در اسلام راه درمان خودکم بینی چیست؟

خود کم بینی ناشی از نبود جهان بینی توحیدی و نبود شناخت دقیق از خود است .درمان خود کم بینی :1-توجه به عظمت انسان و رسالت سنگین او:انسان در جهان بینى توحیدى به خصوص مکتب اسلام، ارزشها و مسؤولیتهایى دارد که توجه به آنها باعث مى شود از احساس هاى مخربى مثل حقارت،ناتوانى، ناامیدى و منفى گرایى رهاشود و به سوى قله هاى رشد و کمال رو کند. انسان تنها موجودى است که خودش مى تواند «خویشتن » خود راانتخاب کند که چه باشد و چگونه باشد؛ در عین حال در ارتباط با رشد وسازندگى دیگران، وظایف انسانى خطیرى، به دوش دارد. با توجه به این نکات اگر ما به هر دلیل در چنبره ی کمبودهاى روحى، ناراحتیهاى روانى و یا ضعف هاى اخلاقى و عادات ناپسند گرفتار هستیم، باید براى تغییرآنها بطور جدى اقدام کنیم که اگر چنین نکنیم به همه ارزشهاى اصیل انسانى وبه عظمت و کرامت خود پشت پازده ایم. براى تغییر حالات منفى مى بایست این سئوالات را در ذهن مرور کنیم: آیا خود کم بینی، نوعى ناتوانى و عجز در ابراز تواناییها و ارزشهاى خدادادى نیست؟ آیا چنین فردی مى تواند رسالت سنگین و الهى خود را در جامعه بشرى به انجام رساند. خدای متعال در داستان خلقت انسان می فرماید: «انی جاعل فی الارض خلیفه- من در روی زمین، جانشینی(انسان) قرار داده ام».( بقره،30)و در جایی دیگر می فر ماید: « و لقد کرمنا بنی آدم- و به تحقیق ما گرامی داشتیم فرزندان آدم را» ( اسراء:7) این کرامت انسان از ویژگی‌های او است که سایر مخلوقات از آن برخوردار نیستند و به همین خاطر نسبت به دیگر مخلوقات برتری دارد.امام صادق (علیه السلام ) نیز می فرماید :« خداوند همه چیز را به خود مومن واگذار کرده است مگر ذلیل کردن و بی ارزش کردن خویش »(کافی ،ج5،ص63)2-شناخت دقیق از خود:انسان با شناخت نفس خویش به استعدادهاى گوناگونى که براى پیشرفت و ترقى از سوى خداوند در وجود او نهفته شده است، پى مى برد و تشویق مى شود که براى پرورش این استعدادها بکوشد، و آنها را شکوفا سازد، و گنجهاى درون جان خویش را استخراج کند و گوهر خود را هویدا سازد.کسى که عارف به نفس خویش نیست به انسانى مى ماند که در جاى جاى خانه او گنجهاى پر قیمتى نهفته شده ولى او از آنها آگاهى ندارد، ممکن است از گرسنگى و تنگدستى در آن بمیرد، در حالى که در زیر پاى او گنجهایى است که هزاران نفر را سیر کند.از امیرالمومنین على(ع) نقل شده است که فرمود:«إتزعم إنک جرم صغیرو فیک انطوى العالم الاکبرإنت الکتاب المبین الذىبأحرفه تظهر المضمر --- اى بشر آیا خیال مى کنى که به ظاهر جسم کوچکى هستى، در صورتى که در وجود تو عالمی بزرگ، نهفته است.تو یک کتاب آشکارى هستى که هر یک از حروف و کلمات آن کتاب، آشکار کننده نهان خلقت بزرگ است» ( اسرار الحکم, ج1, ص 265 – 367)در نتیجه،انسان با دست یابی به جهان بینی درست نسبت به این عالم وخود شناسی، خود را با ارزش ومحترم و توانا می یابد، که در این صورت عزت نفس انسان افزایش پیدا می کند و انسان به اعتماد به نفس دست پیدا می کند. و ابعاد وجود خویش را به خوبى ارزیابی می کند. و در می یابد که، خداوند به هر کس استعدادى خاص داده است. سید بن طاووس بر این عقیده بود که هر انسان در زمینه اى نابغه است. هر فرد باید استعداد ویژه خود را بشناسد و آن را به کار بندد. پس از شناخت توانایى ها، طبعاً فرد آن ها را باور مى کند.راه کار عملی جهت به کار گیری توانایی ها :1) در همه کارها به خداوند متعال توکل کنید: افرادی که پیوسته به یاد خدا هستند و به عظمت او ایمان دارند، نه هرگز از بیم تحقیر و سرزنش دیگران عرصه را خالی می‌کنند و نه هیچگاه به کبر و خود بزرگ بینی دچار می‌شوند. هر کاری را بر اساس احساس وظیفه و تکلیف انجام می‌دهند. برای آنها پرداختن به کار با نیت الهی، مهمتر از نتیجه آن است. نه از شکست مایوس می‌شوند و نه از پیروزی سرمست می‌گردند. بنابراین مهم ترین اصل در کسب اعتماد به نفس، ارتباط با خداوند و نیایش با او است. وقتى بتوانید حضور در محضر خالق هستى و کمال مطلق را احساس و به او تکیه و اعتماد کنید و بزرگى اش را دریابید و به او بپیوندید، به بزرگى شخصیت خویش واقف خواهید شد.زیرا وقتی تمام تلاشتان رضایت یک نفر(خداوند) باشد دیگر نگران رضایت و عدم رضایت دیگران نخواهید بود. بنابراین، در نمازها حضور قلب بیش تر پیدا کنید و خود را با ذات اقدس الهى مرتبط بدانید، با او سخن بگویید و درد دل کنید و از او کمک بخواهید.2 ) استعدادهای خود را هر چه بیش تر بشناسید: شناخت استعدادها و قابلیت هاى خویش مى تواند در کسب اعتماد به نفس مفید واقع شود و انسان را از دام نومیدى رها سازد.3 ) از بیان اندیشه‌های خود نترسید: اعتماد به نفس سکه‌ای دو رویه است. یک روی آن افتخار، غرور، تحسین، و تمجید و بسیاری از نکات مثبت است. اما روی دیگرش ممکن است سرزنش، تمسخر و برچسب خوردن باشد. مهم این است که فرد از این احتمالات نترسد و قدرت ابراز عقیده‌اش را داشته باشد. باید به این باور برسیم که صرف موفقیت یا شکست ارزش انسان را تعین نمی‌کند بلکه تلاش و پایداری فرد است که به او ارزش می‌بخشد. 4 ) احساسات واقعی خود را بیان کنید: در روانشناسی مدرن، بیان احساسات نوعی توانایی و هوش به شمار می‌رود و از اصول اساسی روابط بین فردی است. بسیاری از ما وقتی بابت یک موضوع از دیگری دلخوریم خود‌خوری می‌کنیم و نمی‌توانیم رنجش و ناراحتی خود را با انتقادی ساده و صریح ابراز کنیم. درست به همین دلیل در شرایط عادی نیز از بیان احساس مثبتی که نسبت به دیگری داریم پرهیز می‌کنیم. زیرا نگرانیم که این تحسین، تمجید یا ابراز علاقه، در آینده و هنگامی که دوباره به هر دلیلی از فرد دلگیر شدیم برای ما شرایط نامناسبی ایجاد کند.5 ) خود را مثبت ارزیابى کنید: درباره خویش مهربان باشید و شخصیت تان را با دید مثبت ارزیابى کنید. در شایستگى خویش تردید نکنید و خود را با صفات خوب تفسیر کرده، در انجام کارها توانا بدانید. 6) ریسک کنید: روى تجربیات جدید، با دید یادگیرى بیش تر فعالیت کنید و از شکست نهراسید. چنانچه این گونه عمل کنید، امکانات جدیدى براى شما فراهم مى آید و حس خویشتن پذیرى تان تقویت مى شود.7 ) برنامه‌ریزی کنید و منظم باشید: علت آنکه بسیاری از افراد به مرور زمان اعتماد به نفس خود را از دست می‌دهند و دائم خود را با «افکار خود سرکوبگر» سرزنش می‌کنند فقدان برنامه‌ریزی یا بی‌انضباطی در اجرای برنامه‌هاست. این افراد نمی‌توانند از زمان که همچون گنجی ارزشمند در اختیارشان قرار دارد به درستی استفاده کنند. در نتیجه این «زمان» است که آنها را با خود به هر سویی می‌برد. وقتی زندگینامه هر یک از مشاهیر و افراد بزرگ را نگاه کنید خواهید دید که آنها در زندگی خود کمترین میزان اتلاف وقت را داشته‌اند. امام علی(ع) در این باره می‌فرمایند:«المومن...مشغول وقته- 5،یاة،ص491، یعنی فرد مومن هیچ وقت خالی ندارد و همیشه در حال کار و فعالیت است.مى کند.»(الحیاة،ج5،ص491)برای مطالعه بیشتر:-روش هاى افزایش عزت نفس از اسماعیل بیابانگرد. - روانشناسی کمرویی ، دکتر غلامعلی افروز، انتشارات دفتر نشر فرهنگ اسلامی -برای مطالعه بیشتر به این سایت مراجعه کنید: http://www.moshavereh.porsemani.ir/ .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه