اختلاف نظر علماء امری است که حضرت امیر (ع) در نهج البلاغه آن را مذمت کرده است. ولی ما می بینیم که فقهای ما هم اختلاف نظر دارند. آیا این مذموم است؟

آنچه مورد مذمت حضرت امیر المومنین (ع) قرار گرفته است می تواند ناظر به جهاتی باشد از جمله: الف- عمل به رأی در برابر نص ب- عدم کوشش و تلاش قاضی برای فهم دقیق حکم و بررسی ناقص ادله حکم از سوی او ج- عدم بکارگیری ضوابط و متد در فهم کلام خداوند د- با وجود امام و ائمه اهل البیت علیهم السلام که مفسرین واقعی دین هستند به سراغ کسان دیگر رفتن و خود را از دانش و بیان آنان محروم کردن هـ- عدم مراجعه به کتاب و سنت پیامبر اکرم (ص) و استفاده کردن از قیاس و استحسان. و ... نقل است که خلیفه دوم در طول ده سال حکومت خود 94 حلال خدا را حرام اعلام کرد، از جمله آنان حج تمتع و متعه نساء بود. و این تغییر احکام الهی به دلخواه و رای خود او بود چنانچه از اذان حذف و بدان اضافه می کرد. اما آنچه که فقهای شیعه در احکام اختلاف دارند، شامل موارد فوق نمی شود چون فقهاء شیعه تمام تلاش خود را می کنند که به محکمی که در کتاب و سنت است دست یابند اما اگر در این بین به حکم واقعی نرسیدند گناهی نکرده اند و آنچه از مجموع ادله و شواهد تایید کننده دریافتند همان را به عنوان حجت الهی بین خود و خدای خود می پذیرند آنان می گویند ما نهایت کوشش خود را می کنیم اگر به واقع رسیدیم فهو المطلوب و اگر به واقع نرسیدیم معذور هستیم و در پیشگاه خداوند حجت داریم. که ما به این دلیل و آن شاهد و ... این حکم را داریم و این فتوا را بیان کردیم. پس کسی که حق را دریافته است دو اجر می برد، و کسی که به خطا رفته است اما ضابطه مند و روش مند عمل کرده است یک اجر خواهد برد (للمصیب اجران و للمخطأ اجر واحد) نکته دیگر اینکه اختلاف فقها در همه ابواب فقه از 10% کمتر و اتفاق آنان از 90% بیشتر است. و منبع و منشأ این اختلاف می تواند ناشی از این باشد ک مثلا فقیهی یک لغت را جستجو می کند و معنایی غیر از معنایی که فقیه دیگر یافته است انتخاب می کند یا در مورد یک راوی به این نتیجه می رسد که این راوی در حین روایت شرائط پذیرش روایت را دارا نبوده است و دیگری به این نتیجه می رسد که دارا بوده است و هر کدام برای خود دلیلی دارند و همین اختلاف  باعث می شود که یک فقیه به روایت او عمل کند و دیگری عمل نکند یا ممکن است یک روایت را یک فقیه حمل بر تقیه کند و فقیه دیگر آن را از باب تقیه نداند. .

پایگاه اطلاع رسانی حوزه

مرجع:

ایجاد شده در 1401/04/17

لینک کوتاه