درباره مفهوم و معنای دولت و جمهوری و تفاوت بین آنها توضیح دهید؟

یکم. بررسی مفهوم دولت؛ واژه State دارای دو کاربرد و مفهوم کلی است :1 - تا قبل از سده شانزدهم واژه «دولت » Status در خصوص وضع کشور یا حاکمی خاص، خواه پاپ یا امپراطور، کاربرد داشته است . که به مفهوم مقام و جایگاه ، «وضعیت و موقعیت » و و همچنین به نفس «ثبات و تداوم » و هم به «لوازم استقرار و ثبات وضعیت » دلالت دارند . کاربرد همه این معانی در خصوص حکام صحیح بود ؛ یعنی، State در ریشه یونانی برابر با مقام و جایگاه حاکمی بود که وضعیت و موقعیت برتر و ثابت و بادوامی داشت که خود تامین کننده نظم و رفاه جامعه بود .2 - از سده شانزدهم تاکنون مفهوم پیشین دولت دچار تحول گردید ؛ این واژه در معنای جدید خود ، با مفهوم «جامعه سیاسی » برابر دانسته می شود ، یعنی آن شان و مقام و جایگاه و آن دوام و ثبات و ایستادگی و آن نظم و رفاه که در مفاهیم دولت به معنای قدیمش به شخص حاکم و موقعیت برتر آن بستگی تام داشت، امروزه بر جامعه در شکل کلی آن اطلاق می شود و برای جامعه یک مفهوم انتزاعی به نام «دولت » ، که متشکل از چهار عنصر سرزمین ، جمعیت، حکومت و حاکمیت است، تصویر می شود . افراد حاکم می آیند و می روند و شخصیت دولت بستگی به آنان ندارد؛ از این رو دولت پایدار می ماند . هارولد لاسکی، دولت را این گونه تعریف می کند؛ اجتماعی از افراد که در سرزمین معین به حکومت و اتباع تقسیم شده ودر داخل حوزه معین شده خود ادعای برتری بر همه نهادهای دیگر را دارد. در تعریف حقوقی دولت را آن واحدی تلقی می کنند که دارای ویژگی های جمعیت، حکومت، سرزمین و حاکمیت (انحصار قدرت) می باشد. دوم . بررسی مفهوم جمهوری :اصطلاح «جمهوری» (Republic) در فلسفه سیاسی مفهومی معین، ثابت و غیرقابل تغییر ندارد. گاه این اصطلاح در مقابل رژیم سلطنتی، گاه در برابر رژیم دیکتاتوری و خودکامه و گاه در مقابل حکومت بوسیله چند تن که بدان اریستوکراسی یا حکومت اشرافی می گویند ، به کار می رود. جمهوری نوعی حکومت است که در آن جانشینی«رئیس کشور» ارثی نیست و مدت «ریاست جمهوری» درآن محدود است و انتخاب رئیس کشور، که «رئیس جمهور» نامیده می‌شود‌، با رأی مستقیم یا غیرمستقیم مردم انجام می‌شود. بر این اساس این اصطلاح طیف وسیعی از حکومت های بسیار متفاوت را شامل می شود ؛ جمهوریت شکلی از حکومت است که با حکومت های مختلف، از نظر محتوایی سازگاری دارد.جمهوری از نظر مفهوم کلمه اغلب درجاتی از دموکراسی را نیز دربردارد. اما در عین حال، بسیاری از دیکتاتوری‌های غیرسلطنتی نیز بدین نام نامیده می‌شوند و در این وجه، حکومت جمهوری تنها به معنای حکومت غیرسلطنتی است. از این رو مشاهده می شود بسیاری از کشورهای دنیا جمهوری هستند ؛ مثلاً نظام حکومتی در آمریکا، فرانسه و خیلی از کشورها جمهوری است و حتی شوروی سابق که رژیم سوسیالیستی داشت، خود را جمهوری می خواند. بنابر این جمهوری شکلی از حکومت و نظام سیاسی است که می تواند محتواهای گوناگون و متفاوتی اعم از توتالیر، دموکراتیک و اسلامی را شامل شود و منحصر در یک محتوا و نظام سیاسی خاص نباشد.سوم . مقایسه مفهوم دولت با جمهوری :همانگونه که در بررسی مفهومی دولت مشخص گردید ، کاربرد رایج دولت به معنای جدید آن ، مترادف با جامعه سیاسی است که متشکل از عناصر متعددی بوده که یکی از آنها حکومت است . و جمهوری نیز یکی از انواع حکومت هایی است که با ویژگی های مختص به خود می تواند در جوامع سیاسی به وجود آید . بنابر این نسبت میان دولت با جمهوری نسبت کل به جزء است که البته این جزء دارای ویژگی های مشخصی (جمهوری ) است .جهت آگاهی بیشتر ر.ک :1 . اندرو ونیسنت ، نظریه های دولت، ترجمه دکتر حسین بشیریه، نشر نی، چاپ اول 1371 .2 . دکتر ابوالفضل قاضی ، بایسته های حقوق اساسی ، نشر یلدا ، 1373 .3 . داریوش آشوری ، دانشنامه سیاسی، ص 111 .4 . ر.ک: عبد الرحمن عالم ، بنیادهای علم سیاست . .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه