چرا امام علی وقتی ابوبکر به خلافت رسید فرمود «من از او شایسته ترم و خلافت جامه ای است که تنها بر اندام من راست می آید» و در جای دیگر وقتی مردم از او می خواهند که خلافت را بپذیرد می فرماید: «من خواستار خلافت و علاقمند به حکومت نبودم»؟

این دو کلام، دو جنبه و دو حیث را بیان می کند و با هم منافاتی ندارد. در کلام اول، سخن از شایستگی است. امام(ع) بر اساس لیاقت و شایستگی از جانب خداوند برای مقام امامت منصوب شده است و یکی از شئون امامت، حکومت و اداره ی جامعه است. بر این اساس امام(ع) برای خلافت و اداره جامعه لایق است و کنار گذاشتن وی، ضایع کردن حق جامعه است. آن جا که امام علی(ع) سخن از این شایستگی می کند نه از روی علاقه به حکومت است. بلکه درصدد امر به معروف و نهی از منکر و بیان حکم الهی و آن چه که حق جامعه است، می باشد. و آن جا که می گوید من به خلافت و حکومت علاقه مند نیستم و یا می گوید، حکومت و ریاست برای من ارزشش از این کفش پر از وصله و پینه کمتر است، جنبه مادی و دنیوی آن است. یعنی اگر مسأله ی احقاق حقوق مردم و اجرای دستورات و تعالیم دین نباشد و صرف مقام و ریاست مدّ نظر باشد (همچنان که برای اغلب حکمرانان چنین است) حکومت و ریاست ارزشی در نظر علی(ع) ندارد و به آن علاقه مند نیست. همچنان که خود در ادامه این مطلب را بیان کرده است: والله لهی (نعله) احبّ الیّ من امرتکم الاّ ان اقیم حقّاً او ادفع باطلاً؛ به خدا سوگند این کفش (وصله خورده که هیچ قیمت و ارزشی ندارد) نزد من محبوب تر از ریاست بر شماست. مگر این که حقّی را بر پای کنم یا باطلی را برافکنم(نهج البلاغه، خطبه 33). .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه