درباره ی کلمه حسود درآيه ی آخر سوره ی فلق، به طور کامل توضيح دهید؟

حسد يکي از رذائل اخلاقي و صفات ذميمه اي است که در آيات و روايات مورد نهي و مذمت قرار گرفته است و آن حالت نفساني است که صاحب آن زوال و سلب نعمت و کمال را و يا چيزي را که خود نعمت پنداشته است از غير خودش، آرزو کند چه خود آن را داشته باشد و چه نداشته باشد، چه بخواهد به خودش برسد و چه نخواهد و فرق حسد با غبطه در اين است که صاحب غبطه آرزو مي کند آن چه را ديگري دارد او هم داشته باشد بدون آن که ميل به زوال آن کمال و سلب آن نعمت از غير را داشته باشد. ولی حسود کسی است که رشد و پیشرفت ذیگری را خواهان نیست. به کسي که چنين صفتي دارد، حسود گفته مي شود و اين صفت ناپسند و خلاف عقل و شرع معلول عواملي و خود نيز علت است براي رذائل و مفاسد ديگري که هر کدام در جاي خود از آفات دين و ايمان است که به برخي از عوامل حسد و مفاسد آن اجمالا اشاره مي شود. براي حسد عواملي را برشمرده اند از قبيل: عداوت؛: بدين معنا که حسود بخواهد به صاحب نعمتي تکبر کند و آن برايش ميسور نباشد، مگر آن که نعمت او از دست برود و لذا حسود آرزو مي کند که آن شخص ورشکست شود تعجب نيز در برخي از موارد ممکن است موجب حسد بشود، چنان که قرآن کریم از امم گذشته خبر مي دهد که گفتند: «آيا ما به دو انسان همانند خود ايمان بياوريم» اين حرف را به آن جهت گفتند که تعجب کردند از اين که کسي که مثل خود آن ها است ،حائز نعمت وحي و رسالت بشود. حب رياست، خوف و ترس و بالاخره خبث طينت و بدذاتي هم از موجبات حسد است، ولي همه ی اين ها و عوامل ديگري که ممکن است در تحقق حسد نقش داشته باشد ،کلا بر مي گردد به اين که انسان وقتي که ديگري را واجد کمال و نعمتي مي بيند و خود را فاقد آن در چنين حالي ذلت نفس برايش رخ مي دهد و خود را حقير مي پندارد و همين امر باعث مي شود که آرزوي زوال نعمت از غير خود بکند. نتيجه حسد خشم گرفتن بر مقدرات الهي و اعتراض بر کارهاي حکيمانه خداوند متعال است، لذا امام صادق ـ عليه السلام ـ مي فرمايد: «آفت دين، حسد، خود بيني و فخرفروشي است» بزرگترين سرمايه نجات آدمي، ايمان و دين است که حسد اين سرمايه را مطابق روايات رسيده از معصومين ـ عليهم السلام ـ نابود مي کند، همان گونه که آتش هيزم را از بين مي برد. ايماني که نور الهي است و قلب آدمي را مورد تجليات خداوند قرار مي دهد و به آن در آن حد توسعه مي دهد که وسيع تر از جميع موجودات مي شود و خداوند در حديث قدسي در مورد قلبي که ايمان درآن جا گرفته مي فرمايد: « من در آسمان و زمين نگنجم؛ ولي در دل بنده مؤمنم جاي گيرم» به وسيله حسد زائل مي شود؛ و دلي با آن وسعت در اثر کدورت اين رذيله اخلاقي و اين صفت خبيث و زشت چنان گرفته و تنگ مي شود که آثار آن در تمام وجود انسان ظاهر مي گردد. مؤمن خوف و حزنش خدائي است، امّا حسود خوف و حزنش در اطراف کسي مي چرخد که زوال نعمت و قدرت او را مي خواهد. حسود هم در دنيا معذب است هم در آخرت، هم در دنيا ضرر کرده و هم در آخرت. عملکرد شخص حسود از نظر اخروي به ضرر خودش تمام مي شود، امّا نسبت به شخص محسود ممکن است فايده هم داشته باشد؛ ولي در دنيا اگر حسد، شخص حسود را وادار به اذيت و آزار و قتل و امثال آن بکند ممکن است به ضرر کسي که مورد حسد قرار گرفته نيز تمام بشود و اين که در سوره ی فلق خداوند دستور مي دهد که از شر حسود به خدا بايد پناه برد، شايد به همين جهت باشد که حسادت، حسود را وادار به عمل عليه ی حسود مي کند. البته برخي از مفسرين گفته اند آيه اي که در آن شر حسود مطرح شده، شامل چشم زدن اشخاص شورچشم نيز مي شود. چون اين هم ناشي از نوعي حسد دروني مي گردد، شخص حسود وقتي چيزي را ببيند که در نظرش بسيار شگفت آور و بسيار زيبا باشد، حسدش تحريک شده و با همان نگاه، زهر خود را خالي مي کند. روي همين جهت پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ امام حسن ـ عليه السلام ـ و امام حسين ـ عليه السلام ـ را با سوره ی ناس و سوره ی فلق تعويذ مي کرده است و نيز مي فرموده است که: «آياتي بر من نازل شده که نظيرش نازل نشده و آن دو سوره ی «قل اعوذ» است. نظير نداشتن آن شايد به خاطر همين خصوصيتش باشد که براي تعويذ مفيد است و سحر شکن می باشد. .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه