کمتر از ۵ سال از طرح گفتمان پیشرفت و عدالت، در فضای سیاسی و رسانه‌ای کشور می‌گذرد و رشد شتابنده‌ی این گفتمان، نشان از موفقیت و پیروزی نسبی ایران در این مسیر دارد؛ هر چند تا رسیدن به پیشرفت مطلوب و دست‌یابی کامل به الگوی اسلامی- ‌ایرانی آن، هنوز راه زیادی داریم ولی «در طول سی ساله‌ی انقلاب، ما به طور مرتب پیشرفت کرده‌ایم» [۱]

کمتر از 5 سال از طرح گفتمان پیشرفت و عدالت، در فضای سیاسی و رسانه‌ای کشور می‌گذرد و رشد شتابنده‌ی این گفتمان، نشان از موفقیت و پیروزی نسبی ایران در این مسیر دارد؛ هر چند تا رسیدن به پیشرفت مطلوب و دست‌یابی کامل به الگوی اسلامی- ‌ایرانی آن، هنوز راه زیادی داریم ولی «در طول سی ساله‌ی انقلاب، ما به طور مرتب پیشرفت کرده‌ایم» [1] پیشرفت مداوم و بی‌وقفه‌ی کشور، واقعیتی است که حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب اسلامی در جمع مردم خراسان شمالی بر آن صحه گذاشته و با بیان ارزیابی خود از وضعیت کشور و با در نظر گرفتن فرازها و فرودها، فرمودند: «در طول سی ساله‌ی انقلاب، ما به طور مرتب پیشرفت کرده‌ایم. البته فراز و فرود بوده است، تندی و کندی بوده است، ضعف و قوت بوده است، اما هرگز پیشرفت کشور و ملت به سوی آن قله‌ی مورد نظر متوقف نشده است» [2] پیش از این نیز رهبر انقلاب در اجلاس سران عدم تعهد با اشاره به پیشرفت‌های همه‌جانبه‌ى ایران در 2 دهه‌ى اخیر، آن را واقعیتی دانستند که در شرایط تحریم‌ها، فشارهاى اقتصادى و تبلیغاتی نظام سلطه حاصل آمده‌اند. ضمن آنکه ایشان همچنان، همگان را به پرهیز از مبالغه در بد نشان دادن وضعیت اقتصادی و سیاه‌نمایی در این حوزه فراخوانده و از مغالطه در خصوص نارسایی‌های اجرایی با زیر سؤال بردن کارآمدی نظام تحذیر کرده‌اند: «در مسائل مختلف از جمله مسائل داخلی باید مراقب بود تا مغالطه‌ها ما را به اشتباه در تحلیل گرفتار نکند.» اما پیشرفت، از چه مؤلفه‌ها، ابعاد و شاخصه‌هایی برخوردار است که رهبر انقلاب، وضعیت کشور را در حال حرکت به این سو می‌دانند و سیاه‌نمایی از وضعیت اقتصادی و سیاسی کشور چه پیامدهایی دارد که ایشان، بارها از آن نهی کرده‌اند؟ شاخصه‌ها و موانع پیشرفت رهبر انقلاب با درک صحیح ابعاد و موانع پیشرفت به عنوان یک ضرورت انقلاب اسلامی و در راستای رسیدن به الگو و متدولوژی اسلامی و ایرانی اداره‌ی جامعه و پیشبرد آن، به کرات به توضیح و تبیین شاخصه و مؤلفه‌های پیشرفت و نیز به ضعف‌ها و موانع رسیدن به پیشرفت مطلوب پرداخته‌اند. مدل مطلوب پیشرفت از دیدگاه رهبر معظم انقلاب، الگویی است که در آن، به ابعاد گوناگون حیات مادی و معنوی انسان‌ها، مبانی معرفتی، فلسفی و اخلاقی اسلامی، تضمین امنیت و استقلال کشور و نقاط مشترک پیشرفت اسلامی و غربی توأمان توجه می‌شود. مدل مطلوب پیشرفت از دیدگاه رهبر معظم انقلاب، الگویی است که در آن، به ابعاد گوناگون حیات مادی و معنوی انسان‌ها، مبانی معرفتی، فلسفی و اخلاقی اسلامی، تضمین امنیت و استقلال کشور و نقاط مشترک پیشرفت اسلامی و غربی توأمان توجه می‌شود. از دیدگاه رهبر معظم انقلاب، پیشرفت بامؤلفه‌هایی چون ارتقای معنویت، اقتدار اقتصادی، امنیت، علم و فن‌آوری و به ویژه عدالت به مثابه هسته‌ی اصلی پیشرفت اسلامی، معنا می‌یابد و بدون التزام به این مؤلفه‌ها، هر الگوی پیشرفتی در خطر لغزیدن به سوی الگوهای توسعه‌ی غربی قرار خواهد گرفت و از این رو در اندیشه‌ی ایشان، پیشرفت با مفهوم توسعه‌ی غربی و ارزش‌های وابسته به آن متمایز است. - توجه توأمان به نیازهای مادی و معنوی به عنوان 2 شاخص عمده‌ی پیشرفت ایرانی – اسلام؛ [3] - توجه به مبانی معرفتی، فلسفی و اخلاقی اسلام در مدل مطلوب پیشرفت؛[4] - تضمین استقلال کشور و الهام بخشی در مسائل منطقه و جهان اسلام [5] - توجه به اهمیت ویژه‌ی عدالت، به عنوان هسته‌ی مرکزی پیشرفت اسلامی و ضرورت تحقق مصادیق عملی عدالت از جمله مبارزه با فساد و اسراف همچون شناسایی نقاط آسیب‌پذیر و گلوگاه‌‌‌های گردش مالی و اقتصادی کشور. [6] از جمله مؤلفه‌های اصلی پیشرفت مطلوب در کشور هستند. امری که رهبر انقلاب، موقعیت نظام جمهوری اسلامی را در حال حرکت به این آرمان متکی دانستند. در نقطه‌ی مقابل، عافیت طلبی و انفعال،مدیران و نخبگان ناهمتراز با انقلاب اسلامی؛ ضعف و کم‌کاری حوزه‌های علمیه و دانشگاه و در عرصه‌های سیاسی معضلاتی از قبیل: «قبیله‌گرایی سیاسی؛ فساد و تبعیض سیاسی؛ ولایت گریزی و ولایت ستیزی؛ بی‌بصیرتی خواص و نخبگان؛ دنیاطلبی کارگزاران؛ نبود شایسته سالاری در تصاحب مناسب سیاسی، اجرایی و مدیریتی؛ ارتباط نداشتن مستمر مردم و مسئولین نظام سیاسی؛ بی‌تفاوتی برخی اقشار نسبت به مناسبات سیاسی و ...» از جمله موانع و ضعف‌هایی هستند که رهبر انقلاب به مراتب، مسئولان و آحاد مردم را نسبت به آن‌ها تحذیر کرده‌اند؛ همچنین درک غلط نخبگان کشور از مفهوم پیشرفت و الگوی پیشرفت اسلامی و تأکید رهبری بر ضرورت پرهیز از آسیب تقلید از الگوهای غربی در اداره‌ی کشور نیز دیگر موانع مهم پیشرفت محسوب می‌شود. اهداف و پیامدهای مغالطه، بحران‌نمایی و سیاه‌نمایی‌ها بحران نمایی، سیاه‌نمایی ضعف‌ها و نارسایی‌ها، مغالطه در تحلیل کژکارکردی‌های داخلی و نادیده گرفتن نقاط قوت و پیشرفت‌های جمهوری اسلامی در برخی تریبون‌های رسانه‌ها و محافل سیاسی، از جمله آسیب‌های همیشگی عرصه‌ی سیاسی و رسانه‌ای کشور بوده که به تحلیل نادرست از شرایط کلی منجر گردیده است. بحران نمایی، سیاه‌نمایی ضعف‌ها و نارسایی‌ها، مغالطه در تحلیل کژکارکردی‌های داخلی و نادیده گرفتن نقاط قوت و پیشرفت‌های جمهوری اسلامی در برخی تریبون‌های رسانه‌ها و محافل سیاسی، از جمله آسیب‌های همیشگی عرصه‌ی سیاسی و رسانه‌ای کشور بوده که به تحلیل نادرست از شرایط کلی منجر گردیده است. از زمان پیروزی انقلاب اسلامی بدین سو، هموارهمجموعه‌ای از علائم و نشانه‌ها در فضای سیاسی و اقتصادی کشور با هدف القای وضعیت بحرانی در کشور صورت پذیرفته است. مجموعه‌ای از علائم که در سال‌های اخیر به عنوان نمونه با متهم کردن جمهوری اسلامی به تلاش برای ساخت سلاح هسته‌ای و نقض جدّی حقوق بشر ضد جمهوری اسلامی صورت پذیرفته و در هفته‌های اخیر با تعطیلی سفارت کانادا در تهران و نیز موج تکراری تهدید ایران به حمله‌ی نظامی با هدف هر چه بحرانی کردن فضای سیاسی و اجتماعی کشور، در کنار برخی التهاب آفرینی‌های داخلی از قبیل ایجاد نوسان و التهاب در بازار ارز ایران مجدداً در دستور کار قرار گرفته است. در تحلیل‌های سیاسی از وضعیت نیز ایجاد تردید در آمارهای رسمی و زیر سؤال بردن مراجع متولی ارائه‌ی آمار، ارائه‌ی مغالطات آماری، تعمیم یک کاستی و یا یک مشکل جزئی به کل سیستم به طوری که وانمود شود در ساختار و روند کلی خود دچار «بحران» شده است؛ از معمول‌ترین شیوه‌ها برای فریب افکار عمومی و وارونه‌نمایی حقایق به شمار می‌روند. ارائه‌ی آمارهای عجیب از وضعیت اقتصادی، ارائه‌ی مقایسه‌های ناقص در مورد مسائل اقتصادی حال حاضر با گذشته یا با کشورهای توسعه یافته، آمارهای استقرایی بدون در نظر گرفتن جمیع جهات از نظر اقتصادی، سیاسی و فرهنگی و دروغ‌پردازی از جمله مظاهر سیاه‌نمایی و مغالطه در توضیح وضع اقتصادی و اجتماعی است؛ اما وارونه‌نمایی حقایق، چه در تأیید عملکرد سیستم سیاسی و چه در رد و انکار دست‌آوردهای آن، مانع از تحلیل صحیح و دقیق وضعیت سیاسی و اجتماعی و منجر به تبیین و تجویزهای غیرعقلانی می‌شود. وارونه‌نمایی حقایق، چه در تأیید عملکرد سیستم سیاسی و چه در رد و انکار دست‌آوردهای آن، مانع از تحلیل صحیح و دقیق وضعیت سیاسی و اجتماعی و منجر به تبیین و تجویزهای غیرعقلانی می‌شود. تحلیل و تجویزهایی که اغلب در اولویت‌بندی سیاست‌گذاری‌ها اختلال‌های متعددی بر جای نهاده است. سطحی نگری، تحلیل شرایط جمهوری اسلامی نه از یک منظر کلان، بلکه بر اساس موضوعات جزئی و سطحی که در روند حرکت هر نظامی محتمل است؛ یکی دیگر از مغالطاتی است که در تحلیل شرایط کلی حاکم بر کشور صورت می‌پذیرد. کوبیدن بر طبل «اوضاع در ایران رو به وخامت است»، در وهله‌ی اول، با هدف زیر سؤال بردن مشروعیت جمهوری اسلامی و ناکارآمد نشان دادن نظام اسلامی، صورت می‌پذیرد. القای شکاف میان مردم و حاکمیت و تخریب وجهه‌ی الگو بودن و الهام بخشی ایران در منطقه و جهان، مهم‌ترین اهدافی است که دشمنان از بزرگ‌نمایی مشکلات و ترسیم چشم‌انداز تیره و تار از کشور دنبال می‌کنند؛همچنین از دیگر اهداف مهم سیاه‌نمایی‌ها، جنگ روانی، ایجاد موج ناامیدی، یأس و تخریب روحیه‌ی مقاومت در ملت در راستای ایجاد روحیه‌ی انفعال و تسلیم است. در سوی دیگر ماجرا، علاوه بر قدرت‌های استکباری، برخی جریان‌های مردود داخلی نیز بیشترین سود را از بحرانی جلوه دادن فضای کشور و وارونه‌نمایی حقایق می‌برد. چرا که تصور می‌کنند بحران برای آن‌ها حاشیه‌ی امنیت ایجاد خواهد کرد و می‌توانند با هزینه‌ای حداقلی به اجرای پروژه‌های خود بپردازند. بزرگ‌نمایی تحریم‌های خارجی و یا توصیف انتقادهای داخلی به تخریب دولت نیز، از دیگر شیوه‌های مغالطه و به عنوان سرپوشی بر ضعف‌ها و کاهلی‌های دستگاه‌های حکومتی و از موانع رسیدن به پیشرفت مطلوب به شمار می‌رود. تحت فشار گذاشتن نظام برای تعدیل خط قرمز پر رنگ و راهبردی‌اش یعنی ارتباط با غرب و مذاکره با آمریکا به عنوان راه‌حل کذایی همه‌ی مشکلات، کارکرد دیگری است که برخی جریان‌های مخالف نظام از بحران نمایی و مغالطات تحلیلی بدان می‌اندیشند. تحت فشار گذاشتن نظام برای تعدیل خط قرمز پر رنگ و راهبردی‌اش یعنی ارتباط با غرب و مذاکره با آمریکا به عنوان راه‌حل کذایی همه‌ی مشکلات، کارکرد دیگری است که برخی جریان‌های مخالف نظام از بحران نمایی و مغالطات تحلیلی بدان می‌اندیشند. این در حالی است که انقلاب اسلامی شرایط به مراتب سخت‌تری را پشت سر گذاشته است، انقلابی که با کمترین امکانات مادی، توانسته است در 8 سال جنگ تحمیلی کشوری را که تا بن دندان مسلح و مستظهر به حمایت تمام جبهه‌ی استکبار بود به زانو درآورد و با وجود هزاران توطئه و فتنه‌ی داخلی و خارجی هم اکنون که در اوج اقتدار و عزت خود است در مقابل دشمنان واهمه‌ای به خود راه نمی‌دهد. نتیجه آنکه، قطار پیشرفت ملت ایران از 3 دهه پیش به راه افتاده و موانع داخلی و خارجی نتوانسته جلوی این حرکت پرشتاب را بگیرد و بالعکس، ضربه ناپذیری در برابر تحریم‌ها و توطئه‌ها سبب شده است جمهوری اسلامی ایران امروز در بهترین شرایط برای صعود به قلل رفیع بشریت در یک نظام عادلانه‌ی جهانی و پی‌ریزی الگوی پیشرفت ایرانی و اسلامی قرار گیرد. (*) پی‌نوشت‌ها: 1. بیانات رهبر معظم انقلاب در جمع مردم خراسان شمالی، 19/07/1391 2. همان 3. بیانات رهبر معظم انقلاب، 25/02/1386 4. بیانات دردیدار استادان و دانشجویان کردستان، ‌1388/02/27 5. همان 6. بیانات در جمع زائران و مجاوران حضرت امام رضا (علیه‌السلام)، 1388/01/01 * الهه خانی؛ کارشناس مسائل سیاسی/برهان/۱۳۹۱/۷/۲۳ .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه