خداوند نفرمود قانون این جهان قابل تغییر نیست بلکه فرمود قوانین خدا قابل تغییر نیستند.« سُنَّةَ اللَّهِ فِی الَّذینَ خَلَوْا مِنْ قَبْلُ وَ لَنْ تَجِدَ لِسُنَّةِ اللَّهِ تَبْدیلا ــــ این سنّت خداوند در اقوام پیشین است، و براى سنّت الهى هیچ گونه تغییر نخواهى یافت »(الأحزاب:۶۲)« سُنَّةَ اللَّهِ الَّتی قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلُ وَ لَنْ تَجِدَ لِسُنَّةِ اللَّهِ تَبْدیلاً ــــ این سنّت الهى است که در گذشته نیز بوده است؛ و هرگز براى سنّت الهى تغییر و تبدیلى نخواهى یافت» (الفتح:۲۳)« فَلَنْ تَجِدَ لِسُنَّتِ اللَّهِ تَبْدیلاً وَ لَنْ تَجِدَ لِسُنَّتِ اللَّهِ تَحْویلا ـــــ هرگز براى سنّت

خداوند نفرمود قانون این جهان قابل تغییر نیست بلکه فرمود قوانین خدا قابل تغییر نیستند.« سُنَّةَ اللَّهِ فِی الَّذینَ خَلَوْا مِنْ قَبْلُ وَ لَنْ تَجِدَ لِسُنَّةِ اللَّهِ تَبْدیلا ــــ این سنّت خداوند در اقوام پیشین است، و براى سنّت الهى هیچ گونه تغییر نخواهى یافت »(الأحزاب:62)« سُنَّةَ اللَّهِ الَّتی قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلُ وَ لَنْ تَجِدَ لِسُنَّةِ اللَّهِ تَبْدیلاً ــــ این سنّت الهى است که در گذشته نیز بوده است؛ و هرگز براى سنّت الهى تغییر و تبدیلى نخواهى یافت» (الفتح:23)« فَلَنْ تَجِدَ لِسُنَّتِ اللَّهِ تَبْدیلاً وَ لَنْ تَجِدَ لِسُنَّتِ اللَّهِ تَحْویلا ـــــ هرگز براى سنّت خدا تبدیل نخواهى یافت، و هرگز براى سنّت الهى تغییرى نمى یابى » ( فاطر:43)« سُنَّةَ مَنْ قَدْ أَرْسَلْنا قَبْلَکَ مِنْ رُسُلِنا وَ لا تَجِدُ لِسُنَّتِنا تَحْویلاً ــــ این سنت(ما در مورد) پیامبرانى است که پیش از تو فرستادیم؛ و هرگز براى سنت ما تغییر و دگرگونى نخواهى یافت» (الإسراء:77)ملاحظه می فرمایید که خداوند متعال هیچ جا سخن از تغییرناپذیر قوانین جهان به میان نیاورده بلکه از تغییرناپذیری سنّت و قانون الهی خبر داده است ؛ که از جمله قوانین ثابت او این است که هر گونه اراده نماید امور عالم را دگرگون می کند. لذا فرمود: « یَمْحُوا اللَّهُ ما یَشاءُ وَ یُثْبِتُ وَ عِنْدَهُ أُمُّ الْکِتاب ــــ خداوند هر چه را بخواهد محو، و هر چه را بخواهد اثبات مى کند؛ و امّ الکتاب نزد اوست»(الرعد:39) و فرمود: « وَ قالَتِ الْیَهُودُ یَدُ اللَّهِ مَغْلُولَةٌ غُلَّتْ أَیْدیهِمْ وَ لُعِنُوا بِما قالُوا بَلْ یَداهُ مَبْسُوطَتانِ یُنْفِقُ کَیْفَ یَشاءُ وَ لَیَزیدَنَّ کَثیراً مِنْهُمْ ما أُنْزِلَ إِلَیْکَ مِنْ رَبِّکَ طُغْیاناً وَ کُفْراً وَ أَلْقَیْنا بَیْنَهُمُ الْعَداوَةَ وَ الْبَغْضاءَ إِلى یَوْمِ الْقِیامَةِ کُلَّما أَوْقَدُوا ناراً لِلْحَرْبِ أَطْفَأَهَا اللَّهُ وَ یَسْعَوْنَ فِی الْأَرْضِ فَساداً وَ اللَّهُ لا یُحِبُّ الْمُفْسِدینَ ـــــ و یهود گفتند: « دست خدا بسته است.» دستهایشان بسته باد! و بخاطر این سخن، از رحمت(الهى) دور شوند! بلکه هر دو دست(قدرت) او، گشاده است؛ هر گونه بخواهد، مى بخشد! ولى این آیات، که از طرف پروردگارت بر تو نازل شده، بر طغیان و کفر بسیارى از آنها مى افزاید. و ما در میان آنها تا روز قیامت عداوت و دشمنى افکندیم. هر زمان آتش جنگى افروختند، خداوند آن را خاموش ساخت؛ و براى فساد در زمین، تلاش مى کنند؛ و خداوند، مفسدان را دوست ندارد» (المائدة:64)پس سنّت الهی همواره ثابت است ؛ چرا که او ـ معاذ الله ـ جاهل نیست تا کاری را در پیش گیرد و سپس پشیمان گردد ؛ و آن را دگرگون نماید. امّا باید دانست که از جمله قوانین ثابت خدا یکی نیز همین است که کارهای او قابل پیش بینی صد در صدی نیست. پس چه بسا ما خیال کنیم که طبق قوانین طبیعت فلان اتّفاق خواهد افتاد امّا با کمال شگفتی می بینیم که آن اتّفاق نیفتاد. مثلاً از راههای علمی پیش بینی می کنیم که فلان روز باران خواهد آمد امّا نمی آید. لذا می گوییم خدا مانع از اتّفاقی حتمی شد. در چنین مواردی باید دانست که خداوند در حقیقت از ابتدا نیز نمی خواست آن اتّفاق بیفتد بلکه این ما هستیم که به خاطر عدم علم به تمام شرائط یکپدیده ، خیال می کنیم آن اتّفاق باید می افتاد ولی نیفتاد. لذا چنین نیست که خدا اراده ی خود را دگرگون کرده باشد. برای خدا و اراده ی او دگرگونی معنی ندارد. چرا که دگرگونی علامت مخلوقیّت و بلکه علامت مادّیّت است. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه