جمع آوری آیات منسوخه در قرآن چه فایده ای دارد؟

اکثر قریب به اتفاق آیات منسوخه از نوع نسخ مشروط است و روشن می­باشد که حتی این آیات در ظرف مناسب خود و شرایط پیش آمده در طول زمان، کاربرد مخصوص خود را خواهد داشت و این گونه نیست که ملاک وجودی آن بطور کلی منتفی گردیده باشد. [1] در واقع با توجه و تأمل در بسیاری از آیات منسوخه می­توان دریافت که نسخ آنها مطلق نبوده است، بلکه به شرائط خاص آن دوران بستگی داشته است. بدین معنا که با تغییر آن شرایط و بهبود وضع، حکم سابق منسوخ گردیده است و حکم مناسبی با شرائط جدید تشریع گردیده است و اگر احیاناً آن شرایط زمانی و مکانی پیش آید، آیه مربوط و منسوخه از نو قوت گیرد و قابل اجرا باشد. روشن­ترین شاهد برای نسخ مشروط آیات صفح «گذشت و چشم پوشی» از آزار مشرکان نسبت به مومنان است. زیرا مسلمانان صدر اسلام به ویژه در مکه، دستور یافتند تا در مقابل آزار مشرکان خویشتنداری کنند، زیرا آنان در موضع ضعف قرار داشتند و در صورت مقابله به مثل، امکان نابودی آنها وجود داشت. لذا در سوره جاثیه آمده است: « قُلْ لِلَّذینَ آمَنُوا یَغْفِرُوا لِلَّذینَ لا یَرْجُونَ أَیّامَ اللّهِ لِیَجْزِیَ قَوْمًا بِما کانُوا یَکْسِبُونَ » [2] به مؤمنان بگو: «کسانی را که امید به ایّام اللّه [= روز رستاخیز] ندارند مورد عفو قرار دهند تا خداوند هر قومی را به اعمالی که انجام می‏دادند جزا دهد»! هنگامی که موضع ضعف مسلمانان به قوت تبدیل شد، آیه آمد: « أُذِنَ لِلَّذینَ یُقاتَلُونَ بِأَنَّهُمْ ظُلِمُوا وَ إِنَّ اللّهَ عَلی‏ نَصْرِهِمْ لَقَدیر ٌ» [3] به کسانی که جنگ بر آنان تحمیل گردیده، اجازه جهاد داده شده است؛ چرا که مورد ستم قرار گرفته‏اند؛ و خدا بر یاری آنها تواناست.» ممکن است این موضع ضعف دوباره باز برای مسلمین پیش آید. در این صورت است که دوباره آیه شریفه کاربرد خویش را باز می یابد. [4] در پایان باید توجه نمود که اهمیت موضوع قرآن تنها در جنبه بیان احکام و معارف الهی نیست و جنبه­های دیگر قرآن، مانند اعجاز بیان قرآن که سند زنده اسلام می­باشد، از اهمیت ویژه­ای برخوردار است و بایستی کل قرآن همیشه ثابت و استوار و دور از کم و زیاد نمودن بشر باقی بماند، که هر آیه­ای خود سند اعجاز به شمار می­آید و با جاویدان ماندن قرآن، اسلام پایدار خواهد ماند. [5] .

پایگاه اطلاع رسانی حوزه

مرجع:

ایجاد شده در 1401/04/17

لینک کوتاه