«نظام برزخى»، هرچند نتیجه اى از حرکت آدمى در دنیا است ؛ ولى دنباله و تداوم آن، به شمار مى رود و این حرکت، در جهت سیر به سوى خداوند است؛ به طورى که چه بسا بر اثر سختى هاى مرحله برزخ و یا باقیات صالحات، برخى معایب و نقایص از بین رود و یا برخى کمالات، قابلیت ها و خصوصیات جدید به دست آید . علاوه بر اینکه با گذراندن دوران برزخ، آدمى لیاقت ورود به عالم حشر را مى یابد و احکامى متناسب با احکام و آثار نظام حشرى را دارا مى شود .

«نظام برزخى»، هرچند نتیجه اى از حرکت آدمى در دنیا است ؛ ولى دنباله و تداوم آن، به شمار مى رود و این حرکت، در جهت سیر به سوى خداوند است؛ به طورى که چه بسا بر اثر سختى هاى مرحله برزخ و یا باقیات صالحات، برخى معایب و نقایص از بین رود و یا برخى کمالات، قابلیت ها و خصوصیات جدید به دست آید . علاوه بر اینکه با گذراندن دوران برزخ، آدمى لیاقت ورود به عالم حشر را مى یابد و احکامى متناسب با احکام و آثار نظام حشرى را دارا مى شود . از این حقیقت با عنوان «تکامل برزخى» یاد مى شود که بیانگر تداوم حرکت و تحوّل در «نظام برزخى» است .
جهت فهم بهتر حرکت و تکامل در برزخ، توجه به چند نکته لازم و بایسته است:
یکم . همه انسان ها - چه خوب و چه بد براساس بازگشت کلى هستى به سوى خدا، در حرکت اند و این براساس سنن حاکم بر وجود و مقتضاى آن است ؛ چه این حرکت براساس عشق به خداوند و طلب و خواستن باشد و چه با ردّ و انکار کمال بى نهایت و یا با عناد، مخالفت، عصیان و طغیان در برابر خداوند همراه باشد .
دوم . براى ورود به هر عالمى، باید روح و بدن متحول شده و قابلیت و لیاقت ورود به نظام بعدى را کسب کنند و این تحول باید در حدى باشد که سنخیت پذیرش احکام، آثار و قوانین آن نظام را پیدا کند .
سوم . آنچه از آیات و روایات استفاده مى شود، دلالت بر این دارد که روح پس از ورود به «عالم برزخ»، براساس نظام برزخى و مسیرى که در نظام دنیایى داشته، به سیر و حرکت خود ادامه مى دهد ؛ البته تحمّل فشارها و سختى ها در نظام برزخى موجب تزکیه و طهارت روح مؤمن است و تا حدودى که عالم برزخى اقتضا مى کند، قسمت مهمى از حجاب ها از چهره روح کنار زده مى شود و این همان تکامل روح است .
به عنوان مثال مؤمنى که مسیرش در دنیا به سوى خداوند است، ولى در عین حال سخن چین نیز است؛ این صفت ناپسند و زشت در نظام برزخى، برایش تمثّل مى یابد و بر او مسلّط مى شود ؛ چرا که این عمل ناروا در دنیا بر روح، عقل و فکر او مسلّط بوده و در واقع بر او تسلط داشته و انسانیت او را تحقیر مى کرده است . باطن این کردار، در برزخ ظاهر مى شود ؛ آن هم به شکل خاصى که به طور مدام او را تهدید مى کند .
براى رهایى از این صفت بد، باید در «نظام برزخى» در حد آن عالم و به اقتضاى احکام و آثار آن نظام، فشارها و سختى ها را تحمل کند تا پاک شود . براى شخص کافر و معاند نیز، فرو رفتن بیشتر در ضلالت، عناد و طرد و دورى از خداوند است و حرکت او به سوى «لقاى خداوند با اسماى غضب» خواهد بود ر .ک: عروج روح، صص 113 - 132، معاد یا بازگشت به سوى خدا، ج 1، صص 329 - 348 . .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه