چه کنیم تا پس از عبادت دچار غرور وخود پسندی نشویم؟

امام صادق علیه السّلام فرمودند: شیطان با وسوسه نمی‏تواند کسی را فریب دهد مگر اینکه آن شخص از خداوند روی برگردانیده باشد و اوامر او را کوچک بشمارد و منهیات او را فراموش کند و نداند که خداوند از اسرار او اطلاع دارد، وسوسه از خارج بدن نمی‏آید و عقل و طبع در آن دخالتی ندارد. اما وسوسه هر گاه در قلب جای گرفت، در این جا گمراهی و کفر و طغیان می‏آید خداوند متعال بندگان خود را از روی لطف دعوت کرده و عداوت شیطان را به آنها گوشتزد کرده است و در قرآن مجید فرموده: ان الشیطان لَکُمْ عَدُوٌّ مُبِینٌ*[1] و در جای دیگر فرمود: إِنَّ الشَّیْطانَ لَکُمْ عَدُوٌّ فَاتَّخِذُوهُ عَدُوًّا.[2] خداوند در این دو آیه به انسان می‏فرماید شیطان دشمن شما می‏باشد شما هم او را دشمن خود بدانید، شما با شیطان مانند مرد غریبی که از دست سگ چوپان به صاحب او پناه می‏برد باشید، هر گاه سگ چوپان به مرد غریبی حمله می‏کند و می‏خواهد او را گاز بگیرد مرد غریب به صاحب سگ پناه می‏برد. اکنون هر گاه شیطان نزد تو آمد و خواست شما را وسوسه کند و از راه منحرف سازد و خداوند را از یاد شما ببرد، شما هم به خداوند پناه ببرید و از او یاری بجوئید خداوند هم حق را بر باطل نیرو می‏دهد و از مظلوم یاری می‏کند و در قرآن فرموده: إِنَّهُ لَیْسَ لَهُ سُلْطانٌ عَلَی الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَلی‏ رَبِّهِمْ یَتَوَکَّلُونَ.[3] شیطان تسلط پیدا نمی‏کند بر کسانی که ایمان بیاورند و به خداوند توکل کنند شما نمی‏توانید شیطان را از خود دور کنید، مگر اینکه بدانید شیطان از کدام راه می‏آید و چگونه وسوسه می‏کند و مردم را فریب می‏دهد. در این جا مراقبت لازم است و همواره باید خداوند را در نظر داشته باشد و متوجه باشد که شیطان خود را ظاهر نکند تا او را فریب دهد، از این رو باید پیوسته در یاد خدا باشد و اگر غفلت کرد ناگزیر در دام شیطان گرفتار می‏شود. از سرگذشت شیطان پند بگیر و بنگر او چگونه خودخواهی کرد و تکبر ورزید و خود را گمراه ساخت، اعمال او وی را به عجب واداشت و عبادت زیادش او را بفریفت و علم و بصیرت و نظریه‏اش او را از راه بیرون کردند، و گمراهش نمودند، او با استدلال و عقل خود از راه منحرف شد. شیطان با آن همه خودخواهی و عجب از مقام خود سقوط کرد و تا پایان جهان خود را گرفتار لعنت کرد، اینک چگونه راضی می‏گردی شیطان با این همه سابقه تو را نصیحت کند و راه به تو نشان دهد و خیر تو را در نظر بگیرد، و تو را به حقیقت و سعادت راهنمائی کند. اکنون به ایمان خداوند چنگ بزنید که آن محکم و استوار می‏باشد، شما به وسیله آن ریسمان به خداوند پناه ببرید و خود را به آن بیاویزید، و در هر حال از خداوند یاری بخواهید و نیازهای خود را از او درخواست کنید. شیطان شما را فریب ندهد و طاعات را برخ شما نکشد، شیطان نود و نه در را برای رسیدن به خیر و سعادت بروی شما می‏گشاید ولی در هنگام گشودن در صدم بر شما پیروز می‏گردد، اینک راه او را ببندید و او را مسخره کنید، تا از شما دور شود.[4] در پایان، توجه به این نکته خالی از لطف نیست که ما برای اینکه دچار خودپسندی در عبادت نشویم باید خدا را و عظمتش را و نعمت های فراوانی که به ما عنایت فرموده بشناسیم تا بفهمیم که اگر عمری نا تمام داشته باشیم و در تمام طول عمر از شکرش سر از سجده بر نداریم باز هم نمی توانیم شکر گزار نعمت های او باشیم. امتحان کنید که یک روز با چشم بسته زندگی کنید آنگاه می فهمید که وجود چشم چه نعمتیست؛ یا در گرمای تابستان یک روز تمام از آب فاصله بگیرید آنگاه متوجه می شوید که آب چه نعمتی است و خود در مورد بقیه ی نعمت های خداوند بیندیشید آنگاه اگر شکر گزار ترین بندگان هم باشید از این عبادت خود در برابر خداوند شرمنده و خجلت زده می شوید. خوب است انسان در پس هر عبادت، قدری با خود بیندیشد و به این مسائل فکر کند آنگاه دیگر هرگز به عبادت خود نمی نازد تا اینکه موجب خودپسندیش گردد. موفق باشید. [1] . سوره مبارکه بقره آیه شریفه 168 [2] . سوره مبارکه فاطر آیه شریفه 6 [3] . سوره مبارکه نحل آیه شریفه 99 [4] . ایمان و کفر-ترجمه الإیمان و الکفر بحار الانوار، ج‏2، ص: 373 و ص: 374 .

پایگاه اطلاع رسانی حوزه

مرجع:

ایجاد شده در 1401/04/17

لینک کوتاه