در مورد کسب حلال که در روایات گفته اند: عبادت است، توضیح دهید؟ طلب مال حلال چه نقشی در سعادت انسان دارد؟

بسیاری از روایات کار و تلاش برای روزی حلال را به عبادت برتر تعبیر کرده اند. امیرمومنان (ع) آن را از سحرخیزی در راه خدا کمتر ندانسته و امام رضا (ع) نیز اجرش را بیش از جهاد در راه خدا دانسته اند. باید توجه داشت که کار و تلاش رمز بقای یک جامعه است. در سیـره پیشوایان معصـوم(ع) فعالیـت های اقتصادی افراد ارزش بالایی دارد. آن بزرگواران کارگران و تولید کنندگان را بسیار تشویق می کردند. سیره عملی پیامبر اکرم (ص) و ائمه معصوم (ع) این بوده است که بار زندگی خود را شخصاً به دوش می کشیدند و هیچ گاه برای تأمین ضروریات زندگی، خود را وابسته به دیگران نمی کردند. این امر بیانگر نوع نگرش آن برگزیدگان، به دنیا و رابطه دنیا با آخرت است و بر اندیشه های انحرافی زهد مآبانه که کار و تولید را با کمالات معنوی و مصالح اخروی در تضاد می دانستند و یا افکار باطل ارباب مآبانه که کار را وظیفه افراد پست و پایین جامعه قلمداد می کردند، خط بطلان می کشد.انس بن مالک می گوید: هنگامی که رسول خدا (ص) از جنگ تبوک بر می گشتند، سعد انصاری، یکی از کارگران مدینه به استقبال آن حضرت (ص) آمد. وقتی پیامبر (ص) با او دست دادند احساس کردند که دستان وی زبر و خشن است! نبی مکرم (ص) سؤال کردند: چرا دستان تو این قدر خشن و زبر است؟ عرضه داشت: یا رسول اللّه! این خشونت و زبری دستان من به خاطر کارکردن با بیل و طناب است تا مخارج خانواده ام را تأمین کنم. پیامبر (ص) دستان او را بوسیدند و فرمودند: این دستی است که آتش جهنم آن را لمس نخواهد کرد. (اسدالغابه، ج 2، ص 169)ابوعمرو شیبانی گوید: امام صادق (ع) را دیدم که بیلی در دست و پوششی درشت بر تن داشتند و در باغ خود کار می کردند و عرق از بدنشان فرو می ریخت. عرض کردم: فدایت شوم! بیل را به من بدهید تا به جای شما کار کنم. فرمودند: من چنان دوست دارم که شخص در گرمای آزاردهنده آفتاب، برای تامین نیازهای زندگی خود رنج بکشد. (الکافی، ج 5، ص 76)همچنین در آموزه های دینی ما به نقش کلیدی لقمه حلال و تاثیر منفی لقمه حرام در سعادت انسان تاکید فراوانی وجود دارد تا جایی که لقمه حلال را شرط موفقیت انسان مومن در بندگی و کمال و لقمه حرام، مانع آن تلقی شده است. روی این حساب و به دلیل اهمیتی که این موضوع برای انسان سالک دارد حتی خود کسب حلال نیز در روایات ما به عنوان عبادت مطرح می شود. چنانکه رسول خدا فرمودند: عبادت هفتاد جزء دارد که افضل آن طلب حلال است - الْعِبَادَةُ سَبْعُونَ جُزْءاً أَفْضَلُهَا طَلَبُ الْحَلَالِ (الکافی، ج 5، ص 78)لقمه حلال را خاصیت عظیم است در روشن کردنِ دل و لقمه حرام را اثری بزرگ است در تاریک کردن دل، چرا که غذای حلال رزق خدا است و چیزی که از خدا است نور است و انسان را نورانی می کند و این نور زمینه توفیقات دیگر را فراهم می نماید. پیامبر (ص) در این زمینه فرمودند: مَنْ أکل الحلال أَرْبَعین یوما نوراللّه َ قَلْبِهُ و اجری ینابیع الْحِکْمَة مِنْ قَلْبِه عَلَی لِسَانَه - کسی که چهل شبانه روز تنها از حلال ارتزاق نماید خدای متعال قلبش را نوران و چشمه های حکمت را از قلبش به زبانش اش جاری می سازد. در روایتی رسول خدا (ص) در حجة الوداع فرمودند: جبرییل خبر داد مرا که هیچ انسانی نمی میرد، مگر اینکه تمام رزقی که برایش مقدر بود به او داده می شود، پس خدا را در نظر داشته باشید و با تقوا و زیبا در طلب رزق باشید کندی و کمی رزق شما را وادار نکند از طریق معصیت آن را بدست آورید، چرا که خداوند تبارک و تعالی روزی حلال را بین شما تقسیم کرده، اما حرام را تقسیم نکرده، پس هر کس بر این تقسیم خدا صبر کند، خدا از آن حلال به او می رساند، ولی اگر پرده دری کرد و طمع ورزید و از غیر حلال به دست آورد، سهم حلال اش را به او نمی دهد و حتی از آن سهم نداده، در قیامت حساب می کشد. (الکافی، باب الإجمال فی الطلب)شخصی از امام سجاد (ع) که صبح گاه از منزل خارج می شدند پرسید: کجا می روید؟ حضرت فرمودند: برای خانواده صدقه می دهم. آن شخص پرسید صدقه؟ حضرت فرمودند: بله کسی که به دنبال حلال رود از طرف خدا صدقه برایش داده می شود. بنابر این، کار و تلاش و طلب رزق حلال نه تنها در فرهنگ قرآن بلکه در سیره معصومین (ع) دارای جایگاهی ویژه است و به صور مختلف بر آن تاکید شده تا جایی که پیامبر (ص) به خاطر آن به دست انس بن مالک بوسه زدند و ائمه معصوم (ع) در زندگانی روزمره خود بخشی از اوقات را به کار و تلاش اختصاص می دادند، که این مهم ضرورت توجه و اهتمام ما به کار و تلاش را مشخص می کند. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه