ما قائل به حسن و قبح عقلى هستیم، یعنى بر این عقیده ایم که حسن و قبح افعال عقلى و ذاتى است. پاره اى از افعال ذاتاً نیکو و بایستنى بوده و برخى ذاتاً قبیح و نبایستنى هستند. عقل ما با قطع نظر از خطاب شارع، مى تواند درک کند که افعالى بایستنى است و باید بر انجام آنها قیام کرد و افعالى قبیح و نبایستنى است که باید آنها را ترک نمود. از آنجا که حکم عقل ثابت است و معیار ثابتى دارد و در ادراک خود، نه ظرف و قید را دخیل مى داند، نه شخص ادراک کننده را صفات بایستنى و نبایستنى که براى افعال مطرح مى کند دائماً ثابت است و براى همه ثابت و یکسان خواهد بود.

ما قائل به حسن و قبح عقلى هستیم، یعنى بر این عقیده ایم که حسن و قبح افعال عقلى و ذاتى است. پاره اى از افعال ذاتاً نیکو و بایستنى بوده و برخى ذاتاً قبیح و نبایستنى هستند. عقل ما با قطع نظر از خطاب شارع، مى تواند درک کند که افعالى بایستنى است و باید بر انجام آنها قیام کرد و افعالى قبیح و نبایستنى است که باید آنها را ترک نمود. از آنجا که حکم عقل ثابت است و معیار ثابتى دارد و در ادراک خود، نه ظرف و قید را دخیل مى داند، نه شخص ادراک کننده را صفات بایستنى و نبایستنى که براى افعال مطرح مى کند دائماً ثابت است و براى همه ثابت و یکسان خواهد بود. یعنى اگر عقل گفت «عدل نیکو است» همیشه و براى همه چنین مى گوید؛ و اگر گفت «ظلم قبیح است» نیز همچنین. بر این اساس، به اعتقاد ما خداوند عادل است و ظلم نمى کند. خداوند نیک کردار است و اعمال بد از او سرنمى زند؛ چرا که ظلم و اعمال زشت و صفات ناپسند، به حکم عقل قبیح است و باید آنها را ترک نمود. و از آنجا که خداوند متعال حکیم و عالم على الاطلاق است، بهتر از هرکسى قبح این افعال را (که ذاتىِ آنها بوده و مقید به قید و ظرف زمانى و مکانى خاص و ادراک کننده مخصوص نمى باشد) درک فرموده، از انجام آنها دورى مى نماید. به بیان دیگر، انسان درک مى کند که قیام به عدل و هر فعل بایستنى، براى هر کسى کمال است و ارتکاب ظلم و هر فعل نبایستنى براى هر کسى نقص. خداوند متعال نیز به عنوان عاقل على الاطلاق این مسأله را درک مى کند. بنابراین با این ادراک باز خداوند مرتکب نقص و خلاف کمال نقص خواهد شد؟! به نظر شیعیان، بر اساس تحلیل گفته شده، خداوند داراى صفات رذیله همچون ظلم نمى باشد. ر.ک: آیة الله جعفر سبحانى، الالهیات، به قلم حسن محمد مکى العاملى، ج اول، صص 287 - 288. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه