راهبردهای رسیدن به تمدن اسلامی (۱)

راهبردهای رسیدن به تمدن اسلامی (مجموعه بیانات مقام معظم رهبری در سفر به استان کردستان 1388)    در سفری که مقام معظم رهبری به استان کردستان داشتند به مسائل بسیار مهمی اشاره فرمودند. درمجموعه بیانات گهربار ایشان (در این سفر) مسئله پیشرفت و اعتلای فرهنگ و تمدن اسلامی جایگاه خاصی داشت. لذا برآن شدیم تا راهبردهای ایشان را به صورت مقاله ای یکجا در اختیار دوستان و علاقمندان به فرهنگ و تمدن اسلامی خصوصا ایران زمین قرار دهیم. بی شک رهنمودهای مقام معظم رهبری با توجه به اشرافیت ایشان برمسائل جهان اسلام و کشور عزیزمان ایران فرا راهی است برای کسانی که دغدغه اعتلای تمدن ایران واسلام را در سر می پرورانند. امید است که دوستان با سرلوحه قرار دادن فرمایشات رهبری قدمهای خویش را در این راستا، محکم واستوار بردارند. به امید رسیدن به اوج تمدن بزرگ و اصیل اسلامی ایران. در ابتدا به تعريف تمدن مي پردازيم: تمدن چيست؟ علما و دانشمندانى كه در زمینه تمدن كتاب نوشته اند، همچنین نویسندگان لغت نامه هاوفرهنگ نامه ها، همگى معتقدند كه تمدن از كلمه «مدینه» به معناى شهر گرفته شده و تمدن با مدنیت (شهرنشینى) هم معناست; اما در مفهوم اصطلاحى، به مرحله اى از زندگى بشر اطلاق مى شودكه بشر داراى پیشرفت و تحولى گردیده و ابزارمند شده باشد و با ایجاد تحول، به زندگى خود رفاه ببخشد. یكى از دانشمندان معاصرآمریكایى مى گوید:بشرتاكنون سه نوع تمدن داشته و سه مرحله را پشت سر گذاشته است: اول، زمانى كه با كشاورزى آشنا شد. در این مرحله، بشر با ذخیره سازى و كشت زمین آشنایى پیدا كرد. لذا، این مرحله را، كه تحولى در زندگى انسان به وجود آورد، «تمدن كشاورزى» مى گویند. دوم، مرحله پس از آن است كه «تمدن صنعتى» به وجود آمد. در این مرحله، بشر به صنعت دست یافت و بر فولاد و آهن چیره گشت. سوم، تمدن زمان معاصر است كه دوران «تمدن علم» است. در این دوره، هر كشورى كه بیشتر از این نوع تمدن بهره مند باشد از سایران جلوتر است. لذا، مى توان كشورها را نیز به تبع برخوردارى از این نوع تمدنها، به سه نوع تقسیم بندى نمود. (1)     وحدت و انسجام در بین مسلمین از هر قوم و قبیله یکی از مسائل بسیار مهم که رهبری در فرمایشات خویش به آن اشاره فرمودند، مساله وحدت در جامعه مسلمین اسن. بدون شک تنها کاری که در برابر استکبار جهانی می تواد جامعه مسلمانان را حفظ کند و دست طمع دشمنان را از سرزمین های مسلمین کوتاه گرداند، وحدت می باشد. از جمله مسائلی که دشمنان اسلام و ملتهای آزاده در طول تاریخ برای رسیدن به اهداف خود اجرا کرده اند، تفرقه در بین ملل و جوامع بشری مورد نظرشان بوده است. لذا ما مسلمین خصوصا ایرانیان در این برهه زمانی که ابرقدرتهای جهانی چشم به کشورمان دوخته اند، باید مواظب بوده و از هر عملی که باعث از بین رفتن وحدت ایرانی است پرهیز نماییم. رهبری در بیاناتشان فرمودند: «عزيزان من! اين را همه بدانند؛ نظام اسلامى تنوع اقوام را در كشور بزرگ و سرفرازمان يك فرصت ميداند. سنتهاى مختلف، آداب و عادات مختلف و استعدادهاى گوناگون و متنوع، يك فرصت است كه اجزاء گوناگون اين ملت بتوانند يكديگر را تكميل كنند: با مراودات درست و با همزيستى و اتحاد كامل. براى ملت ما اين يك افتخار است كه چنين نگاهى به مسئله ى تنوع اقوام دارد. علت هم اين است كه اسلام منبع الهام اين نظام است و در اين نگاه اسلامى، بين نژادهاى مختلف و زبانهاى مختلف - ولو از ملتهاى گوناگون - تفاوتى نيست، چه برسد به اقوام مختلف در ميان يك ملت. نگاه اسلام اين است و نگاه نظام اسلامى هم اين است. (2) اينكه من در سنندج گفتم، اين جا هم تكرار مي كنم، برادران مسلمان وحدت اسلامى را بر افتراق مذاهب شيعه و سنى ترجيح دهند و نگذارند اختلاف مذهبى به اختلاف مشى و روش و جهتگيرى منتهى شود، به خاطر اين است. وحدت اقوام ايرانى، وحدت مذاهب اسلامى، وحدت جريانهاى گوناگون سياسى، تضمين كننده ى ابهت كشور است. اين جا هم من به همه توصيه ميكنم. آن جائى كه اكثريت با برادران اهل سنت است، اين توصيه ى ما بود. اين جا هم كه اكثريت با برادران شيعه است، باز اين، توصيه ى ماست: با يكديگر برادر باشيد، با يكديگر هم راه و هم دست باشيد، به يكديگر كمك كنيد.» (3)     اهمیت دادن به میزان سطح سواد در بین مسلمین مسلما یکی از عواملی که در پیشبرد فرهنگ و تمدن یک جامعه نقش بسیاری ایفا می کند علم و علم اندوزی است. اهمیت دادن به علم و دانش در دین مبین اسلام مساله ای که برای هر کسی که با تاریخ اسلام آشنایی جزیی داشته باشد قابل درک وفهم است. در این مورد آیات و روایات بسیار زیادی وجود دارد که ما در این مقاله نظر به درج آنها نداریم و به عنوان مثال خواننده محترم را به کتاب شریف اصول کافی باب علم و اهمیت عالم ارجاع می دهیم تا خود روایات را مشاهده و اهتمام اهل بیت را به این مساله درک نماید. رشد فرهنگی یک جامعه عوامل و دلایل خاص خودش را دارد که در این مقاله به ذکر آنهایی بسنده می کنیم که در بیانات مقام معظم رهبری آمده است. همانگونه که بیان شد نقش علم ودانش را نمی توان در تمدن یک جامعه و ملت نادیده گرفت، چرا که به گفته خیلی از دانشمندان عامل اصلی پیدایی و شکوفایی یک تمدن سطح علمی آن جامعه و افراد است. بحمدالله در جامعه ما خصوصا بعد از انقلاب اسلامی این امر بسیار مورد توجه قرار گرفته است. وجود دانشگاه ها و حوزه های علمیه و همچنین مراکز علمی و پژوهشی در سطح کشور خود بیان کننده این مطلب است که در نظام جمهوری اسلامی به مساله علم ودانش اهمیت داده شده است. در نظامی که شخص اول آن را باید یک نفر عالم به عهد بگیرد خود نشان از اهمیت علم دارد. رهبری نیز در این سفر به این مساله اشاره نمودند که در ذیل به آن اشاره می کنیم: «اگر شما امروز مشاهده ميكنيد كه در استان كردستان نزديك به پنجاه هزار دانشجو وجود دارد كه در بيست و چند مركز آموزش عالى مشغول تحصيل هستند، اين رقم در دوران طاغوت فقط 360 نفر بود! نسبت بيسوادى هم در اين استان در دوران طاغوت وحشت آور بود: فقط 29 درصد مردم در اين استان باسواد بودند! طاغوت نميخواست مردم كُرد - اين مردم با استعداد و اين مردم داراى هوش و ذكاوت - باسواد بشوند. فقط 29 درصد استانى با اين خصوصيات و با اين كيفيت، باسواد بود! آن كار عمرانى شان، اين هم كار فرهنگى شان! نگاهشان نسبت به اين استان، نگاه شيطنت آميز و غلط بود. نظام اسلامى آمد و اين نگاه را تصحيح كرد؛ نه فقط در سطح مسئولان، بلكه در سطح آحاد مردم.» (4)   اهمیت دادن به مسائل عمرانی و آبادی سرزمین اسلامی از جمله مظاهر پيشرفت تمدن يك جامعه و ملت، وجود بناها و اماكن مي باشد. بي شك در تعيين پيشرفت يك تمدن اين مساله بسيار مهم بوده و حائز اهميت است. نوع معماري و ساخت و سازها خود نشان از يك تمدن خاص دارد. امروزه نشانه هاي تمدن اسلامي در اروپا خصوصا در اسپانيا به وفور ديده مي شود. و براي نشان دادن تاثير يك تمدن بر تمدن و ملت ديگر وجود همين ساختمانها و عمراني ها در مناطق مختلف است. بي شك اهتمام به ساختن عمارتها و بناهاي مختلف در گذر زمان، نشان از پيشرفت هنر و معماري آن ملت در دوران خاص دارد. اهتمام مقام معظم رهبري در اين زمينه نيز برگرفته از اين امر مهم مي باشد. چرا كه وجود عمراني و شهرسازي در ايران امروزي خود نشانه صدقي است بر پيشرفت تمدن ايران امروز. بدون شك در آينده مردمان از اين اهتمام به ساخت وساز سدها و عمارتها و بناهاي مهم ابراز خرسندي مي نمايند همچنان كه امروزه ما به بناهاي تاريخي موجود در ايران افتخار نموده و آنها را نشانه اي از تمدن اصيل ايراني مي دانيم، به همين منظور هم مقام معظم رهبري در اين سفر به اين امر توجه نموده و كارهاي انجام شده را در زمينه هاي سد سازي و راه ها و عمراني بيان مي فرمايند: «در اين استان و در طول اين سالها، اينقدر كار عمرانى انجام گرفته است كه يك فهرست طولانى را تشكيل ميدهد: راه ها، سدها، كار توزيع انرژى، كار توزيع آب، مخابرات و شاخصهاى گوناگون توسعه. همين حالا در اين استان حدود نوزده سد در حال احداث است. هرگز آن روزها كسى به ذهنش هم خطور نميكرد كه اين كارها انجام بگيرد؛ اين كارها شده است.» (5)   ... ادامه دارد   پی نوشت ها: 1. مـيز گرد با حجج اسلام مهدی پيشوايي و يعقوب جعفری- مجله معرفت، ش 18. 2. بیانات در جمع مردم سنندج، 22/2/1388. 3. بیانات در دیدار مردم بیجار، 28/2/1388. 4. بیانات در دیدار مردم بیجار، 28/2/1388. 5. بیانات در جمع مردم سنندج، 22/2/1388. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه