با توجه به آيات قرآن خواهشمندم توضيح دهيد روابط مسلمانان با غير مسلمانان چگونه بايد باشد؟

مقصود از غير مسلمان در اين نوشتار کسي است که بر نبوت حضرت محمد بن عبدالله ـ صلي الله عليه و اله و سلم ـ اعتراف ندارد هر چند بر يگانگي خداوند متعال و رسالت پيامبران گذشته باور داشته باشدکه به اين گروه اهل کتاب مي گويند. و نيز کسي که وحدانيت الهي و نبوت پيامبران قبلي را نيز نمي پذيرد و يا پيرو مکتب هاي مادي و غير آسماني است و به اين دسته مشرک و يا ملحد گفته مي شود. و غير مسلمانان عبارتنداز: گروه اول: اهل کتاب (کفار)؛ گروه دوم: مشرکان (ملحدان)؛ گروه سوم: معاندان. اول: مرزهاي اسلامي در رابطه فردي با غير مسلمانان دولت اسلامي با توجّه به روش اسلامي اش، حكومت رحمت، گذشت و بزرگواري است. در سايه اين حکومت، انسان از همه شكل هاي بندگي و بردگي، استعمار و استثمار آزاد مي شود تا آن گونه كه خداوند او را آفريده آزاد و شرافت مند گردد. در سال هاي نخست ظهور اسلام، مسلمانان و اقلّيت هاي مذهبي غير مسلمان در سايه حكومت اسلامي به حقوق كامل انساني خويش دست يافتند. قرآن كريم همه انسان ها را تكريم كرده است و اهانت به مسلمان و غيرمسلمان را اجازه نداده است. هم چنين به كارگيري دروغ، نيرنگ، غش و تدليس با غير مسلمان و نيز تجاوز به آبرو و كرامت آن را چون اتهام به زنا زدن حرام دانسته و ورود به خانه ها را بدون اذن تحريم كرده است. اين رابطه در موارد ذيل قابل بحث است: 1. خويشاوندان: گاهي ممکن است يکي از خويشاوندان مسلمانان غير مسلمان باشند که با مسلمانان در صلحند در اين صورت بر مسلمان واجب است که با اخلاق اسلامي با خويشاوند خود رفتار کنند. اسلام حقوقِ اجتماعي غير مسلمانان را هم رعايت كرده و دستور خوش رفتاري با آنان داده است. رسول خدا ـ صلي الله عليه و اله و سلم ـ با آنان پيوندها و ارتباطات اجتماعي داشت و هميشه با آنان در منزل هاي شان يا مكان هاي ديگر ديدار مي كرد، گاهي پيامبر ـ صلي الله عليه و اله و سلم ـ بر آنان وارد مي شد و زماني هم آنان به خدمت پيامبر مي آمدند. آن بزرگوار هميشه از بيمارانشان عيادت مي كرد و هر زمان كه با جنازه مرده اي از آنان برخورد داشت براي تشييع آن بر مي خاست. 2. دوستان: دوستي با كافران در آياتي چند از كتاب مجيد، مورد نكوهش و نهي قرار گرفته است: «اي كساني كه ايمان آورده ايد، يهوديان و نصاري را به دوستي مگيريد، بعض آنان دوستان بعض ديگر. هر كس از شما با آنان دوستي كند، او هم از آنان خواهد بود. خداوند گروه ستمكاران را هرگز هدايت نمي كند». نكته اي را كه در باب اين دسته آيات مبارك بايد يادآور شد، اين است كه آنچه نكوهش شده است (تولي) و (ولاء) كافران است. و اين بدان معناست كه دوستي، سبب كشش روحي و بي ارادگي و تاثير و تاثر اخلاقي و مقهور شدن و خودباختگي در برابر بيگانگان و قبول سيادت آنان شود. اما ابراز دوستي در معاشرت ها، با حفظ استقلال و شخصيت ديني، مانعي ندارد. بلكه مورد تشويق دين است. خداوند در اين باره مي فرمايد: «اميد است خداوند ميان شما و دشمنانان، دوستي برقرار كند. خداوند قادر بر هر كار و آمرزنده و مهربان است». «خداوند درباره كساني كه با شما قصد جنگ در اين نداشتند و شما را از خانمان و ديارتان اخراج نكردند، از احسان به آنان و عدالت پيشگي نسبت به آنان، باز نمي دارد». اين آيات، نشان مي دهد كه رفتار دوستانه با آنان كه سر جنگ ندارند پسنديده است و نسبت به دشمنان نيز خداوند مي خواهد دشمني به دوستي بدل گردد. 3. شرکت در مجالس غير مسلمانان: يكي از اصول سياست اسلام، دعوت غيرمسلمانان به اسلام است. بهترين شيوه دعوت، دعوت عملي است كه مسلمانان با معاشرت خوب خود مي توانند كفار را به دين اسلام فرا خوانند. برخوردهاي متعددي در اين باره در تاريخ اسلام مشاهده مي شود كه دعوت عملي به مراتب اثر بيش تري از دعوت زباني داشته است. البته يادآوري اين نکته ضروري است که معاشرت با غير مسلمانان تا موقعي است که به باورهاي اسلامي اهانت نکرده و دشمني نورزند و قرآن کريم به اين شرط اشاره کرده و مي فرمايد: «و خداوند در قران براي شما نازل کرده که هر گاه بشنويد افرادي آيات خدا را انکار و مسخره مي کنند با آنها ننشينيد تا به سخن ديگري بپردازند و گرنه شما هم مثل آنان خواهيد بود. خداوند منافقان و کافران را همگي در دوزخ جمع مي کند». 4. افشاي اسرار اسلامي: منظور از اسرار هر چيزي است که غير مسلمانان و يا دشمنان بتوانند در وقت مناسب آن را به ضرر مسلمانان به کار برند اعم از نکته ضعف هاي اقتصادي، سياسي، نظامي و... خداوند متعال در اين باره به مسلمانان هشدار مي دهند که: «اي کساني که ايمان آورده ايد! محرم اسراري از غير خود انتخاب نکنيد، آنها از هر گونه شر و فسادي درباره شما کوتاهي نمي کنند، آنها دوست دارند شما در رنج و زحمت باشيد...». 5. ازدواج: آيا ازدواج مرد مسلمان با زن كافر، و ازدواج زن مسلمان با مرد كافر، جايز است يا خير؟ و ديدگاه قرآن در اين زمينه چيست؟ پاسخ به اين پرسش به طور كلي در سه مقطع، بررسي مي شود: 1ـ5. ازدواج مسلمان با كافر مشرك: ازدواج هر يك از مرد و زن مسلمان از نگاه اسلام، با هر يك از مرد و زن كافر، حرام شده است. قرآن به صراحت حرمت ازدواج مسلمان با مشرك را بيان نموده و مسلمانان را از آن برحذر داشته است: «و با زنان مشرك و بت پرست، تا ايمان نياورده اند، ازدواج نكنيد (اگر چه جز به ازدواج با كنيزان دسترسي نداشته باشيد، زيرا) كنيز با ايمان، از زن آزاد بت پرست، بهتر است، هر چند (زيبايي، يا ثروت يا موقعيت او) شما را به شگفتي آورد. و زنان خود را به ازدواج مردان بت پرست، تا ايمان نياورده اند، در نياوريد (گرچه ناچار شويد آنها را به همسري غلامان با ايمان، درآوريد، زيرا) غلام با ايمان از مرد آزاد بت پرست، بهتر است (هر چند مال و موقعيت و زيبايي او) شما را به شگفتي آورد. آنها دعوت به سوي آتش مي كنند و خدا دعوت به بهشت و آمرزش به فرمان خود مي نمايد و آيات خويش را براي مردم روشن مي سازد. شايد متذكر شوند». بنابراين حرام بودن ازدواج مسلمان با كافر مشرك، اعم از ازدواج مرد مسلمان با زن كافر و زن مسلمان با مرد كافر، دراين دو آيه شريفه به طور صريح بيان شده است. 2ـ5. ازدواج مسلمان با اهل كتاب با قيد ذمي بودن: خداوند متعال در باره زناني با اسلام آوردن شوهرشان، هنوز در کفر خود باقي مانده اند دستور مي دهد که همسران شان را نگه ندارند: «و هرگز زنان کافر را در همسري نگه نداريد». زن مسلمان نمي تواند به عقد کافر درآيد، مرد مسلمان هم نمي تواند با زن هاي کافره به طور دائم ازدواج کند ولي ازدواج موقت با زن هاي اهل کتاب (يهود و نصاري) مانعي ندارد. 6. زندگي مسالمت آميز: به حكم آيه شريفه لَا يَنْهَاکمُ اللَّهُ عَنِ الَّذِينَ لَمْ يُقَاتِلُوکمْ فِي الدِّينِ وَلَمْ يُخْرِجُوکم مِّن دِيَارِکمْ أَن تَبَرُّوهُمْ وَتُقْسِطُوا إِلَيْهِمْ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُقْسِطِينَ. مسلمانان موظفند نسبت به افراد غير مسلمان، با اخلاق حسنه و قسط و عدل اسلامي عمل نمايند و حقوق انساني آنان را رعايت كنند. اين اصل، در حق كساني اعتبار دارد كه بر ضد اسلام و مسلمانان توطئه و اقدام نكنند. و در اين مسالمت آميزي بايد شرايط عزت مسلمانان مراعات گردد : «وَلِلَّهِ الْعِزَّةُ وَلِرَسُولِهِ وَلِلْمُؤْمِنِينَ» از اين روي وظيفه دارد در تمام شؤون زندگي اين عزت و آقايي خود را حفظ كند. دوم: مرزهاي اسلامي در روابط بين المللي با غير مسلمانان الف) لزوم رابطه بين المللي در حکومت اسلامي: روابط مسلمانان با كفار در زواياي گوناگون اجتماعي، اقتصادي، سياسي، فرهنگي، حقوقي و... كه در قرآن كريم، به صورت زنده و با معيارهاي مشخص و ضوابط معيّن مطرح است؛ زيرا قرآن به عنوان آخرين كتاب وحي الهي، رسالت جهاني داشته و براي راهبري انسان در همه عصرها و نسل ها فرستاده شده است، چنان كه خود مي فرمايد: هَذَا بَصَائِرُ لِلنَّاسِ...؛ «اين قرآن، وسيله بينايي همه مردم است». ب) اصول روابط حکومت اسلامي: مقصود از اصول سياست خارجي مجموعه اي از آموزه هاي ديني است كه چارچوب كلان سياست خارجي دولت اسلامي را شكل مي دهد. اين مجموعه از نوعي خصلت ثبات و ماندگاري برخوردار است و اين اصول عبارتنداز: 1. پايبندي به پيمان هاي سياسي: اصل وفاي به عهد و پيمان يكي از دستورهاي موكد اسلام است كه آيات بسياري به آن توصيه كرده اند. 2. عدالت: از ديدگاه قرآن، عدالت، رفتاري است كه بيش از هر رفتار ديگري به تقوا نزديك تر است: «اي كساني كه ايمان آورده ايد، همواره براي خدا قيام كنيد و از روي عدالت، گواهي دهيد. و دشمني گروهي، شما را از عدالت باز ندارد، دادگر باشيد كه عدالت از هر چيزي به تقوا نزديك تر است». عدالت، عملي است كه رفتار انسان ها را با معيار قانون مي سنجد و هر كس را به تناسب رفتار نيك و بدي كه از او سر زده، پاداش مي دهد و مجازات مي كند. 3. نفي سلطه غير مسلمانان بر جوامع اسلامي و مسلمانان: عنوان نفي سبيل برگرفته از نص آيه قرآن است: وَلَن يَجْعَلَ اللّهُ لِلْکافِرِينَ عَلَي الْمُؤْمِنِينَ سَبِيلاً؛ «خداوند سبيل و طريقي براي كافران بر مومنان قرار نداده است». بر اين اساس آيه نفي سبيل به عنوان اساس روابط خارجي دولت اسلامي مطرح مي گردد. براي نمونه اگر دولت اسلامي با غيرمسلمانان عهد و پيماني را منعقد كند به حكم صريح قرآن مبني بر وجوب وفاي به عهد اوفوا بالعهدلازم است كه دولت اسلامي به ميثاق و پيمان منعقد شده پايبند باشد. 4. حفظ عزت و سيادت اسلامي: اصل عزت در روابط خارجي دولت اسلامي بيانگر علو و برتري تعاليم اسلامي و بالتبع برتري جوامع اسلامي است. آيات دال بر عزت مومنان و مسلمانان، از مستندات فقهي اين اصل محسوب مي گردد. برخي آيات قرآن كريم اتكاي مسلمانان به كافران و دولت هاي غيراسلامي را براي دست يابي به عزت و شوكت دنيوي زشت شمرده و يادآور شده اند كه عزت همه از آن خدا و رسول و مومنان است، در آيه اي آمده است: «منافقان را به عذابي سخت بشارت ده، كساني كه كافران را دوست گرفتند و مومنان را رها ساختند، آيا در همنشيني آنان عزت مي جويند (نادرست انديشيده اند)، عزت همه از خداست». .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه