چرا عبدالله همسر گرامي حضرت زينب ـ سلام الله عليها ـ در وقايع عاشورا همراه امام حسين ـ عليه السلام ـ نبود؟

«عبدالله» فرزند «جعفر طيار» پسر عمو و همسر زينب كبري ـ سلام الله عليها ـ است. او مردي با شهامت و با سخاوت و گذشت بود. «عبدالله مردي بود بزرگ، جوانمرد، دلير، پاكدامن و مركز جود و سخا ناميده مي شد»در زمينه عدم حضور وي در كربلا نقاط مبهم و متفاوتي وجود دارد. اقوال مختلف و پراكنده اي در اين زمينه موجود است. اما به نظر مي رسد قول صحيح و نزديك به ثواب اين باشد كه اختلاف ديدگاه فكري او با امام حسين ـ عليه السلام ـ سبب شد وي به كربلا نرود هر چند اگر امام حسين ـ عليه السلام ـ رفتن را براي او واجب مي كرد قطعاً او همراه امام حسين ـ عليه السلام ـ به كربلا مي رفت. برخي قائلند كه عبدالله بن جعفر هنگام واقعه كربلا نابينا بوده است. و لذا نتوانسته است در ركاب امام حسين ـ عليه السلام ـ حضور داشته باشد.امّا به نظر مي رسد اين قول صحيح نباشد. چرا كه منابع تاريخي از حضور عبدالله بن جعفر (بعد از نوشتن نامه) در مكّه خبر داده اند.«عبدالله بن جعفر در مكه خدمت امام حسين ـ عليه السلام ـ رسيد و در باز گشتن امام اصرار ورزيد اما امام در پاسخ گفت: من جد خود را به خواب ديده ام و او مرا فرموده است تا به اين راه بروم» علاوه بر اينكه در بين محققان تاريخ (كه به آن اشاره خواهد شد) اين قول، قول پذيرفته شده اي نيست بلكه در نظر آنان قولي ضعيف و بي اساس است. دكتر علي قائمي مي نويسد: «بعضي قائل شده اند كه او در آن زمان در شام بوده و همسرش زينب براي ديدار برادرش حسين به مدينه رفت و سپس همراه برادر به كربلا شتافت. امّا به نظر ما اين روايتي ضعيف و مخدوش است. برخي نوشته اند در مدينه ماند تا كارهاي خود را سر و سامان دهد و بعداً به كاروان حسين ـ عليه السلام ـ بپيوندد ... اين روايت نيز آشفته تر و نابسامان تر از قبلي است. و برخي نيز قائلند كه ماندنش در مدينه به صلاحديد حسين بن علي ـ عليه السلام ـ بود. كه به نظر ما اين رأي هم نمي تواند قابل قبول باشد. چرا كه براي اين كار افراد ديگري هم وجود داشتند». بايد به اين امر نيز توجه داشت كه عبدالله بن جعفر قطعاً فردي ترسو هم نبوده است. چرا كه منابع تاريخي او را فردي شجاع معرفي كرده اند. او در جنگهاي زمان امام علي ـ عليه السلام ـ حضوري فعال داشته است به گونه اي كه «در جنگ صفين يكي از سرداران سپاه حضرت علي ـ عليه السلام ـ بوده است». دكتر «عايشه بنت الشاطي» بيمار بودن عبدالله را رد مي كند و مي نويسد:«آيا عبدالله بيمار بود و نمي توانست نزد حسين رود؟ نه زيرا نامه اي كه از وي در تاريخ مانده است، بدين موضوع اشارتي ندارد. متن نامه را طبري و ابن اثير چنين ضبط كرده اند: ترا به خدا سوگند وقتي نامه مرا خواندي از رفتن منصرف شو. كه مي ترسم هلاكت تو و بيچارگي خاندانت در اين سفر باشد. اگر تو امروز هلاك شوي روشني زمين خاموش مي شود. چه تو امير مؤمنان و نشانه هدايت جويندگاني. در رفتن شتاب مكن كه من خود به دنبال نامه مي رسم. والسلام. آيا عبدالله از حسين ـ عليه السلام ـ نگراني داشت كه نزد او نرفت. ابداً زيرا در نامه خود حسين را روشني زمين و نشانه هدايت خواهان و اميد مؤمنان مي داند». به نظر مي رسد اختلاف ديدگاه عبدالله بن جعفر، علّت اساسي نرفتن او به كربلا باشد. به خاطر همين اختلاف ديدگاه بود كه عبدالله بن جعفر سعي و تلاش وافري از خود نشان داد تا امام حسين ـ عليه السلام ـ را از رفتن به كوفه منصرف كند. او حتي از مدينه به مكه آمد تا امام حسين ـ عليه السلام ـ را از رفتن باز دارد. اما امام حسين ـ عليه السلام ـ كه هدفي والا و مقدس در سر داشت، به درخواست عبدالله بن جعفر جواب منفي داد. عبدالله از حسين ـ عليه السلام ـ مي خواهد كه از حركت به عراق منصرف شود. و چون حسين ـ عليه السلام ـ را مصمم به حركت مي بيند پسران خود را همراه امام مي فرستد و دل او پيوسته با حسين است.»در همين رابطه «سيد محسن امين عاملي» مي نويسد: «عبدالله بن جعفر ضمن اينكه با اصل قيام موافق بود ولي دربارة روش مبارزه نظر ديگري داشت و از عاقبت آن كه به قتل حسين ـ عليه السلام ـ و ياران او منتهي مي شد، بيمناك بود. بدين جهت عبدالله بن جعفر روش موعظه گري را پيش گرفت و دو نامه يكي را به فرزندان خود ـ عون و محمد ـ داد تا در مكه به دست حسين ـ عليه السلام ـ برسانند و نامه ديگري را كه از «عمرو بن سعيد» فرماندار مكه مي خواهد آن را براي حسين ـ عليه السلام ـ بنويسد) سعي مي كند آن حضرت را از سفر عراق منصرف كند، تا خطر قتل حسين ـ عليه السلام ـ و عوارض آن پيش نيايد».البته اين نكته را نبايد فراموش كرد كه اگر امام حسين ـ عليه السلام ـ قيام و همراهي را براي عبدالله واجب كرده بود، قطعاً او يكي از همراهان امام حسين ـ عليه السلام ـ بود. «محمد جواد مغنيه» مي نويسد:«آنچه ما بدان اعتقاد داريم اين است كه عبدالله بن جعفر پس از شهادت عموي خود امام علي ـ عليه السلام ـ شديداً مطيع امام حسن و امام حسين ـ عليهما السلام ـ بود. و هيچ گاه آشكار و پنهان مخالف دستور آنان عمل نمي كرد. .. شايد علت نرفتن او به كربلا، اولاً: اين بوده كه امام ـ عليه السلام ـ قيام را بر وي واجب نكرده بلكه اختيار قيام را به عهده خود عبدالله گذاشته است. ثانيا: شايد عبدالله تشخيص مي داد ماندن او در مدينه از جهات مختلفي كه براي ما روشن نيست به صلاح و مصلحت نزديك تر است. ولي در عين حال اگر حسين ـ عليه السلام ـ قيام و خارج شدن وي را واجب مي كرد او زود تر از ديگران دستور امام حسين ـ عليه السلام ـ را به مرحله عمل در مي آورد». نتيجه گيري: اختلاف ديدگاه عبدالله بن جعفر با امام حسين ـ عليه السلام ـ علت اساسي نرفتن او به كربلا بود. هر چند اگر امام حسين ـ عليه السلام ـ رفتن را براي او واجب مي كرد، او در اين قيام شركت مي كرد. .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه