همین حمایت باعث شد تا افکار او بزودى گسترش یابد.(567) اقدامات و افکار «جان ویگلف » بود که زمینه هاى نهضت «لوتر» و «کالون » را فراهم ساخت .عصیان «مارتین لوتر» علیه مذهب مندرس و کلیساى مرتجع کاتولیک بسیار ریشه دار و عمیق بود. او نفى و محو مطلق مذهب کاتولیک را خواستار شد.«کالون » در ادامه راه «لوتر» اقدامات مشابه و مؤ ثرى کرد. تعالیم کالون در فرانسه طرفداران بسیارى پیدا کرد.فرقه پروتستان در حدود نود میلیون نفر پیرو دارد که اکثرا در آلمان ، آمریکا و کشورهاى اسکاندیناوى سکونت دارند. کلیساى لوتر از کلیساى کاتولیک جدا است ؛ و از لحاظ سلسله مراتب ، اختلافاتى با آن دارد.زبان مذهبى پروتستانها، انگلیسى است . مراسم و شعائر پروتستانها عبارت است از:1- تعمید.2- اعتراف غیر اجبارى .3- تناول و افطار.4- تلاوت کتاب مقدس .5- حضور در کلیسا و قرائت ادعیه لوتر.6- ازدواج .اعیاد مذهبى پروتستانها با اعیاد کاتولیک ها یکى است . برخى آمار تعداد پروتستانها را در جهان به دویست و شش میلیون نفر مى رساند. محل اجتماع پروتستانها در انگلستان ، اسکاتلند، استرالیا، آمریکا و کانادا مى باشد.(568)مارتین لوتر، رهبر و بنیانگذار فرقه پروتستانلوتر در خانواده اى کارگرى بدنیا آمد. پدرش کارگر معدن بود. زندگى لوتر به شیوه معمول هر خانواده فقیر مى گذشت . او براى تاءمین معیشت به کار پرداخت . فرد نیکوکارى مخارج تحصیل او را بر عهده گرفت . لوتر فلسفه و حقوق و ادبیات و موسیقى را تحصیل کرد. او در 22 سالگى دچار حادثه طوفان در دریا شد و نذر کرد اگر جان سالم به در ببرد، «راهب » خواهد شد.در سال 1505 میلادى راهب صومعه «اوگوستن » شد و در آنجا پنج سال در لباس راهبان درآمد و معلومات مذهبى کسب کرد. او به مقام کشیشى دست یافت . مردى حساس و داراى فکرى بلند بود و پیوسته از گناه و شیطان و عدل خداوند بیمناک بود. کشیشى که اعترافات او را گوش ‍ مى داد، کوشش مى کرد که خاطر شوریده او را آرامش بخشد.«لوتر» آناجیل و دیگر کتب مقدس را به دقت مى خواند و آنها را براى شاگردانش تفسیر مى کرد. لوتر متوجه فاصله بسیار زیاد پاپ و تشکیلات کاتولیک با مسیحیت اولیه گردید.او به بدعتهاى پاپ و روحانیون در دین عیسى پى برد. فروش بهشت و خرید گناهان عوام توسط روحانیون را شیطانى دانست . اشرافیت و رفاه فوق العاده روحانیون و همدستى آنان با قیصر و حکام دولتى را نتوانست تحمل کند. او در سال 1517 میلادى رسما با عقاید و شعائر رسمى کاتولیک درافتاد.بدین سان لوتر باعث بیدارى و شورش مسیحیان آلمان و شمال اروپا گردید و انقلاب بزرگى علیه پاپ و کشیشان و کلیساى کاتولیک روم بپا کرد. در اکتبر 1517 اعلامیه رسمى خود را که اعتراض نامه او علیه آمرزش و خرید گناهان و دیگر بدعتهاى کلیساى کاتولیک بود، صادر کرد. این اعلامیه اعتراضى در نود و پنج ماده بر بالاى دروازه کلیساى شهر وتین برگ آلمان آویزان شد. اعلامیه او در تمام مواد مستند به کتب مقدسه عهد عتیق و جدید بود. پاپ از این اعتراض به وحشت افتاد و او را در هفتم اوت 1518 میلادى به وسیله نامه اى ، فراخواند. ولى لوتر این دعوت را نپذیرفت . «پاپ » در شوراى مذهبى «لایپ زینک » در حضور امپراطور آلمان «شارل کن » و اساقفه کاتولیک وى را به ارتداد و کفر محکوم کرد.امپراطور آلمان که تازه به قدرت رسیده بود و از انقلاب لوتر مى ترسید، دستور پاپ را اجرا کرد. پاپ از لوتر خواست که تا پایان فرصت 60 روزه مى تواند توبه کند و از عقاید اعتراضى خود دست بردارد. ولى لوتر نپذیرفت . پیروان او با جان و مال از وى حمایت مى کردند. لوتر نامه پاپ را به آتش کشید. پاپ او را مهدور الدم اعلام کرد و کتابهاى او از طرف اولیاء کلیسا و پاپ تحریم شد. اما على رغم این تکفیر و تحریم ها، بر تعداد پیروان لوتر افزوده مى شد و مطالعه آثار او در میان جوامع مختلف مسیحى با شدت تعقیب مى شد. انقلاب یا نهضت بزرگ پروتستانیزم در کشورهاى فرانسه ، سویس ، و... اوج گرفت . دهقانان آلمان علیه پاپ شورش کردند. لوتر با سى سال فعالیت مداوم ، کلیساهاى پروتستان را در اروپا بنیاد نهاد و به اصلاحات عمیق مذهبى پرداخت .مذهب او در اروپاى غربى و بسیارى از دیگر جاها مقبول شد. لوتر در سن 62 سالگى در سال 1546 میلادى درگذشت .(569) .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه