یعنى داراى قواى شهوانى و نفسانى اند و هم میل به خوبى ها دارند و هم میل به بدى ها، پس چطور مى شود که از هر گناه و اشتباهى معصوم باشند؟ منشأ این اشکال آن است که گمان شده است لازمه وجود غرایز و قواى نفسانى و شهوانى در آدمى انجام حتمى گناه و معصیت است؛ این برداشتى نادرست مى باشد. وجود امیال متضاد و برخوردارى انسان از قواى شهوانى، حکمت ها و فلسفه هاى ارزشمندى دارد. از طرف دیگر این قوا عامل حتمى گناه نیست، بلکه تنها زمینه ساز و فراهم کننده شرایط درونى میل به گناهان است. در مقابل عقل و فطرت نیز وجود دارد و انسان مى تواند در میان دو گزینه نیک و بد یکى را برگزیند و دیگرى را فروگذارد.

یعنى داراى قواى شهوانى و نفسانى اند و هم میل به خوبى ها دارند و هم میل به بدى ها، پس چطور مى شود که از هر گناه و اشتباهى معصوم باشند؟ منشأ این اشکال آن است که گمان شده است لازمه وجود غرایز و قواى نفسانى و شهوانى در آدمى انجام حتمى گناه و معصیت است؛ این برداشتى نادرست مى باشد. وجود امیال متضاد و برخوردارى انسان از قواى شهوانى، حکمت ها و فلسفه هاى ارزشمندى دارد. از طرف دیگر این قوا عامل حتمى گناه نیست، بلکه تنها زمینه ساز و فراهم کننده شرایط درونى میل به گناهان است. در مقابل عقل و فطرت نیز وجود دارد و انسان مى تواند در میان دو گزینه نیک و بد یکى را برگزیند و دیگرى را فروگذارد. انبیا نیز همچون دیگران برخوردار از قواى انسانى اند و از همین رو زمینه انجام گناه در آنها وجود دارد، امّا صِرف وجود زمینه یک چیز براى تحقّق آن کافى نیست و وجود آن را حتمى و ضرورى نمى سازد. از دیگر سو عوامل دیگرى چون درک حقیقت گناه، علم به عواقب وخیم آن و انگیزه بسیار نیرومندى براى پاک زیستن نیز در انبیا وجود داشته که مانع و سدّى استوار در برابر لجام گسیختگى نَفْس و گرایش آنان به گناه گردیده است. معصومان به کمک این عوامل توانسته اند به خوبى خود را کنترل نموده و از هر لغزشى دور بمانند. بنابراین باید توجّه داشت که: 1. قوام انسانیّت به گناه یا خطا کردن نیست. 2. وجود زمینه هاى گناه مستلزم حتمیّت و وقوع آن نیست. 3. انسان در عین دارا بودن زمینه هاى گناه، دارنده عوامل و ویژگى بازدارنده نیز هست و با اختیار خود مى تواند خوب یا بد را برگزیند. 4. معصومان اگرچه برتر و فراتر از انسان نیستند، اما انسان هاى برترى هستند. پس اگر برخى حقیقت و صورت واقعى گناه را به درستى درک نکرده و انگیزه نیرومندى براى ترک معصیت ندارند و همواره خود را در اسارت هواهاى نفسانى مى یابند، نباید پاکان و اولیاى الهى را با خود مقایسه کرده و آنچه را که فراتر از سطح اندیشه و کردار خویش است، انکار کنند. کار پاکان را قیاس از خود مگیر گر چه ماند در نبشتن شیر و شیر جمله عالم زین سبب گمراه شد کم کسى ز ابدال حق آگاه شد همسرى با انبیا برداشتند اولیا را همچو خود پنداشتند گفته اینک ما بشر ایشان بشر ما و ایشان بسته خوابیم و خور این ندانستند ایشان از عما هست فرقى در میان بى منتها هر دو گون زنبور خوردند از محل لیک شد زان نیش و زین دیگر عسل هر دو گون آهو گیا خوردند و آب زین یکى سرگین شد و زان مُشک ناب هر دو نى خوردند از یک آبخور این یکى خالى و آن دیگر شکر صدهزاران این چنین اشباه بین فرقشان هفتاد ساله راه بین «1» شاید این پرسش به میان آید که اگر پیامبران و امامان علیهم السلام میل و قواى شهوانى داشته باشند ولى گناه نکنند؛ چه ضرورتى دارد که چنین نیرو و قوایى را داشته باشند؟! در این باره گفتنى است کارکرد قواى شهوانى تنها در گناه نیست، بلکه کارکردهاى مثبت فراوانى نیز دارد، به طورى که میل به ازدواج، تشکیل خانواده و استمرار نسل بشرى همگى برون داد نیروى شهوت در وجود آدمى است. آنچه نکوهش شده است کاربرد این نیرو در خارج از چارچوب شرع و قانون است. افزون بر آن هنر انسان بودن و استحقاق ثواب به آن است که شخص با داشتن نیروى شهوت و غضب، بتواند خود را کنترل کند و گرایش ها و کنش هاى خود را تسلیم حکم عقل و شرع نماید. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه