اگر جواب مثبت است، این تکامل چگونه است؟ «نظام برزخى»، هرچند نتیجه اى از حرکت آدمى در دنیا است؛ ولى دنباله و تداوم آن، به شمار مى رود و این حرکت، در جهت سیر به سوى خداوند است؛به طورى که چه بسا بر اثر سختى هاى مرحله برزخ و یا باقیات صالحات، برخى معایب و نقایص از بین رود و یا برخى کمالات، قابلیت ها و خصوصیات جدید به دست آید. علاوه بر اینکه با گذراندن دوران برزخ، آدمى لیاقت ورود به عالم حشر را مى یابد و احکامى متناسب با احکام و آثار نظام حشرى را دارا مى شود.از این حقیقت با عنوان «تکامل برزخى» یاد مى شود که بیانگر تداوم حرکت و تحوّل در «نظام برزخى» است.

اگر جواب مثبت است، این تکامل چگونه است؟ «نظام برزخى»، هرچند نتیجه اى از حرکت آدمى در دنیا است؛ ولى دنباله و تداوم آن، به شمار مى رود و این حرکت، در جهت سیر به سوى خداوند است؛به طورى که چه بسا بر اثر سختى هاى مرحله برزخ و یا باقیات صالحات، برخى معایب و نقایص از بین رود و یا برخى کمالات، قابلیت ها و خصوصیات جدید به دست آید. علاوه بر اینکه با گذراندن دوران برزخ، آدمى لیاقت ورود به عالم حشر را مى یابد و احکامى متناسب با احکام و آثار نظام حشرى را دارا مى شود.از این حقیقت با عنوان «تکامل برزخى» یاد مى شود که بیانگر تداوم حرکت و تحوّل در «نظام برزخى» است.جهت فهم بهتر حرکت و تکامل در برزخ، توجه به چند نکته لازم و بایسته است:یکم. همه انسان ها- چه خوب و چه بد- براساس بازگشت کلى هستى به سوى خدا، در حرکت اند و این براساس سنن حاکم بر وجود و مقتضاى آن است؛ چه این حرکت براساس عشق به خداوند و طلب و خواستن باشد و چه با ردّ و انکار کمال بى نهایت و یا با عناد، مخالفت، عصیان و طغیان در برابر خداوند همراه باشد.دوم. براى ورود به هر عالمى، باید روح و بدن متحول شده و قابلیت و لیاقت ورود به نظام بعدى را کسب کنند و این تحول باید در حدى باشد که سنخیت پذیرش احکام، آثار و قوانین آن نظام را پیدا کند.سوم. آنچه از آیات و روایات استفاده مى شود، دلالت بر این دارد که روح پس از ورود به «عالم برزخ»، براساس نظام برزخى و مسیرى که در نظام دنیایى داشته، به سیر و حرکت خود ادامه مى دهد؛ البته تحمّل فشارها و سختى ها در نظام برزخى موجب تزکیه و طهارت روح مؤمن است و تا حدودى که عالم برزخى اقتضا مى کند، قسمت مهمى از حجاب ها از چهره روح کنار زده مى شود و این همان تکامل روح است.به عنوان مثال مؤمنى که مسیرش در دنیا به سوى خداوند است، ولى در عین حال سخن چین نیز است؛ این صفت ناپسند و زشت در نظام برزخى، برایش تمثّل مى یابد و بر او مسلّط مى شود؛ چرا که این عمل ناروا در دنیا بر روح، عقل و فکر او مسلّط بوده و در واقع بر او تسلط داشته و انسانیت او را تحقیر مى کرده است. باطن این کردار، در برزخ ظاهر مى شود؛ آن هم به شکل خاصى که به طور مدام او را تهدید مى کند.براى رهایى از این صفت بد، باید در «نظام برزخى» در حد آن عالم و به اقتضاى احکام و آثار آن نظام، فشارها و سختى ها را تحمل کند تا پاک شود.براى شخص کافر و معاند نیز، فرو رفتن بیشتر در ضلالت، عناد و طرد و دورى از خداوند است و حرکت او به سوى «لقاى خداوند با اسماى غضب» خواهد بود «1».__________________________________________________ (1). ر. ک: عروج روح، صص 113- 132، معاد یا بازگشت به سوى خدا، ج 1، صص 329- 348. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه