1. تقرير چيست؟ 2. آيا پيامبر تقرير داشتند؟ 3. آيا پيامبر سواد نوشتن داشتند؟

1ـ تقرير: مصدري است از مادّۀ «قَرَّرَ» که به معني تثبيت و تأييد مي باشد. اصوليون و فقهاء از اين اصطلاح، در يافتن حکم شرعي از سکوت معصوم (پيامبر ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ ، حضرت فاطمۀ زهرا و ائمه ـ عليهم السلام ـ) استفاده مي کنند. بنابر دلالت روايات و استدلال اصوليون و فقهاي شيعه، گفتار و کردار و سکوت معصوم ـ عليه السلام ـ حجّت مي باشد. سکوت تأييدي معصوم ـ عليه السلام ـ در اصطلاح اصوليون، تقرير ناميده مي شود. مقصود از تقرير معصوم اين است که: شخصي در حضور و نظرگاه معصوم ـ عليه السلام ـ ، کاري را انجام دهد و معصوم در مورد آن ساکت بماند با اينکه به آن شخص توجّه داشته و به کار او آگاه است، ابراز نظري اعم از مخالف يا موافق ننمايد. چنين سکوتي از معصوم ـ عليه السلام ـ را اصوليون، دليلي بر تأييد ایشان از کار آن شخص مي دانند. از اين رو معتقدند، در مواردي که احتمال حرمت در انجام فعل مي رفته است، تقرير معصوم ـ عليه السلام ـ دليلي بر جواز فعل انجام شده می باشد. هم چنين اگر فعل انجام شده، ، عبادت يا معامله بوده باشد، تقرير معصوم ـ عليه السلام ـ دليلي بر مشروعيت و صحّت آن معامله يا عبادت است و در مواردي که فرد در حضور معصوم ـ عليه السلام ـ اقدام به شرح و توضيح انجام عبادت يا معامله اي نموده و معصوم ـ عليه السلام ـ در مقابل توضيحات او سکوت کرده اند، اين سکوت تقريري است که دالّ بر صحّت گفتارهاي آن شخص مي باشد. شرايط تقرير معصوم ـ عليه السلام ـ براي اينکه تقرير معصوم ـ عليه السلام ـ حجّيت داشته باشد و دلالت بر صحّت عبادت يا معامله يااز این قبیل موارد کند، اصوليون، شرايطي را لازم دانسته اند که عبارتند از: 1ـ کار انجام شده در مقابل معصوم ـ عليه السلام ـ به گونه اي باشد که او به انجام آن توجّه داشته باشد و از تمام خصوصيات آن آگاه شود، يعني فعل واحد از اوّل تا آخر، در مقابل او انجام گرفته باشد. 2ـ معصوم ـ عليه السلام ـ در حالتي بوده باشد که بتواند در صورت مخالفت به او گوشزد نمايد، از اين رو اگر شخص، کاري را در مقابل معصوم ـ عليه السلام ـ در حالي که در حال عبادت است يا توجّهي به او ندارد انجام داد، سکوت امام، تقريري بر کار او نمي باشد. 3ـ زمان کافي و مناسب در اختيار معصوم ـ عليه السلام ـ بوده باشد تا در آن مدّت بتواند موارد خلاف را گوشزد کرده و يا در صورت صحّت، تقرير نمايد. 4ـ در مقابل معصوم ـ عليه السلام ـ موانعي براي بيان حکم شرعي واقعي، وجود نداشته باشد، از اين رو سکوت امام در وقت تقيه، ترس، نااميدي از هدايت فرد مورد نظر، تقرير به شمار نيامده و دليلي بر صحّت فعل آن فرد نخواهد بود. دليل حجّيت تقرير معصوم ـ عليه السلام ـ اصوليون شيعه براي اثبات حجّيت تقرير معصوم ـ عليه السلام ـ به دو دليل، استناد جسته اند: 1ـ امر به معروف و نهي از منکر: با عنايت به اينکه معصوم ـ عليه السلام ـ براي بيان احکام شرع، منصوب شده است، از اين رو او ملزم است مردم را به راه راست هدايت کرده و آنان را از پيروي باطل و منکر بر حذر دارد، لذا هرگاه معصوم ـ عليه السلام ـ ناظر و شاهد انجام فعلي باطل يا غير صحيح بود، بر او واجب است که شخص فاعل را به حکم خدا راهنمايي کند و او را از انجام کار باطل و غير صحيح باز دارد 2ـ لزوم آموزش جاهل: چون معصوم ـ عليه السلام ـ براي هدايت و ارشاد و آموزش مردم به احکام شرع و شريعت منصوب شده است، لذا بر اوست که افراد ناآگاه و نادان و جاهل به حکم شرع را به آنچه که واقعي است هدايت نموده و آموزش دهد. 2ـ آيا پيامبر ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ تقرير داشتند؟ تقريرات پيامبر ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ جمع بندي نشده است اما برخي از تقريرات آن حضرت در لابلاي بعضي از کتابها به چشم مي خورد، این مثال با تعریف تقریر در ابتدای بحث ناسازگار است.نویسنده بین معنای سکوت و تایید ازمعانی تقریر خلط کرده است. 3ـ آيا پيامبر ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ سواد نوشتن داشتند؟ قرآن کريم در اين رابطه مي فرمايد: وَ ماکُنتَ تَتلُوا مِن قَبلِهِ مِن کِتابٍ وَ لاتخُطُّهُ بِيمينکَ اِذاً لَارتابَ المُبطِلوُنَيعني اي پيامبر! تو هرگز پيش از اين (قبل از نزول قرآن)کتابي نمي خواندي و با دست خود چيزي نمي نوشتي، مبادا کساني که در صدد (تکذيب) و ابطال سخنان تو هستند، شک و ترديد کنند (و بگويند آنچه را او آورده نتيجۀ مطالعۀ کتب پيشين و نسخه برداري از آنها است). آيات ديگري نيز به اُمّي بودن پيامبر ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ دلالت مي کند و ما براي رعايت اختصار به همين آيه بسنده مي کنيم و نتيجه مي گيريم که پيامبر ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ امّي بوده و قادر به خواندن و نوشتن نبوده است. وي پيش هيچ استادي درس نخوانده بود. به قول حافظ نگار من که به مکتب نرفت و خط ننوشت به غمزه مسأله آموز صد مدّرس شد .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه