منظور از توکل چیست و دیدگاه امام علی و پیامبر از توکل چیست؟

در بسیاری از آیات قرآن مجید و روایات اسلامی و سرگذشت انبیاء و اولیاء و صالحان و در کتب علمای اخلاق و ارباب سیر و سلوک روی مساله توکل به عنوان یک فضیلت مهم اخلاقی که بدون آن نمی توان به مقام قرب الهی رسید، یاد شده است. منظور از توکل سپردن کارها به خدا، و اعتماد بر لطف اوست، زیرا «توکل » از ماده «وکالت » به معنی انتخاب وکیل نمودن و اعتماد بر دیگری کردن است، بدیهی است هر قدر وکیل توانایی بیشتر و آگاهی فزون تر داشته باشد شخص موکل احساس آرامش بیشتری می کند، و از آنجا که علم خدا بی پایان و تواناییش نامحدود است هنگامی که انسان توکل بر او می کند آرامش فوق العاده احساس می کند، در برابر مشکلات و حوادث مقاوم می شود، و از دشمنان نیرومند و خطرناک نمی هراسد، در سختیها خود را در بن بست نمی بیند و پیوسته راه خود را به سوی هدف ادامه می دهد. انسانی که بر خدا توکل دارد هرگز احساس حقارت و ضعف نمی کند بلکه به اتکای لطف خدا و علم و قدرت بی پایان او خود را پیروز و فاتح می بیند و حتی شکست های مقطعی او را مایوس نمی سازد. هرگاه توکل به مفهوم صحیح کلمه در جان انسان پیاده شود به یقین امیدآفرین، نیروبخش و باعث تقویت اراده و تحکیم مقاومت و پایمردی است. مساله توکل در زنگی انبیای بزرگ الهی درخشش فوق العاده ای دارد یکی از دلایل مهم پیروزی آنها داشتن همین فضیلت اخلاقی بوده است. حال به دیدگاه و فرمایشات نبی مکرم اسلام صلی الله علیه و آله و سلم و امام علی علیه السلام در این زمینه می پردازیم: 1 - از حضرت رسول صلی اللَّه علیه و اله روایت شده که فرمود: به آن حضرت گفتند: یا رسول اللَّه خداوند متعال هدیه‏ای برای شما فرستاده که برای هیچ یک از پیامبران قبل از شما نفرستاده است، رسول خدا فرمود: آن هدیه چیست؟ جبرئیل گفت آنها عبارتند از صبر و بهتر از او گفتم بهتر از او کدام است فرمود: اخلاص و بهتر از او، گفتم بهتر از آن کدام است گفت: یقین و بهتر از او، گفتم ای جبرئیل آن کدام است؟ گفت آن توکل است و با این نردبان می‏توان به آنجا رسید.گفتم: توکل بر خداوند چگونه است جبرئیل گفت آن این است که بدانی مخلوق زیان و سودی نمی‏رساند و چیزی نمی‏دهد و چیزی نمی‏گیرد، و باید از مردم مایوس گردد، هر گاه بنده‏ای چنین باشد جز برای خداوند برای دیگری کار نمی‏کند، و فقط امیدوار بخداوند می‏باشد و جز او از دیگری نمی‏ترسد، و از هیچ کس‏ طمع ندارد و اینها هستند معنی توکل.[1] 2 – قال امیر المؤمنین علی علیه السلام: تَوَکَّلْ عَلَی اللَّهِ سُبْحَانَهُ فَإِنَّهُ قَدْ تَکَفَّلَ بِکِفَایَةِ الْمُتَوَکِّلِینَ عَلَیْه‏ توکل کن بر خدای سبحانه، پس بدرستی که او بر خود گرفته کارگزاری توکل کنندگان بر او را یعنی آنجا که فرموده: و من یتوکّل علی اللّه فهو حسبه، و هر که توکل کند بر خدا پس او کافی و بسند است او را. و توکل بر خدا اینست که این کس خود را عاجز داند و در هر باب اعتماد بر او داشته باشد، و این منافات ندارد با سعی‏کردن در حاجات هرگاه آن از راه امر یا رخصت او باشد و با وجود آن آنرا مستقلّ در برآوردن آنها نداند بلکه اعتماد تمام او در آنها بر یاری و مدد حق تعالی باشد.[2] .

پایگاه اطلاع رسانی حوزه

مرجع:

ایجاد شده در 1401/04/17

لینک کوتاه