طبق گفته «زهري» پيامبر اكرم ـ صلي الله عليه و آله ـ ابوبكر، عمر، عثمان و معاويه {Qمَالِكِ يَوْمِ الدِّينِQ} (فاتحه / 4) قرائت مي‌كردند و نخستين كسي كه آن را تغيير داد مروان بود، كه {Qمَلِكِ يَومِ الدِّينِQ} قرائت كرد، آيا واقعيت دارد؟

كلمه ي « مَالِكِ» را برخي از قاريان «مَلِكِ» قرائت كرده‌اند و برخي از مفسران نيز همين قرائت را ترجيح داده‌اند، ولي قرائت « مَالِكِ» مشهورتر است. طرفداران قرائت « مَالِكِ» معتقدند كه يكي از وجوه ترجيح قرائت مزبور، وسعت مفهومي آن است، به گونه‌اي كه «مَلِكِ» را نيز در بر مي‌گيرد. چون خداوند متعال هم مالك بدنه ي موجودات امكاني و هم مالك نفوذ و سلطة بر آنها و هم مالك نفوذ و سلطة ديگران است؛ قُلِ اللَّهُمَّ مَالِكَ الْمُلْكِ بگو: بارالها! مالك حكومت ها تويى.» توضيح آن كه كلمه « يَوْمِ » و «يومئذٍ» در بيشتر استعمال‌هاي قرآني، مربوط به جهان آخرت (برزخ و قيامت) است و در همه موارد به صورت ظرف مطرح شده است نه مملوك و از باب غلبه استعمال مي‌توان دريافت كه « يَوْمِ » را در آيه مذكور ظرف دانست، مانند: آن كه گفته شود: «قاضي يوم الدين». پس سخن در اين است كه مالكيت مطلق خداي سبحان نسبت به همه اشيا در آن ظرف خاص ظهور مي‌كند و اين معنا با قرائت « مَالِكِ» سازگارتر است. گرچه مالكيت مطلق خداي سبحان بر اشياء اختصاص به جهان آخرت ندارد، ولي چون اين حقيقت در آن روز به خوبي بر همگان رخ مي‌نمايد و همه به آن اعتراف مي‌كنند؛ يَومِ الدِّينِ ‌ به صورت ظرف مالكيت الهي در آيات قرآن كريم مطرح شده است. براساس قرائت حفص از عاصم قرائت« مَالِكِ» به واقع نزديك تر است. قرائت حفص از عاصم از آن جا كه از خصوصيات ممتازي برخوردار است؛ قرائت معتبري است و در تمام دوره‌هاي تاريخ، بر همه ي قرائت‌ها ترجيح داشته و بين عموم مسلمانان رواج داشته و همگان بدان توجه داشته‌اند. قرائت حفص از عاصم، از سندي معتبري برخوردار است و حفص از عاصم و او از عبدالرحمن سلمي و او از مولي اميرالمؤمنين حضرت علي ـ عليه السلام ـ نقل كرده است و رجال آن همگي از بزرگان طايفه و ثقه و مورد اطمينانند و عاصم سعي داشت كه محكم‌ترين و استوارترين قرائت را به دست آورد و در ميان مردم معروف و مورد اطمينان بود و هر قرائتي را كه ياد مي‌گرفت بر عده‌اي از صحابه و تابعان عرضه مي‌كرد و بعد از اطمينان كامل از صحت يا عدم صحت آن، مي‌پذيرفت و يا رد مي‌كرد. قرائت «مَلِكِ» به نظر بسياري از مفسران و دانشمندان علوم قرآني کم است و عاصم، كسايي، خلف و يعقوب الحصري معتقدند كه قرائت « مَالِكِ» به الف صحيح است. قرائت مروان غالباً جزء قرائات شاذ و نادر است و بعيد نيست كه نخستين كسي كه مَلِكِ يَومِ الدِّينِ قرائت كرد همين شخص باشد؛ ولي چنين مطلبي در منابع يافت نشد. .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه