علل عدم قیام امام سجاد علیه السلام بجای مختار؟

سیره امام سجاد علیه السلام را با توجه به شرائط حاکم بر جامعه آنروز که با خفقان و ترس از انتقام امویان همراه بود به دو بخش قابل تقسیم است: دوران اسارت و دوران پس از آن. امام زین العابدین علیه السلام در دوره اول که دوره اى پرهیجان و عبرت انگیز بود، همانند قهرمانى بزرگ با گفتار و رفتارش حماسه آفرید و همچون یک انقلابى پرخروش، به دشمنان مقتدر خود، در برابر همه، پاسخ هاى دندان داد . در بازار کوفه، همصدا و همزمان با عمه اش زینب و با خواهرش سکینه سخنرانى کرد و مردم را به هیجان آورد و حقایق را آشکار ساخت . در شام، چه در مجلس یزید و چه در مسجد، در برابر انبوه جمعیت جنایت هاى دستگاه حاکم و حقانیت اهل بیت علیهم السلام براى امامت و خلافت را روشن کرد و به مردم هشدار داد.دوره دوم، هنگامى آغاز شد که امام سجاد علیه السلام در مدینه به عنوان شهروندى محترم مشغول زندگى شد و کارش را از خانه پیامبر صلى الله علیه و آله وسلم و حرم او آغاز کرد. این دوره که بیش از سى سال است، بناى امام سجاد علیه السلام بر تلاش هاى زیربنایى و ملایم و حساب شده و آرام بود . این پرسیدنى است که: چرا امام سجاد علیه السلام در دوره اول، آنقدر انقلابى و پرخاشگرانه ظاهر شد و در دوره دوم، نرم و آرام و ملایم و با تقیه؟ پاسخ آن است که: دوره بسیار کوتاه و سرنوشت ساز اول، فصلى استثنایى است که باید زمینه تلاش هاى آینده را براى حکومت الهى و اسلامى فراهم کند . در کوفه و شام امام سجاد علیه السلام باید آنچنان تند و برنده و تیز و صریح، مسائل را بیان کند که پیام اصلى «عاشورا» هرگز فراموش نشود و مردم بدانند که چرا امام حسین علیه السلام به شهادت رسید . نقش امام سجاد علیه السلام در این سفرها، نقش حضرت زینب علیها السلام بود; یعنى پیام رسانى انقلاب حسینى علیه السلام . بعد از عاشورا، در سراسر جهان اسلام به خصوص در حجاز و عراق، حالت رعب و وحشتى میان شیعیان به وجود آمد زیرا احساس شد که حکومت یزید آماده است براى تحکیم حکومت خودش، حتى فرزند پیامبر صلى الله علیه و آله وسلم را نیز بکشد .این رعب و هراس با وقوع چند حادثه دیگر از جمله واقعه حره کامل شد و اختناق شدیدى به وجود آمد. امام صادق علیه السلام فرمود: مردم پس از امام حسین علیه السلام مرتد شدند مگر سه نفر، و در روایتى پنج نفر و در روایتى دیگر هفت نفر ذکر شده است و سپس بعد از مدتى مردم به تدریج ملحق و زیاد شدند. ابو عمر مهدى از امام سجاد علیه السلام نقل مى کند که او فرمود: در سراسر مکه و مدینه حتى بیست نفر نیست که دوستدار ما اهل بیت علیهم السلام باشد. در این اوضاع، طرفداران ائمه اطهار علیهم السلام، پراکنده، مایوس و مرعوب بودند و امکان حرکت جمعى از دست رفته بود.[1] از این رو ایجاد می توان نتیجه گرفتکه امام سجاد به علل زیر از قیام علیه امویان منصرف شدند:· نبودن یاران کافی برای قیام آن امام· وجود جو خفقان و ترس از انتقام و کشتار توسط امویان در میان توده های مردمی· نبودن امکان قیام برای امام در مدینه با توجه به شرایط حاکم بر مدینه. قدرت زبیریان در مکه ومدینه سبب شده بود تا مکه و مدینه در تصرف عبدالله بن زیبر باشد. · انگیزه امام سجاد علیه السلام تشکیل حکومت اسلامی بود که شرایط برای آن فراهم نبود اگر امام هم به کوفه می رفتند وقیام می کردند همان پیش می آمد که برای امام حسین(ع) و مختار پیش آمد. [1] بحارالانوار، ج 46، ص 143 و شرح نهج البلاغه، ابن ابى الحدید، ج 4، ص 104 .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه