در قرآن گاه نسبت به عملكرد پيامبران از جانب خدا اعتراض مى شود؛ مثلاً در مسئله ازدواج با زينب آيه اى به اين مضمون نازل شد كه «تو ترسيدى از اين كه ديگران در مورد تو چيزى بگويند، در حالى كه بهتر بود از خداى خود بترسى» آيا وجود اين نوع ترس با عصمت پيامبر (صلى الله عليه و آله) ناسازگار نيست؟

يكى از افسانه هاى دروغين كه به ساحت پيامبر اسلام (صلى الله عليه و آله) نسبت داده اند، افسانه عشق آن حضرت به «زينب» دختر جحش و همسر زيد، پسرخوانده رسول خدا است. آنان در طرح اين اتهام به آيه ذيل تمسّك كرده اند: «وَ إِذْ تَقُولُ لِلَّذِى أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَيْهِ وَ أَنْعَمْتَ عَلَيْهِ أَمْسِكْ عَلَيْكَ زَوْجَكَ وَ اتَّقِ اللَّهَ وَ تُخْفِى فِى نَفْسِكَ مَا اللَّهُ مُبْدِيهِ وَ تَخْشَى النَّاسَ وَ اللَّهُ أَحَقُّ أَنْ تَخْشاهُ»؛ احزاب (33)، آيه 37.؛«و آن گاه به كسى كه خدا بر او نعمت ارزانى داشته بود و تو ((نيز)) به او نعمت داده بودى، مى گفتى: همسرت را پيش خود نگاه دار و از خدا پروا بدار و آنچه را كه خدا آشكار كننده آن بود، در دل خود نهان مى كردى و از مردم مى ترسيدى، با آنكه خدا سزاوارتر بود كه از او بترسى».برخى مسئله را چنين ساخته و پرداخته اند: زيد بن حارثه، پسرخوانده پيامبر اسلام، به شدّت مورد محبّت و علاقه آن حضرت قرار داشت، به گونه اى كه اگر پيامبر مدّتى او را نمى ديد، به خانه اش مى رفت تا از احوال او آگاه شود. يك روز كه پيامبر براى ديدن زيد به خانه او رفت، همسر او را مشغول آرايش خويش ديد. پيامبر با ديدن او گفت: «سبحان اللَّه خلق النّور تبارك اللَّه أحسن الخالقين» و فوراً بازگشت. زينب اين سخنان پيامبر را شنيد و براى زيد تعريف كرد. زيد احساس نمود پيامبر به همسر او علاقمند شده است! از اين رو، به زينب پيشنهاد طلاق داد تا بعد از آن، با پيامبر ازدواج كند و نزد پيامبر آمد تا از نظر وى در اين زمينه مطّلع شود. رسول خدا (صلى الله عليه و آله) با اين پيشنهاد مخالفت كرد، اما اين مخالفت ظاهرى بود و از ترس مردم عشق خود به زينب را در دل پنهان مى داشت. ليكن خداوند به پيامبرش اعلام كرد كه سرانجام آن را آشكار خواهد كرد؛ و سزاوارتر آن است كه پيامبر از خدا بترسد. ر.ك: مجمع البيان، ج 7 - 8، ص 466 ؛ الكشاف، ج 3، صص 540 - 541. بررسى داستان به شكلى كه در بالا نقل شد صحيح نيست. واقعيت بر اساس پاره اى از روايات و نظر مفسّران بزرگ قرآن همچون علامه طباطبايى(ره)، آيةاللَّه معرفت و... بدين قرار است: زينب دختر عمّه پيامبر بوده، با نظر لطف و عنايت پيامبر باليده است. پيامبر او را مى شناخته و از جمال و كمال او پيش از ازدواجش با زيد خبر داشته، و خود براى زيد خواستگارى اش فرموده بود. اين در حالى بود كه عبداللَّه برادر زينب راضى نمى شد خواهرش كه يك دختر قرشى هاشمى است، همسر بنده زر خريد خديجه، كه او را به پيامبر بخشيده بود گردد. عبداللَّه همانند همه امّت عرب، اين را ننگ خواهرش مى دانست، اما پيامبر مى خواست اين محاسبات تعصّب آميز جاهلى را برهم زند و اعلام كند كه هيچ عربى بر عجمى برترى ندارد جز به تقوا. او راه چاره را در اين مى ديد كه كسان خويش را در راه شكستن هيبت و هيمنه جاهليّت به همكارى و فداكارى فرا خواند. براى تحقّق اين هدف، بايد دختر عمّه اش زينب كه زنى شايسته، مطيع پروردگار و تسليم در برابر مصلحت مكتب خريدن حرف و حديث هاى ديگران فداكارى كند. او به خاطر خدا در برابر خواست پيامبر و تصميم وى مبنى بر مبارزه، تسليم بود. آيه نيز همين را اعلام كرد: «و هيچ مرد و زن مؤمنى را نرسد كه چون خدا و رسولش به كارى فرمان دهند، براى آنان در كارشان اختيارى باشد؛ و هركس خدا و رسولش را نافرمانى كند، قطعاً دچار گمراهى آشكارى گرديده است» احزاب (33)، آيه 36.. هنگامى كه اين آيه نازل شد، عبداللَّه و خواهرش زينب راهى جز پذيرش و تسليم نداشتند، لذا گفتند: اى پيامبر خدا؛ ما راضى هستيم. وقتى زينب به خانه شوهر رفت اخلاقشان باهم سازگار نشد؛ و زيد چندين بار اجازه خواسته بود او را طلاق دهد. پيامبر همواره پاسخ مى داد: «أَمْسِكْ عَلَيْكَ زَوْجَكَ وَاتَّقِ اللَّهَ»؛ احزاب (33)، آيه 37.؛ «همسرت را پيش خود نگاه دار و از خدا پروا بدار». اما زيد نتوانست با او سر كند، زيرا ناسازگارى ميانشان شدّت يافته بود و سرانجام كارشان به طلاق كشيد. نقد شبهات پيرامون قرآن، محمدهادى معرفت، صص 192-190. اين چيزى بود كه پيامبر به فراست دريافته بود و مى دانست كار بدان مى انجامد، اما هرگاه زيد مراجعه مى كرد و سخن از طلاق زينب مى گفت، او را به ادامه زندگى سفارش مى كرد، با آن كه اطمينان داشت سرانجام او را طلاق خواهد داد. نيز احتمالاً آن حضرت از طريق وحى مى دانست كه خود وى مأموريّت خواهد يافت از طريق ازدواج با زينب، يكى از سنّت هاى غلط آن زمان را از ميان بردارد. آن سنّت جاهلى اين بود كه پسرخوانده در تمامى احكام همانند پسر حقيقى محسوب مى شد، همچون فرزند حقيقى ارث مى برد؛ و همسر او نيز حكم عروس پدرخوانده را داشت؛ و حتّى پس از جدايى از پسرخوانده، ازدواج پدرخوانده با او ممنوع بود. سرانجام پيامبر (صلى الله عليه و آله) به فرمان خدا مأموريت يافت براى شكستن اين سنّت، با زينب ازدواج نمايد. قرآن «فَلَمَّا قَضى زَيْدٌ مِنْها وَطَراً زَوَّجْناكَها لِكَيْ لا يَكُونَ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ حَرَجٌ فِي أَزْواجِ أَدْعِيائِهِمْ إِذا قَضَوْا مِنْهُنَّ وَطَراً...»؛ احزاب (33)، آيه 37.؛ «پس چون زيد از آن ((زن ))كام برگرفت ((و او را ترك گفت)) وى را به نكاح تو درآورديم تا ((در آينده ))در مورد ازدواج مؤمنان با زنانِ پسرخواندگانش - چون آنان را طلاق گفتند - گناهى نباشد...». دقّت در اين آيات نشانگر اين است كه: 1. انگيزه پيامبر از ازدواج با زينب، اجراى قانون الهى و از ميان برداشتن سنّت جاهلى بوده است، نه انگيزه هاى نفسانى. 2. مطلبى كه پيامبر از زيد پوشيده مى داشت و خدا آشكارش فرمود، عشق به زينب نبود؛ بلكه اطلاع وى از سرانجام كار بود و اين كه رابطه ازدواج به جدايى خواهد انجاميد. اين ماجرا زمينه اى بود براى تحقّق بخشيدن حكمت ديگرى كه خداى تعالى براى تحكيم قانون خود در زمين در نظر گرفته بود. 3. ترس پيامبر از اين بود كه فتنه جاهليت قديم برخيزد، و عرب، نقض عادات موروثى خود را يكى پس از ديگرى برنتابد. چرا كه اين قانون الهى ضربه عليه آداب و رسوم معمول نياكانشان بود. همچنين، بيم آن حضرت از آن بود كه عيب جويى و طعنه برخى از بيماردلان، ايمان عامّه مردم را سست نمايد. در نتيجه اين خوف هم رنگ الهى داشته است و خداوند به آن حضرت اطمينان داد و وعده فرمود كه آيين وى را بر هر راه و جريان ديگرى چيره سازد. به هر روى، آيات شريفه هرگز در مقام سرزنش و عتاب پيامبر نيست؛ چرا كه از پايان آيه 38 استفاده مى شود كه ازدواج حضرت رسول با زينب، به فرمان الهى بوده، به نحوى كه گويا اراده و انتخاب پيامبر (صلى الله عليه و آله) هيچ نقشى در آن نداشته است؛ زيرا تعبير آيه شريفه اين است: «زَوَّجْناكَها»؛ «وى را به نكاح تو درآورديم» و نيز مى فرمايد:«وَ كانَ أَمْرُ اللَّهِ مَفْعُولاً»؛ احزاب (33)، آيه 37.؛«فرمان خدا انجام يافتنى است».سپس فلسفه آن را ذكر نموده است: «تا ((در آينده)) در مورد ازدواج مؤمنان با زنانِ پسرخواندگانش - چون آنان را طلاق گفتند - گناهى نباشد...».porseman.org .

راسخون

مرجع:

ایجاد شده در سه روز پیش

لینک کوتاه