من احساس میکنم تازگی ها زود از دست افراد عصبانی میشم و وقتی هم که عصبانی میشم، در حدی نیستم که ناسزا بگم یا دعوا راه بیندازم، اما یک طوری با طرف مقابل صحبت میکنم که بعد پشیمان میشم و احساس میکنم به طرف مقابلم ظلم کردم. از این موضوع خیلی ناراحتم، خصوصاً در ارتباط با اعضای خانواده از جمله پدر و مادر و خصوصاً برادرم. شاید قبلاً کمی در رفتار خوش داشتن افراط کرده ام که حالا اینطور شده.متأسفانه گاهی مثلاً مادرم یک برخوردهایی میکند که خیلی به من بر می خورد و نمیدونم چه کار کنم، اگر سکوت کنم و با احترام صحبت هایش رو گوش کنم، شاید متوجه نشه که داره به من ستم میکنه و اگه هم بخوام یک طوری از آزارش در امان بمانم، حرفی میزنم یا رفتاری میکنم که احساس میکنم به مادرم بی احترامی کرده ام.راهکار برای درمان این حالت بنده چیست؟

اولا سعی کنید خشم خودتان را کنترل کنید ، ثانیا هرکسی شخصیتی دارد وبی احترامی به کسی جایز نیست ودر عصبانیت ممکن است که شخصیت افراد نادیده گرفته شود وبه ایشان توهین شود واین از گناهان کبیره است! رعایت احترام نسبت به پدر ومادر ودیگر اعضای خانواده نیزمؤکدا سفارش شده ، اگر حتی واقعا پدر ومادر به شما ستم کردند باز هم حق ندارید مقابله به مثل کنید بلکه وظیفه فرزند این است که خشم خودش را کنترل کرده وبا آرامی واحترام در سخن ورفتار، سعی کند ایشان را از رفتار ناشایستشان حتی المقدورآگاه کند مطالب زیر را اولا راجع به پدر ومادر وثانیا راجع به کنترل خشم می آوریم : الف ) در موضوع والدین: به نظر می رسد شما به خاطر مشاهده چند مورد از رفتارهای ناصواب پدرویا مادرتان به تمام رفتارها و کردارهای ایشان ظنین شده اید و این خود می تواند منشاء خطاهای شناختی بسیاری شده و شما از جاده حق و حقیقت و انصاف خارج نماید، زیرا انصاف دیدن خوبی های پدرتان در کنار بدیهای اوست و اینرا به یاد داشته باشید که اگر ما، در حق پدر و مادر خود بی انصافی کنیم و از لغزشهای آنها به پاس خدمات بی شائبه ی انها نگذریم مورد اهانت و بی توجهی فرزندان خود مان قرار خواهیم گرفت زیرا یکی از قوانین افرینش خاصیت پژواک آنست که انعکاس اعمالمان را به خودمان بر می گرداند. در این راستا هنگامی که رفتار تلخ و زننده ای از پدرتان می بینید بلافاصله خوبی ها و محبت های او را نیز به یاد اورید که این روش از شدت بد بینی شما فرو خواهد کاست و بیاد داشته باشید که محبت بی شائبه نسبت به پدر و یا مادر انها را به سوی شما جذب خواهد کرد و مهر شما را در دل آنها خواهد نشاند. یک نکته بسیار مهم برایتان بگویم که شما می‌توانید مسیر زندگی خود را مشخص کنید و خوشبختی خود را تضمین کنید: پدر و مادر، بهشت و جهنم فرزندان هستند. یعنی فرزندان می‌توانند در برخورد با آنها به گونه ای عمل کنند که در دنیا و آخرت ،خوشبخت باشند یا خدایی نکرده خود را بی‌چاره کنند.این اصل را هرگز فراموش نکنید. اگر شخصی کوچک ترین نیکی و احسانی در حق انسان به جای آورد، عقل تشکر و قدردانی از او را لازم می داند، حال با توجه به این که پدر و مادر سمبل نیکی و احسان به فرزند هستند و از جان خود برای پرورش او مایه می گذارند، سزاوارترین انسان ها برای احترام و قدردانی اند. خداوند مهربان در قرآن مجید می فرماید: وَ اخْفِضْ لَهُما جَناحَ الذُّلِّ مِنَ الرَّحْمَةِ (اسراء: 24) از روی محبت و مهربانی، بال فروتنی را برای پدرو مادرت فرود آور. بی تردید، اگر انسان به زحمت ها و رنج های بی شائبه والدین توجه کند، هرگز نیکی های آنان را از یاد نمی برد. امام زین العابدین علیه السلام می فرماید: «حق مادرت آن است که بدانی، او به گونه ای تو را حمل کرد که هیچ کس کسی را چنین حمل نکرده است و چنان ثمره ای از قلبش را به تو داده است که هیچ کس به کسی نمی دهد. او با جوارحش تو را حفظ کرده و هراسی از آن نداشته است که با وجود گرسنگی، تو را سیر و با وجود تشنگی، تو را سیراب کند و تو را بپوشاند. در حالی که خود برهنه است، خویشتن را در آفتاب، سایبان تو سازد و از برای تو از خواب دست کشد و تو را از گرما و سرما حفظ کند تا برای او باقی بمانی و تو نمی دانی سپاسش را به جای آری، مگر به یاری و توفیق الهی». اسلام از نظر حقوقى حساب ویژه اى براى پدر و مادر بازکرده همان گونه که در جنبه هاى عاطفى نیز حساب جداگانه اى براى آنها در نظر گرفته است لذا در روایات آمده که اگر پدر و مادرى از فرزندانشان راضى باشند موجب خیر و برکت و سعادت فرزند مى شود اگر در حق فرزندان خود دعا کنند خداوند به این دعا توجه خاصى مى نماید و به طور کلی احترام به پدر و مادر و به خصوص احترام به مادر در گشایش زندگی فرزندان و نزول رحمت الهی بر آنها و رفع مشکلاتشان نقش مهم و تاثیر گذاری دارد. کما این که اگر والدین از فرزندان ناراضى باشند و خداى ناکرده آنها نفرین کنند ممکن است، خداوند بر چنین فرزندانى که موجب ناراحتى والدین شوند قهر و غضب نماید. از این رو باید در هر شرایطى احترام آنها را نگه داشت هر چند در بعضى اوقات دربرخورد با فرزندان خود دچار اشتباه شوند. البته توجه به این نکته لازم است که خداوند همه انسانها را در مقابل اعمال و رفتارى که انجام مى دهند مورد سؤال قرار مى دهد و والدین نیز باید پاسخگوى اعمال و رفتار خود باشند بنابراین در همه حال ما وظیفه داریم به والدین خود احترام بگذاریم حتى اگر آنها به ما بى احترامى کنند. فقط اگر آنها بخواهند ما را به کار حرامى وادار کنند یا از انجام تکلیف واجبى باز بدارند، اطاعت از آنها لازم و صحیح نیست چه اینکه اطاعت خداوند بر هر کس دیگر حتى والدین نیز مقدم است. اهمیت احترام به پدر و مادر و نیکی کردن به آنها در سطحی است که قرآن کریم در 9 مورد از آن سخن آورده است. -  در سه جا، احسان به پدر و مادر را در کنار توحید و یکتاپرستی ذکر می کند: «و اعبدوا الله ولاتشرکوا به شیئا و بالوالدین احسانا؛  و خدا را بپرستید، و هیچ چیز را همتای او قرار ندهید و به پدر و مادر نیکی کنید» (نساء، آیه 36 - بقره، آیه 83 - انعام، آیه 151). - و نیز در سه جای دیگر، احسان به پدر و مادر را به عنوان وصیت الهی مطرح می کند:«و وصینا الانسان بوالدیه حسنا؛ ما به انسان توصیه کردیم که به پدر و مادرش نیکی کند»  (عنکبوت، آیه 8 - لقمان، آیه 14 - احقاف، آیه 115) - همچنین در سه مورد تکریم و نیکی به پدر و مادر را از زبان پیامبران الهی(ع) نقل می کند: «ربنا اغفرلی و لوالدی و للمؤمنین یوم یقوم الحساب؛ پروردگارا! من و پدر و مادرم و همه مؤمنین را در آن روزی که حساب برپا می شود بیامرز» ابراهیم، آیه 41 - مریم، آیه 32 - نوح، آیه 28). - امام باقر(علیه السلام) می‌فرمایند: «خداوند در چند چیز رخصت و ترک را روا ندانسته است از جمله: نیکی به پدر و مادر چه خوب باشند آن دو و چه بد» (اصول کافی، ج 2، ص 129، ح 15).به هر حال، نیکی و احسان به پدر و مادر و خشنودی آنان را فراهم کردن حتی اگر کافر باشند لازم است و سعادت دنیا و آخرت را به همراه می آورد چنان که امام صادق(ع) به جوان نومسلمان، در حق مادر مسیحی اش توصیه فرمود (همان، ص 128، ح 11). - نیکی و احسان به آنان و مادر، پس از مرگشان؛ نیز راه گشای سعادت فرزند می گردد: رسول خدا(ص) فرمود: «آقای خوبان در روز قیامت، کسی است که به پدر و مادرش پس از مرگشان نیکی کند» (بحار، ج 71، ص 84، ح 94، تحف العقول، ص 46).- خلاصه کلام آن که دلیل این همه احترام و نیکی در حق پدر و مادر در یک چیز است و آن بزرگترین نعمت خداوند یعنی حق حیات است که اگر پدر و مادر نبودند؛ فرزندانی هم به وجود نمی آمدند از این رو هر چه درباره پدر و مادر احترام و احسان شود به جا خواهد بود. در زیر به بعضی از وظایف و مسؤولیت های فرزندان در قبال والدین اشاره می شود(برگرفته از سوره ی اسراء آیه 23 و 24): 1. اطاعت و فرمانبرداری از پدر و مادر. 2. نیکی و احسان و خدمت به پدر و مادر. 3. اف و سخن رنجش آور به پدر و مادر نگفتن . 4. بر سر والدین داد و فریاد نکردن (بلکه با آنها با سخن نیکو صحبت نماید). 5. بال تواضع و فروتنی را برای والدین , فرود آوردن . 6. حتی المقدور نیازهای والدین را برآوردن . 7. احترام والدین را نگه داشتن ؛ در زیر به مواردی از آن اشاره می شود: الف) جلو والدین , پاهایش را دراز نکند. ب ) در مناسبت های مختلف مثل روز مادر یا روز پدر, هدیه به آنها بدهد. پ)صدایش را از ایشان بلندتر نکند . ت) درامورزندگی ،قبل از هرکسی ،با ایشان مشورت کند. ث)مسائل واموررا به اطلاع ایشان برساند ، وباصداقت تمام باایشان سخن بگوید . ج ) از شوخی های نابجا و زدن حرف های زشت ، پیش آنها پرهیز و اجتناب کند. چ)به سؤالات ایشان باادب واحترام وصداقت پاسخ گوید، واز تعدد سؤالات اظهار ناراحتی نکند. د) در حق آنها و برای سلامتی آنها دعا کند. ه ) در کارهای خانه به آنها کمک کند.   آنچه در این زمینه اصل است، احسان به پدر و مادر و دورى از اذیت و آزار به آنان است. البته این به معناى تسلیم شدن در برابر سلیقه هاى آنان نیست؛ ولى بایستى با تیزهوشى و درایت، شخصیت و مقام آنها را حفظ نمود واحترامشان را نگه داشت. ناهماهنگى بین جوانان و والدین در بعض موضوعات به خصوص در عصر حاضر، پدیده ای طبیعى است که البته تفاوت سنی زیاد بین والدین و فرزندان به این ناهماهنگی دامن می زند. بسیارى از جوانان از این موضوع اظهار نارضایتى مى کنند هر چند باید به نقطه نظرات فرزندان و برخى خواسته هاى آنها توجه کافى داشت ولى در عین حال نظارت و احیانا دخالت والدین ناظر، امین و مشاور آگاه و دلسوز مى تواند یک منبع معتبر و قابل اعتماد براى دختر و پسر باشد. همفکرى و مشورت جوان با والدین که از تجربه و پختگى لازم برخوردارند مى تواند او را در مهمترین تصمیم هاى زندگى یارى کند و به انتخاب عقلایى منتهى گردد و جوان با آرامش و اطمینان بیشتر به امور مهم زندگى اقدام نماید. نکات زیر، براى ارتقاء ارتباط عاطفی با والدینتان، شما را یاری خواهد کرد: 1- سعى کنید روابط عاطفى خود را با آنها بیشتر کنید و بیشتر از گذشته به ایشان احترام بگذارید 2- خوب است حرف پدر و مادر را در موارد مخالفتشان با شما بشنوید و اگر حرف قابل قبولی دارند و سخن ایشان در واقع حرف حقی است به آن تن دهید و اگر مخالفت آنها را بی مورد می شمارید هرگز به دو گروه مخالف و موافق تقسیم نشوید، دو جبهه در برابر هم را تشکیل ندهید و هر یک بر طبل رأی خود نکوبید. با لحن آرام و همراه با احترام متقابل و روابط عاطفی شایسته به تصحیح عقیده شان بپردازید. 3- سخن رنجش آور به پدر و مادر نگویید 4- با تواضع و فروتنی با آنان رفتار کنید. 5- تا آنجا که می توانید نیازهای والدین را برآورده سازید . 6- هرگز زبان به شکوه و گلایه از آنها نگشایید بلکه از آنها تعریف و تمجید کنید و از زحمات شان تشکر و قدردانی کنید. 7- در حضور دیگران از ویژگی های مثبت آنها تعریف کرده و سپاسگزار آنها باشید. 8- هر جا و در هر موقعیتی که نیازمند کمک شما هستند سریعا و با کمال احترام به خصوص در حضور دیگران به کمک آنها بشتابید 9- نقاط ضعف آنها را به رخشان نکشید و پیش دیگران نیز مطرح نکنید. 10- اگر والدین با شما بد رفتاری کردند سعی کنید تحمل کنید. اینجا از نقاطی است که رحمت ویژه الهی را بدنبال خواهد داشت. 11- انتظار نداشته باشید همان رابطه که بین شما و یکی از دوستان صمیمی تان خارج از خانه، وجود دارد همان نوع رابطه بین شما و والدین‌تان برقرار شود. زیرا علاوه بر جایگاه خاص والدین و رابطه والد - فرزند فاصله سنی بین شما و آنها به طور معمول مانع طبیعی است و اجازه داشتن همان رابطه صمیمانه بین دوستان را به شما نمی دهد. بر اساس آیات و روایات همه انسان ها و به خصوص انسان های مومن در همه عمر در معرض امتحانات الهی هستند و پیوسته محک زده می شوند تا معلوم شود آیا ادعای ایمان از طرف آنها درست است و یا واقعیتی ندارد. از اینکه هر برخورد شما با آنها یک امتحان الاهی است، غافل نشوید. با مراقبت تمام هر امتحان را پشت سر بگذارید و بدانید قبولی در هر امتحان یک درجه، شما را بالاتر می‌برد و آزمایش مهم‌تری را به دنبال دارد.   4- حال فرض را براین بگذاریم که همان گونه که شما می گویید ،ایشان به شما ظلم می کنند ، باز هم پیشنهاد دیگری داریم ودر این مشکل نیز می توانید از راه حل زیر بهره ببرید :  - اینکه شما فکر می کنید ایشان به شما ظلم می کنند ، شاید به این دلیل است که در کارها وامورات وابستگی بیش از حد ، به ایشان پیدا کرده اید وانتظاراتی از ایشان دارید که به نظرتان حق است وشاید به دلیل همین انتظاراتتان است که احساس تبعیض می کنید ، پیشنهاد مااین است که  برای مدتی مثلا یک هفته یاحداکثر یک ماه، بدون اینکه عکس العمل غیر معمولی داشته باشید ،بازیرکی، سعی کنید وابستگی خود را به ایشان کمترکنید وسعی کنید بیشتر روی پای خودتان بایستید،  ولی مراقب باشید که بی ادبی وبی احترامی به ایشان ، نداشته باشید. باید دانست که بزرگترین مانع بر سر راه رشد انسان ، وجود موانعی است که دست و پای روح و فکر او را برای پرواز و هجرت به سوی پیشرفتهای مادی و معنوی می بندند. یکی از این موانع ، وابستگی شدید وغیرمعمول به دوستان و خانواده است.وابستگی به خانواده، والدین، خواهر و برادر و ... یکی از ملزومات زندگی اجتماعی است و نشانه سلامت فرد می باشد. ولی اگر وابستگی آنچنان زیاد و شدید باشد، که نمی تواند به امور روزمره و عادی خود رسیدگی کند، غیرعادی و غیرطبیعی است و مانع زندگی تلقی می شود.   5- چه کنیم تا دیگران به ما احترام بگذارند ومحبوب دیگران شویم وخود بحث مفصلی دارد، می توانید مطالعات خود را در این زمینه آغاز کنید ، امااجمالا حدیثی از رسول خدا صلی الله علیه وآله نقل شده وشخصی از ایشان سؤالاتی می کند وپاسخهای زیباوارزشمندی از رسول الله داده می شود یکی از این سؤالات این است که : چه کنم مردم مرا دوست بدارند ؟ ورسول خدا درجواب می فرمایند که :«طمعت را از مردم بردار وبه مال وثروت ایشان کاری نداشته باش تا مردم تورا دوست بدارند » در بحث ما نیز اگر شما به ایشان دوستی ومحبت یک طرفه داشته باشی وانتظاری در مقابل خیرخواهی و دوستیهایت نداشته باشی مطمئن باش بعد از مدت کوتاهی، ورق برمی گردد ومحبوب همه خواهی شد.       برای کسب اطلاعات بیشتر، 1- شما می‌توانید به تفسیر نمونه ذیل آیاتی که به آنها اشاره شد مراجعه بفرمایید. همچنین کتاب گناهان کبیره، اثر ارزشمند شهید دستغیب را مطالعه کنید. 2- - تحکیم خانواده/محمدی ری شهری/انتشارات دارالحدیث 3- حکمت نامه جوان/همان      ب ) توصیه هایی برای حفظ آرامش در زندگی و عصبانی نشدن : اولا : ذکر «لا حول و لا قوة الا باللَّه» را زیاد بر زبان جارى سازید و سوره «والعصر» را زیاد بخوانید. تکرار اذکار «استغفراللَّه ربى و اتوب الیه» و «اعوذ باللَّه من الشیطان الرجیم» نیز مفید است. امام صادق(علیه السلام) فرمودند: «خداوند به برخى از انبیا وحى کرد،: اى فرزند آدم! در وقتى که غضبناک گردیدى، مرا یاد کن تا من هم تو را در وقت غضبم یاد کنم و تو را هلاک نسازم» بنابراین یاد خدا علاوه بر اینکه آتش خشم را خاموش مى کند، موجب آرامش انسان مى شود و در قیامت نیز آثار مثبتى به دنبال دارد. وقتى که با امور عصبانیت آفرین مواجه هستید، براى مدتى (حدود 10 تا 15 دقیقه)، راه دریافت هاى حسى خود را سد سازید براى مثال جلوى گوش خود را بگیرید و چشمان خود را ببندید و سر خود را پایین اندازید تا دریافت هاى عصبانیت را تحت کنترل شما در آیند و موجب تحریک بیشتر شما نشوند. اگر رفتار و یا صفتى که در شخصى هست، موجب عصبانیت شما شده، آن را شوخى تلقى کنید و به شکلى، خود را از تیررس او دور در نظر بگیرید. یعنى؛ از در نظر گرفتن خویش به عنوان مخاطب رفتارهاى دیگران پرهیز کنید؛ مثلاً از مشاهده کسى که فحش مى دهد با خود بگویید مخاطب او من نیستم و در این هنگام از صحنه دور شده و راه دریافت هاى حسى را سد سازید تا بیشتر مورد هجوم قرار نگیرید. وثانیا : امور زیر را رعایت کنید : 1. از حساسیت بیش از حد در هر زمینه بپرهیزید. 2. در هر مسئله اى، ابتدا از دیگران انتظار بدترین برخورد را داشته باشید و خود را براى تحمل آن آماده کنید. این نکته باعث مى شود، برخوردهاى خوب بیش از انتظار، در شما ایجاد خشنودى کند. اگر همیشه انتظار برخورد خوب داشته باشید، چه بسا نتیجه عکس خواهید گرفت. 3. با خود شرط کنید که هیچ گاه و در هیچ شرایطى، برخورد تند نداشته باشید و اگر ناگهان از شما برخورد تندى سر زد، خود را جریمه کنید. براى مثال تصمیم بگیرید - یا در صورت امکان نذر کنید - اگر بر سر کسى فریاد زدید، فلان مبلغ را صدقه بدهید، یا نماز شب بخوانید و یا یک روز روزه بگیرید. این گونه جریمه معنوى نباید نگاه انسان به عمل نیک را منفى کند؛ بلکه باید آن را با یک تیر دو نشانه زدن به حساب آورد؛ یعنى از طرفى رشد و تعالى معنوى و کسب تقرب مستقیم به سوى خدا و از طرف دیگر بازداشتن از بدى ها و زشتى ها. کارآیى این روش، بسیار بالا است و بسیارى از علماى بزرگ، بدین سان تمرین عملى و خودسازى کرده اند. 4. با افراد خوش خلق و غیر عصبى معاشرت کنید. 5. از موقعیت هایى که زمینه تندخویى در آن فراوان است، اجتناب کنید و در موقعیت هایى حضور یابید که رفتار پرخاشگرانه در آنجا دیده نمى شود و از شرایطى که شما را به رفتارهاى تند دعوت مى کند، دورى گزینید. 6. از خواندن قرآن به مقدار زیاد و در نوبت هاى متعدد در روز غفلت نورزید. قرآن تأثیر زیادى در رسیدن به حالت سکینه و آرامش درونى دارد. عبادت هاى خود، مانند نماز را در اول وقت و با حضور قلب کامل به جا آورید که تأثیر بزرگى در رسیدن به اطمینان خاطر دارد و آدمى را از درون به آرامش مى رساند. 7. هر گاه عصبانی شدید این مطلب را به خود متذکر شوید که من الان عصبانی هستم، در واقع خودآگاهی هیجانی مقداری از عصبانیت شما می کاهد. 8. به هنگام بروز عصبانیت و تندخویى، سریع حالات خود را تغییر دهید. براى مثال اگر ایستاده اید، بنشینید و اگر نشسته اید، دراز بکشید و صورت خود را با آب سرد بشویید. یک لیوان آب خنک بیاشامید و خود را از آن موقعیت دور سازید. 9. به هنگام عصبانیت چند نفس عمیق بکشید و سعی کنید به چیزی فکر نکنید. 10. یکی از راهکارهای مفید برای کاهش خشم و عصبانیت این است که در هنگام عصبانیت با دوستان دیگر ارتباط برقرار کرده و با آنها راجع به مسائل دیگری غیر از مسئله خشم آور صحبت کنید. شاید این عمل در حین عصبانیت کار سختی باشد ولی اگر شما خواهان آرامش هستید باید این کار را انجام دهید صحبت کردن راجع به مسئله دیگر به شما کمک می کند تا نتوانید به موضوع خشم آور فکر نکنید. 11. اگر امکان دارد، هنگام عصبانیت یا بى حوصلگى و کسالت، یک دوش آب ولرم بگیرید. بعد از استحمام و به هنگام خروج از حمام، دو پاى خود را تا قوزک، با آب سرد بشویید. 12. وضو با آب سرد می تواند تا حد زیادی از عصبانیت شما بکاهد. 13. چند لحظه دراز بکشید و چشمان خود را ببندید و همه ماهیچه هاى خود را شل کنید تا آرامش عضلانى پیدا نمایید. فکر خود را از آنچه موجب عصبانیت شما شده است، منصرف کنید و به عضلات بدن خود تمرکز یابید. 14. به خودتان تلقین کنید: که اتفاق خاصى نیفتاده؛ مگر آسمان به زمین آمده است؟ دیگران در چنین مواردى چه مى کنند؟ آیا همه عزا مى گیرند؟ هر کس به کارى مشغول مى شود و به این گونه موارد اعتنایى نمى کند. 15. اگر گاهى سریع سخن گفتید و عجولانه تصمیم گرفتید و رفتار نابجا از شما سرزد؛ به سرعت خود را سرزنش و حتى در لفظ، اظهار پشیمانى کنید و وعده ها و قول هاى خود را در ذهن خویش، حاضر سازید.   [1] . الکلینى، محمد بن یعقوب، اصول کافى ج 2، ص 304. [2] . همان، ص 302. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه