آیا مجازات سوزاندن لاطی و یا احکامی از این قبیل پرتاب از بلندی، سنگسار و ... انسانی است؟

مجازات هایی مانند پرتاب از بلندی و سنگسار و امثال آن اگر چه ممکن است به ظاهر خشن قلمداد شود ولی خشن بودن به هیچ وجه موضوعیت ندارد بلکه آنچه موضوعیت دارد بازدارندگی از جرم و اصلاح مجرمین بالقوه وبالفعل است.متاسفانه ، قضاوت خشونت در مورد حدود و تعزیراتی که اسلام وضع کرده است، در یک قضاوت اجمالی و بدون در نظر گرفتن همه جوانب صورت می گیرد و معمول این گونه قضاوت ها در این گونه مسایل اجتماعی و حقوقی از جهان بینی ما و برداشتی که درباره آدمی و جامعه انسانی داریم بر می خیزد. برخی در این قضاوت ها بدون در نظر گرفتن تمام شرایط حدود و تعزیرات اسلامی و راه های اثبات و راه های تخفیف و همچنین نتایج نهایی این گناهان و اثرات زیانبار آن برای جامعه حکم به خشن بودن حدود و تعزیرات می دهند.برای مثال، برخی ، با مشاهده جوامع غربی که نوشیدن شراب را مانند آب خوردن می دانند یا رواج فسادهای جنسی را ، دلیل کم اهمیت بودن این گناهان دانسته و اجرای حدود را خشن می دانند، در حالی که اگر آمار طلاق و از هم پاشیدن خانواده ها، فرزند های نامشروع که غالبا بر اساس تجربه دانشمندان، افرادی تبه کار و بی رحم و جانی از آب در می آیند، کودکان بی سرپرست و انواع بیماریهای جسمی و روحی که زاییده بی بند و باری های جنسی است را ملاحظه کنیم، قبول خواهیم کرد که آلودگی های جنسی به هیچ وجه مسئله ساده ای نیست که بتوان از آن به آسانی گذشت، بلکه گاهی سرنوشت یک جامعه با آن گره می خورد و موجودیت آن به خطر می افتد.با در نظر گرفتن همه این جوانب، معلوم می شود که حدود و تعزیرات اسلام چندان خشن نیستند. از سوی دیگر شاید برخی از این مجازات ها مانند سنگسار، سنگین به نظر برسند ولی اسلام راه های اثبات آن را چنان محدود کرده است که در عمل دامان افراد بسیار کمی را می گیرد، در عین این که وحشت از آن به عنوان یک عامل بازدارنده روی افراد منحرف اثر خود را خواهد گذاشت.نکته دیگر آن که ؛در سیاست جزایی اسلام اوّلین مرحله مبارزه با جرم، توسل به خشونت و کیفر نیست، بلکه با ریشه های فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی آن ها مقابله می شود تا با از بین بردن عوامل جرم زا ، از شکل گیری فکر مجرمانه وتصمیم به ارتکاب جرایم جلوگیری شود. مرحله بعد مبارزه با شرایط و وضعیت هایی است که معمولاً خشونت و جرم در آن واقع می شود. بنابراین اسلام در راه مبارزه با جرم واصلاح مجرمان، مرحله به مرحله پیش رفته و هیچگاه از تربیت فرد و جامعه غفلت نکرده است با این حال اگر هیچ یک از شیوه های مسالمت آمیز در تربیت گروهی مؤثر واقع نشود، حفظ مصلحت جامعه و افراد اقتضا می کند با سیاست کیفری سنجیده، مبارزه علیه جرائم پیش گرفته شود. این مرحله را اسلام از سر ضرورت پذیرفته و از بررسی آیات و روایات که در مورد مجازات ها وجود دارد، به دست می آید که پذیرش مجازات ها از باب ضرورت اجتماعی است و تأکید اسلام بیشتر بر راهکارهای اصلاح و درمان است.دراین که اصل مجازات خشن است، جای بحث و گفت و گو نیست. تمامی اقسام مجازات ها تا حدی خشونت بار هستند، ولی خشن بودن، هدف مجازات نیست، بلکه ویژگی مجازات است.هدف مجازات در اسلام، درمان درد فرد و جامعه وجلوگیری از سقوط آن در ورطه انحطاط و انحراف است. گرفتن این ویژگی از مجازات، به معنای لغو آن است.همان طور که برای درمان یک بیمار در مراحل مختلف دارو و درمان ها تجویز می شود، راه درمان دردهای جامعه نیز متفاوت است. گاه درد آن قدر شدید است که درمان های شدید و همراه با مشقت تجویز می شود، سیاست کیفری اسلام نیز دارای دو نوع درمان برای دو مرحله ویژه از وضعیت جامعه است:الف)پیش بینی مجازات های شدیداعمال این مجازات ها منوط به شرایط و قیود فراوان است، به نحوی که گاه به ندرت فراهم می شود.به عنوان مثال شاید مصداقی از پرت کردن مجرم از کوه یا آتش زدن او در تاریخ اسلام نتوانیم پیدا کنیم اگر چه همواره تهدید به این مجازات در روایات و تاریخ حکومت اسلام وجود داشته است.ولی ناگفته پیداست که درمان های خشن برای جامعه ای تجویز می شود که بزهکاری در آن به وضع حادّ و بغرنجی رسیده، پرده های عفت دریده شده و ارتکاب جرائم در ملاء عام قبحی ندارد.به عنوان مثال در مورد سنگسار که مجازات زنای زن ومرد همسر دار است توضیح مختصری می دهیم.حکم سنگسار مخصوص کسانی است که در حالی زنا کنند که: اولاً متأهل و دارای همسر باشد ثانیاً به همسر خود دسترسی داشته باشد و بتواند با او آمیزش جنسی داشته باشد. مثلاً در سفر نباشد و یا دارای عذر منافی با مسائل زناشویی نباشد. مانند عادت ماهیانه و یا ناشزه بودن همسر یا عنین بودن مرد ثالثا طبق شرایط خاص و بسیار سخت نزد حاکم شرع به اثبات برسد.بعد از حصول این شرائط اگر مرد یا زن متأهل برخوردار از همسر حلال و بی مانع، به گناه زنا آلوده شوند و چهار شاهد عادل عیناً این عمل زنا را با خصوصیاتش ملاحظه و مشاهده کرده باشند و در محضر حاکم شرع گواهی دادند زنای محصنه اثبات می گردد.معمولا حصول چنین شرائطی بسیار نادر است.چرا که اولا به طور معمول بسیار کم اتفاق می افتد که چهار شاهد عادل به طور همزمان , عملی را که معمولاً در خفا واقع می‌شود را ببینند مخصوصا اینکه شاهد باید عادل باشد و شهادت او در ضمن تجسس که خود یک گناه است و سبب خروج از عدالت است محقق نمی شود. مگر آنکه زناکار نه تنها قصد لذت جویی و زنا را داشته باشد بلکه قصد اشاعه فحشا و علنی کردن کار گناه خویش یا هتک حرمت و حیثیت دختر و ...را داشته باشند که در این صورت حکم سنگسار بهترین مجازات بازدارنده برای این افراد است. به نظر شما در کدام جامعه زنا واقع می شود، در حالی که چهار نفر مرد عادل شاهد وقوع آن باشند؟ وبرطبق چنین شرایط سختی زنا ثابت شود؟چنین فرد یا جامعه ای قطعاً دچار بیماری چنان شدیدی شده که مداوای آن از راه های عادی ممکن نیست و نیاز به شوک دارد.این قضیه را در نظر بگیرید؛ لات لاابالی که زن عفیفی را که به جای «همسر» ویا «دختر» ماست ربوده و با دوستانش به او به طرز وحشتناکی تجاوز می کند و از این عمل خویش فیلمبرداری کرده و زن را تهدید می کند که در صورت عدم تمکین مداوم به خواسته های شیطانی آنها اقدام به تکثیر و انتشار این فیلم می کنند.متاسفانه قضایایی مانند این در جامعه امروزی به دلیل تعطیل شدن اجرای حدود رو به افزایش است.به نظر شما چه مجازاتی می تواند برای این امور حالت بازدارندگی داشته باشد.آیا مجازات هایی مانند زندان یا جریمه یا حتی اعدام با بیهوشی می تواند آنقدر تاثیر گذار باشد که روح خودکامه و تجاوزگر چنین اشخاصی را به رعایت حقوق دیگران الزام کند.؟اسلام، سلب حیات مجرم را هدف قرار نداده است. اسلام مخالف خشونت است و هدف سیاست کیفری اسلام در بخش حدود (مانند سنگسار و اعدام و ...) بیش تر تهدید به مجازات است، تا اجرای آن، از این رو برای سرقت، شرایط فراوانی گذاشته که جمع شدن همه آن ها بسیار بعید است. همین طور در زنا، لواط و جرایم عفافی، شرایطی را بیان می کند که مشخص می کند هدف شارع بیش تر جلوگیری از اشاعه فحشا و علنی شدن بزهکاری در جامعه است. ولی اگر شخص یا جامعه ای به طرف بی بندباری و شکستن حریم ها پیش رود چاری جز وارد کردن یک شوک قوی برای متعادل کردن مسیر آن نیست.نا گفته پیداست که پیش بینی مجازات های به ظاهر خشن برای تعداد انگشت شماری از جرایم که به جرایم حدی مشهور هستند و تعداد آن از تعداد انگشتان یک دست هم تجاوز نمی کند می باشد.قسمت اعظم مجازات ها از سیاست دیگری تبعیت می کند که بر اساس آن شرایط و اجرای آسانتری مد نظر قرار می گیرد.ب) پیش بینی مجازات های خفیف تر با شرایط اجرای آسان تر.جرائمی که حاکی از وخامت شدید اوضاع اجتماعی نبوده و در شرایط عادی جامعه رخ می دهد، در این دسته قرار می گیرد. این دسته از مجازات ها، جرائمی است که اختیارات قضات در این نوع جرائم وسیع تر بوده و می توانند با در نظر گرفتن شخصیت مجرم و اوضاع واحوال ارتکاب جرم، تصمیم مقتضی را در برخورد با وی اتّخاذ نمایند. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه