آیا آفرینش حوّا از زواید بدن حضرت آدم صورت گرفته است؟

به تصریح قرآن کریم، گوهر وجودى آدم و حوّا داراى منشأ واحد است که از آن به «نفس واحده» تعبیر شده است. قرآن مجید مى فرماید:«خَلَقَکُم مِّن نَّفس وَاحِدةِ ثُمَّ جَعَلَ مِنها زَوجَهَا»(1)«شما را از نفس واحد آفرید سپس جفتش را از همان نفس واحده خلق کرد»در مورد خلقت جسم آدم هم به تصریح آیات و روایات از گل، خاک، گل بدبو، ... بوده است ولى در مورد خلقت حضرت حوّا در قرآن تصریح نگردیده است لکن سه دسته روایت در این زمینه وجود دارد:دسته اول: روایاتى که به تبعیت از تورات خلقت آدم را از دنده چپ مى دانند!!در روایتى که توسط بعضى از اهل کتاب که به اسلام گرویده اند نقل شده، آمده است: «خداوند بر آدم خواب را مستولى ساخت سپس دنده اى از دنده هاى پهلوى چپ او را برداشت و جاى آن را گوشت پر کرد در حالى که آدم خواب بود تا اینکه خداوند همسرش حوّا را از دنده او آفرید»(2)در تورات موجود نیز چنین آمده است: «و خداوند خوابى گران بر آدم مستولى گردانید تا بخفت و یکى از دنده هایش را گرفت و گوشت در جایش پر کرد و خداوند آن دنده را که از آدم گرفته بود زنى بنا کرد و وى را به نزد آدم آورد و آدم گفت: همانا این است استخوانى از استخوان هایم و گوشتى از گوشتم از این سبب، نسا نامیده شد زیرا که از انسان گرفته شد»(3)دسته دوم: روایاتى که به صراحت خلقت حوّا از دنده چپ آدم را انکار و ایرادات آن را بیان مى کند.در من لایحضرالفقیه که از کتاب هاى روایى معتبر شیعى است از قول یکى از بهترین یاران امام صادق علیه السلام روایتى نقل شده است: «زراره نقل مى کند که در حضور امام صادق علیه السلام درباره خلقت حوّا سؤال شد و اینکه نزد ما مردمى هستند که مى گویند: خداوند حوّا را از آخرین دنده چپ آدم آفرید: امام صادق علیه السلام فرمود: «خداوند از چنین نسبتى منزّه و برتر است؛ آیا کسى که چنین مى گوید مى پندارد خداوند توان آن را نداشت که همسر آدم را از غیر دنده او خلق کند؟! تا بهانه به دست ملامت گران دهد که بگویند بعض اجزاء آدم با بعض دیگر ازدواج کرد... سپس فرمود: خداوند آدم را از گل آفرید و امر کرد به ملائکه که بر او سجده کنند تا اینکه خواب را بر او مستولى ساخت و سپس حوا را به طور نوظهور پدید آورد و...»(4)دسته سوم: روایاتى که خلقت حوّا را از زیادى گل آدم مى داند.در روایت دیگرى ضمن ردّ نظریه اول (خلقت حوّا از دنده چپ) بر آفرینش حوّا از باقیمانده گل آدم تأکید مى نماید.«عمر بن ابى مقدام از پدرش نقل مى کند که از امام باقر علیه السلام پرسیدم: خداوند متعال حوّا را از چه چیزى آفرید؟ فرمود: مردم در این مورد چه مى گویند؟ عرض کردم مى گویند خدا حوّا را از دنده اى از دنده هاى آدم آفرید فرمود: دروغ مى گویند آیا خداوند ناتوان بود که او را از راه دیگرى به جز دنده آدم بیافریند؟ عرض کردم فدایت شوم! از چه چیزى او را آفریده است؟ فرمود: پدرم از پدرانش به من خبر داده است که پیامبر صلى الله علیه و آله فرمود: خداوند مشتى از گل برداشت و آن را مخلوط کرد و آدم را آفرید و آنگاه از باقیمانده گل آدم حوّا را آفرید»(5)جمع بین روایات:نظریه خلقت حوّا از دنده چپ، باطل است چرا که:اولاً، به صراحت مورد انکار دو دسته روایت دیگر قرار گرفته است.ثانیا، بعضى راویان این روایت از اهل کتاب بوده که به وارد کردن خرافات از تورات و انجیل به روایات صادره از ائمه معصومین علیهم السلام مشهور هستند لذا روایات آنها مورد پذیرش قرار نگرفته است.روایت دسته دوم داراى سند قوى است و ضمنا با روایت دسته سوم قابل جمع است. که در هر صورت خلقت حوّا از دنده چپ آدم را منتفى مى نماید. بلکه به تصریح آیات گوهر وجودى زن و مرد و منشأ خلقت هر دو اصیل و واحد بوده و منشأ خلقت بدن انسان نیز از خاک و گِل است.(6)حقیقت آن است که آنچه سبب فضیلت تکوینى انسان است همان گوهر مشترک الهى است که زن و مرد را بر همه مخلوقات فضیلت بخشیده است(7) و آنچه باعث فضیلت زن و مرد مى گردد تقوا و فرمان بردارى خداوند است که زمینه ها و استعداد آن در زن و مرد موجود است. (8) (9)پی نوشت ها:(1)زمر 39، آیه 6.(2) ابن اثیر، الکامل، ج 1، ص 20.(3) سفر پیدایش، تورات، ج 2، صص 22 و 23.(4) من لایحضره الفقیه، ج 5، صص 4 و 5.(5) بحارالانوار، ص 116، ح 46.(6) صافات 37، آیه 11.(7) اسراء 17، آیه 70.(8) حجرات 49، آیه 13.(9) براى مطالعه بیشتر ر.ک:الف. محمد رضا زیبایى نژاد، اصول شخصیت زن از نگاه اسلام.ب. فتحیه فتاحى زاده، زن در تاریخ و اندیشه اسلامى، مرکز پژوهش هاى اسلامى صدا و سیما. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه