با توجه به اینکه خداوند در سوره حجر آیه ۹۹ می فرماید: پروردگار خویش را عبادت کن تا به یقین برسی آیا پس از حصول یقین دیگر عبادت لازم نیست؟

حصول یقین فایده عبادت است نه غایت آن؛ زیرا منظور آن نیست که اگر به یقین رسیدی عبادت را رها کن. نظیر این نیست که قرآن می گوید: «وَکُلوا واشْرَبوا حَتّی یَتَبین لَکم الخَیط الأَبیض مِن الخَیط الأَسود مِن الفَجر»بقره/187انسان در شب های ماه رمضان تا طلوع فجر مجاز به خوردن و آشامیدن است؛ اما پس از طلوع فجر, حق خوردن و آشامیدن را ندارد, بلکه باید روزه بگیرد ولی عبادت تا رسیدن به یقین از این قبیل نیست که انسان وقتی به یقین رسیده باشد, می تواند عبادت را ترک کند, بلکه چون یقین محصول عبادت است, در اصل وجود و عدم و حدوث و بقا تابع آن است و اگر عبادت ترک شود, یقین به جهل تبدیل می شود. به بیان دیگر: یکی از منافع و فواید عبادت پروردگار, یقین به معارف اوست. مثل این که می گویند درجات نردبان را طی کن تا دستت به سقف برسد. در اینجا منظور آن نیست که وقتی درجات نردبان را طی کردی و به پله بالایی رسیدی که دستت به سقف رسید, نردبان را رها کن؛ زیرا دست رسی به سقف هم, در اصل وجود و عدم وهم, در حدوث و بقا، تابع طی درجات نردبان و اعتماد بر آن است و اگر لحظه ای نردبان رها شود, سقوط قطعی است. پس معنای آیه یاد شده, این نیست که حد عبادت و مرز نهایی آن حصول یقین است که اگر یقین حاصل شد, دیگر عبادت لازم نباشد, چنان که در مثال درجات نردبان و دست رسی به سقف معلوم شد, بلکه ثمره یقینی که از عمل صالح و عبادت نشأت گرفته باشد, آن است که سالک متیقن, جهنم و بهشت را می بیند و از نهان انسان ها به اذن پروردگار آگاه می شود, البته این یقینی است که از راه شهود عاید انسان می شود, نه یقینی که از راه فکر حاصل شده باشد؛ زیرا اندیشه های ذهنی آن چنان به روح آگاهی نمی دهد که انسان, غیب را همانند شهادت, و بهشت و جهنم را, همانند مشهودات خود ببیند؛ گرچه موجب جزم منطقی شده و زمینه ایمان را فراهم می کند.در این رابطه باید به این نکته توجه داشت که یقین و عبادت و امثال آن دارای مراتب است ، بنابراین معنی ندارد که با رسیدن به مرتبه ای از یقین تکلیف عبادت از انسان ساقط شود و در حقیقت آدمی با پرستش خدای متعال تا آخر عمر در جهت رسیدن به یقین فراتر تلاش می کند.آیة الله جوادی آملی،تفسیر موضوعی قرآن ج 12 (فطرت در قرآن)به نقل از سایت تبیان .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه