علت همراه نشدن محمد حنفیه در روز عاشورا با امام حسین (ع) چه بود؟

یکی از مهمترین وقایع در زندگی محمد بن حنفیه عدم حظور او در کربلا است درباره اینکه چرا محمد بن حنفیه، برادر و امام زمانش را در کارزار کربلا یاری نکرد، سخنان بسیاری گفته شده که به برخی از این دلایل اشاره می کنیم و به اختصار به آنها خواهیم پرداخت. از جمله این دلایل عبارتست از:1-بیماری محمد بن حنفیه در هنگام قیام کربلا2-ماموریت یافتن از جانب امام حسین(ع)3-مکلف نشدن از جانب امام حسین(ع)4-کهولت سن محمد حنفیه5-قرار نداشتن نام محمد در لوح محفوظ شهدای کربلا(حیات الامام حسین بن علی، ج2، ص260. الکامل، ج4، ص16. تاریخ الامم و الملوک، ج4، ص253).اما مواردی نیز در رد این دلایل وجود دارد از جمله این که: هیچ کدام از منابعی که به بیماری محمد درهنگام حادثه کربلا اشاره کرده اند به منابع یا افراد قبل از خود برای اثبات مدعی خود ارجاع نداده اند گذشته اینکه اگر بیماریی محمد را در آن هنگام رنج می داد در گفتگویی که میان امام و محمد بن حنفیه (که به نقل از ابن اعثم،ج5، ص22؛ تاریخ طبری،ج 4، ص 253؛ ابن سعد،ص 61؛ ابن طاووس،ص127-130 بیان شده است)، از آن ذکری به میان می آمد در صورتی که نه حضرت امام حسین(ع) و نه خود محمد حرفی مبنی بر بیماری به میان نیاورده اند.ماموریت یافتن او از جانب امام نیز از این جهت بود که وقتی امام هیچ انگیزه ای از جانب محمد، مبنی بر همراهی اش ملاحظه نفرمود او را در مدینه گمارد تا حوادث و حرکات یزید را به ایشان گزارش دهد. در بعضی کتاب ها آمده است که بعد از قبول نکردن امام برای ماندن در مکه یا تغییر مسیر حرکت از کوفه به یمن: بغض در گلوی محمد بن حنفیه شکست. امام حسین (ع) دریافت که محمد بن حنفیه می خواهد در مدینه بماند. پس گفت: ای برادر ، خداوند تو را پاداش نیک دهد که نصیحت کردی و به صواب ارایه طریق نمودی. من تصمیم دارم به مکه بروم. برادران و پسران برادرانم و یارانم با من هستند. نظر آنان و کار آنان، نظر و کار من است. اما تو در مدینه بمان. از آنان –از حکومت- دغدغه ای نداشته باش و تو چشم من در مدینه باش.البته نمی توان کناره گیری محمد بن حنفیه از جهاد را امری پسندیده تلقی کرد. او فرصتی داشت که مثل عباس و عون و... تا خود را به نهضت عاشورا پیوند زند و ستاره ای درخشنده در آسمان شهیدان کربلا باشد.اما واقعیت این است که امام زمان او، امام حسین(ع) آنچنان سرشار از کرامت و عزت با او برخورد می کند که گویی در مدینه ماندن محمد بن حنفیه، خود یک ماموریت جهادی و ویژه است. (تنقیح المقال، ج2، ص388).در مورد مکلف نشدن محمد از جانب امام نیز باید گفت امام هیچ گاه و در هیچ جای سفر پر مخاطره شان از مکه تا کربلا هیچ کس را مکلف به همراهی با خود نکرد حتی در شب عاشورا از یاران خود درخواست می کنند که جان و مال خویش را از این حادثه به سلامت دربرند.بعضی نویسندگان در توجیه عدم همراهی محمد حنفیه در حادثه کربلا کهولت سنی محمد را ذکر کرده اند اما نمی توان این موضوع را صادق دانست چرا که به روایت تاریخ محمد در دوران خلافت ابوبکر به دنیا آمد و خلافت ابوبکر در سال 11 هجری بوده است. این در حالی است که امام حسین در سال 4 هجری دیده به جهان گشوده است با این اوصاف محمد حدود 7 سال از حضرت امام حسین(ع) کوچک تر است، پس موضوع کهولت سن نیز منتفی است چرا که در حادثه کربلا افرادی چون حبیب بن مظاهر بودند که به مراتب از محمد مسن تر بودند.آیا به راستی محمد حنفیه اخبار شهادت امام حسین(ع) در صحرای کربلا را از پیامبر(ص) و حضرت علی(ع) و امام حسن(ع)که به کرات از آن سخن به میان آورده اند را نشنیده است؟! او که همیشه و همه جا با پدر بزرگوارشان همراه و همگام بودند خطبه ای را که حضرت امیر(ع) هنگام بازگشت از جنگ صفین بیان فرمودند، نشنیده است که حضرت کربلا را مصارع عشاق می خواند.( بحار الانوار، ج41، ص295. نفس المهموم، ص206).لذا نیامدن محمد بن حنفیه به کربلا را تنها شاید بتوان به خاطر اجازه امام مبنی بر ماندن او در مدینه ذکر کرد که آنهم به خاطر اکراه خود محمد بن حنفیه برای همراهی با امام بوده است. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه