در خصوص معجزات و کرامات امام علی (ع) توضیح دهید و آیا حقیقت دارد برخی از افراد با دیدن آنها کافر می شدند؟

پیش از پاسخ به سوال شما ابتدا لازم است تا نمونه ای از این وقایع را خدمتتان عرض کنیم سپس به بررسی علل این امر بپردازیم:از حضرت ابوجعفر امام محمّد باقر علیه السلام نقل شده است: روزی امام علی بن ابی طالب علیه السلام در بین جمعی از اصحاب حضور داشت، یکی از افراد اظهار نمود: یا امیرالمؤمنین! اگر ممکن باشد کرامتی برای ما ظاهر گردان تا بیشتر نسبت به تو ایمان پیدا کنیم؟ امام علی علیه السلام فرمود: چنانچه جریانی عجیب را ظاهر نمایم و شما شاهد آن باشید کافر خواهید شد؛ و از ایمان خود برمی گردید و مرا متّهم به سحر و جادو می کنید.گفتند: ما عقیده و ایمان راسخ داریم که همه چیز، از رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله به ارث برده ای و هر کاری را که بخواهی، می توانی انجام دهی.حضرت فرمود: احادیث و علوم سنگین و مشکلِ ما اهل بیت ولایت را، هر فردی نمی تواند تحمّل کند بلکه افرادی باور می کنند که از هر جهت روح ایمان آن ها قوی و مستحکم باشد.سپس اظهار نمود: چنانچه مایل باشید که کرامتی را مشاهده کنید، هر وقت نماز عشاء را خواندیم همراه من حرکت نمائید.چون نماز عشاء را خواندند، حضرت امیر علیه السلام به همراه هفتاد نفر که هر یک فکر می کرد نسبت به دیگری بهتر و برتر هست حرکت نمود تا به بیابان کوفه رسیدند.در این لحظه امام علی علیه السلام به آن ها فرمود: به آنچه می خواهید نمی رسید مگر آن که از شما عهد و میثاق بگیرم که هر آنچه مشاهده کنید، شکّ و تردیدی در خود راه ندهید و ایمانتان را از دست ندهید و مرا متّهم به امور ناشایسته نگردانید.ضمنا، آنچه من انجام می دهم و به شما ارائه می نمایم، همه علوم غیبی است که از رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله به ارث گرفته ام و آن حضرت مرا تعلیم فرموده است.پس از آن که حضرت از یکایک آن ها عهد و میثاق گرفت، دستور داد تا روی خود را بر گردانند؛ و چون پشت خود را به حضرت کردند، حضرت دعائی را خواند.هنگامی که دعایش پایان یافت، فرمود: اکنون روی خود را برگردانید و نگاه کنید.همین که چرخیدند و روی خود را به حضرت علی علیه السلام برگردانیدند، چشمشان افتاد به باغ های سبز و خرّمی که نهرهای آب در آن ها جاری بود؛ و ساختمان های با شکوهی در درون آن ها جلب توجّهشان کرد.پس چون به سمتی دیگر نگاه کردند، شعله های وحشتناک آتش را دیدند، با دیدن چنین صحنه ای که بهشت و جهنّم در أذهان و أفکارشان یاد آور شد، همگی یک صدا گفتند: این سحر و جادوی عظیمی است؛ و ایمان خود را از دست دادند و کافر شدند، مگر دو نفر که همراه حضرت باقی ماندند و با یکدیگر به شهر کوفه مراجعت نمودند.چون خواستند وارد مسجد کوفه شوند، حضرت دعائی را تلاوت نمود، وقتی داخل شدند، دیدند ریگ های حیات مسجد دُرّ و یاقوت گشته استدر بین راه، حضرت به آن دو نفر فرمود: حجّت بر آن گروه به اتمام رسید و فردای قیامت، آنان مؤاخذه و عقاب خواهند شد.سپس در ادامه فرمایشاتش افزود: قسم به خدای سبحان! که من ساحر نیستم، این ها علوم الهی است که از رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله آموخته ام.و چون خواستند وارد مسجد کوفه شوند، حضرت دعائی را تلاوت نمود، وقتی داخل شدند، دیدند ریگ های حیات مسجد دُرّ و یاقوت گشته است.آن گاه حضرت به آن ها فرمود: چه می بینیدگفتند: دُرّ و یاقوت!فرمود: راست گفتید، در همین لحظه یکی دیگر از آن دو نفر از ایمان خود دست برداشت و کافر شد و نفر آخر ثابت و استوار ماند.امام علی علیه السلام به او فرمود: مواظب باش که اگر چیزی از آن ها را برداری پشیمان می گردی؛ و اگر هم بر نداری باز پشیمان می شوی.به هر حال او یکی از آن جواهرات را، دور از چشم حضرت برداشت و در جیب خود نهاد، فردای آن روز، نگاهی به آن کرد، دید دُرّی گرانبها و نایاب است.هنگامی که خدمت امام علی علیه السلام آمد اظهار داشت: من یکی از آن درّها را برداشته ام، حضرت فرمود: چرا چنین کردیگفت: خواستم بدانم که آیا واقعا این جواهرات حقیقت دارد یا باطل و واهی است.حضرت فرمود: اگر آن را بر گردانی و سر جایش بگذاری خداوند رحمان عوض آن را در بهشت به تو عطا می کند؛ و گرنه وارد آتش جهنّم خواهی شد.امام باقر علیه السلام در ادامه فرمود: چون آن شخص، دُرّ را سر جایش نهاد؛ تبدیل به ریگ شد.و بعضی گفته اند: که آن شخص میثم تمّار بود؛ و برخی دیگر او را عَمرو بن حمق خزاعی گفته اند.(مختصر بصائر الدرجات: ص 118 و 119، هدایة الکبری: ص 129، س 3.)اما سبب انحراف این افراد و کافر شدنشان چه بود؟سبب انحراف این است که آنها کرامات و معجزات امیرالمومنین(علیه السلام) را دیدند اما تحمل و ظرفیت لازم را نداشتند, در حالی که وقوع این معجزات دلیل بر الوهیت یا ساحر بودن حضرت نیست زیرا پیامبران گذشته مانند حضرت موسی و عیسی نیز از معجزه برخوردار بودند.ابن ابی الحدید معتزلی نیز همین نظریه را تائید میکند او در ذیل فرمایش حضرت امیر المؤمنین(علیه السلام):«سلونی قبل ان تفقدونی» پس از بیان برخی از معجزات حضرت گرایش به غُلُو و کافر شدن را در میان برخی از مردم ناشی از عدم ظرفیت آنها میداند سپس پرسشی را مطرح میکند که چرا مردم وقتی اخبار غیبی و معجزات را از حضرت علی(علیه السلام) دیدند و شنیدند او را خدا خواندند ولی در باره پیامبر چنین ادعائی نکردند با اینکه آن حضرت نیز دارای معجزات فراوانی بود؟ و بعد خودش به این سؤال پاسخ میدهد که اصحاب رسول خدا که معجزات را میدیدند از ایمان کامل برخوردار بودند وبهره عقلی بیشتری داشتند ولی غُلات مردمی کم فهم و ضعیف العقل و زود باور بودند ; و مجرد دیدن معجزات فکر میکردندکه جوهره الهی در علی (علیه السلام)حلول کرده است. سپس وضعیت اجتماعی و روحی مردم عراق را در پذیرش تفکر غُلُو مورد عنایت قرار میدهد و معتقد است به اینکه حضرت علی(علیه السلام) بیشتر عمرش را در مدینه و حجاز سپری کرده است ولی غُلات در سرزمین عراق و کوفه بوجود آمده اند که به دلیل دوری به مرکز اسلامی اینچنین شده اند! البته پاسخ ابن ابی الحدید به این پرسش ، کامل به نظر نمی رسد و باید به کلام وی این مطلب را اضافه کرد که از آنجایی که هرچه مسلمانان از اسلام راستین پس از رسول خدا فاصله گرفتند زمینه های رشد اینگونه کافر شدنها بیشتر شد چرا که مردم پس از دوران سه خلیفه اول به شدت از مظاهر و دستورات ناب اسلام فاصله گرفته بودند و تاب و تحمل یک اسلام راستینی چون اسلام علی بن ابی طالب را نداشتند لذا به محض دیدن معجزه ای از حضرت بسیاری از آنان گرفتار چنین وضعیتی می شدند.مضافاً بر اینکه دو عامل دیگر در جلوگیری از رشد و پدید آمدن غُلات و کافر شدن در زمان رسول خد(صلّی الله علیه وآله) وجود داشته است. یکی مسئله وحی در زمان رسول خدا بود که هرگونه آهنگ مخالفی را به شدت درهم میکوبید.و دیگری جایگاه ویژه رسول خدا در میان مردم و قدرت و موقعیت اجتماعی آن حضرت در جامعه بودکه هیچ کسی به خود اجازه نمی داد بر خلاف سخن رسول خدا حرفی بزند و اصول معیارهای ارزشی و اجتماعی توسط حضرت تعیین و تبیین میگردید لذا فرصت برای طرح مسائل انحرافی در زمان حضرت رسول(صلّی الله علیه وآله) وجود نداشت، ولی در زمان امیرالمومنین(علیه السلام)اینچنین نبود حتی شرایط ویژه ایی که برای حضرت امیرالمومنین به سبب عمل کرد ضعیف و غیر الهی خلفای قبل بوجود آمده بود، زمینه را برای رشد جریانات فکری انحرافی مهیا نموده و گروههای انحرافی توانستند با خلاء بوجود آمده براحتی ابراز وجود کرده و با دیدن یک معجزه کافر شوند. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه