تحريف به چه معناست؟ و به چه دليل قرآن تحريف نشده است؟ و نيز نظر مذاهب اسلامي در اين باره چيست؟

تحريف در لغت به معناي تغيير، تبديل، انقلاب، سرنگوني و واژگوني و انحراف سخن و يا چيزي ديگر، از حالت و وضع خود مي‏باشد.{1} در مورد قرآن وقوع تحريف ممكن است به دو صورت فرض شود؛ در فرض نخست، تحريف به معناي افزودن كلمه و يا جمله‏اي به قرآن به گونه‏اي كه معناي قرآن تغيير پيدا كند؛ كه تحريف به اين معنا به اتفاق همه مسلمانان اعم از شيعه و سني در قرآن واقع نشده است و به طور قطع و يقين، قرآني كه امروزه در دسترس ما قرار دارد همان وحي الهي و كلام خداست و هيچ كسي نتوانسته حتي جمله‏اي بر آن بيفزايد. به عبارت ديگر مصونيت قرآن از تحريف به اين معنا، از ضروريات اسلام است. فرض دوم اين است كه چيزي از قرآن كم شده باشد يعني موضوع و يا آيه‏اي بر پيامبر نازل شده ولي به هنگام تدوين و گردآوري قرآن ثبت و ضبط نشده باشد و يا در گذر زمان از قرآن حذف شده باشد؛ چنين تحريفي نيز از ديدگاه اكثر عالمان و انديشمندان شيعه و سني براي قرآن رخ نداده است يعني قرآن مجيد از اين جهت نيز مصون و محفوظ است. دلايل عدم تحريف قرآن كريم فراوان است كه براي رعايت اختصار، به چهار مورد از آن اشاره مي‏شود: 1- اسلام آخرين شريعت و پيامبر اكرم(ص) آخرين پيامبر خداست و قرآن كريم معجزه جاويد و دليل حقانيت و رسالت حضرت ختمي مرتبت، و راهنماي بشريت به سوي نور و هدايت است بنابراين در صورتي قرآن مي‏تواند چنين نقشي داشته باشد كه از دستبرد بشر و كم و زياد شدن محفوظ بماند؛ از اين‏رو خداوند متعال خود، وعده پاسداري و حفاظت قرآن را داده است: «اًّنَّا نَحْنُ نَزَّلْنا الذِّكْرَ وَ اًّنَّا لَهُ لَحافِظُونَ»;{2} بي‏ترديد، ما قرآن را نازل كرده‏ايم و نگهبان آن خواهيم بود. و نيز مي‏فرمايد: «... وَ اًِّنَّهُ لْكِتابٌ عَزيزٌ لايَأتيهِ الباطِلُ مِنْ بَيْنَ يَدَيْهِ و لا مِنْ خَلْفِهِ تَنْزيلٌ مِنْ حَكيمٍ حَميدٍ»;{3} و به راستي آن كتابي ارجمند است، از پيش روي آن و از پشت سرش باطل به سويش نمي‏آيد. قرآن فرستاده خداوند درست كردار ستوده است. 2- مسلمانان صدر اسلام در حفظ، كتابت و تعليم قرآن اهتمام فراوان و فوق‏العاده‏اي داشتند و بسياري از صحابه با عشق فراوان به حفظ قرآن مي‏پرداختند و بسياري از آنها حافظ بخشي از قرآن و يا تمام قرآن بودند.{4} از سوي ديگر مسلمانان با دغدغه و وسواس فراوان به جمع‏آوري و تدوين قرآن كريم پرداختند و تا يقين پيدا نمي‏كردند كه آنچه تلاوت مي‏شود قرآن است آن را نمي‏نوشتند.{5} علامه محمدجواد بلاغي، پس از تبيين شيوه گردآوري قرآن چنين نتيجه‏گيري مي‏نمايد: «در نتيجه، قرآن توسط هزاران حافظ قرآن حفظ و ضبط گرديد. در حقيقت هيچ پديده تاريخي مانند قرآن بدين پايه از تواتر نرسيده است. و بدين‏ترتيب وعده الهي براي حفظ قرآن، تحقق پذيرفت».{6} به طور كامل روشن است كه هر كتابي در طول زمان همواره در اين حد، مورد توجه و مراقبت باشد، از تحريف و تغيير مصون و محفوظ خواهد ماند. 3- روايات متواتر و فراواني از طريق شيعه و سني وارد شده است كه طبق آن رسول خدا(ص) فرمود: «اًّنّي تَرَكْتُ فيكُمْ ما اًّنْ تَمَسَّكْتُمْ بِهِ لَنْ تَضِلُّوا بَعْدي كِتابَ‏الله حَبْلٌ مَمْدوُدٌ مِنْ السَّمأِ اًّلي الأرْضِ وَ عَتْرَتي اهل‏بيت‏ي لَنْ يُفْتَرقا حَتَّي يَرِدا عَلَي الحَوضَ فَانْظُروا كَيْفَ تَخْلِفوني فيها»;{7} من در ميان شما چيزي مي‏گذارم كه اگر پس از من به آن متمسك شويد هرگز گمراه نخواهيد شد، قرآن - كتاب خدا - كه همچون ريسماني از آسمان تا زمين امتداد يافته و عترتم - خاندانم - . اين دو هرگز از هم جدا نخواهند شد تا در كنار حوض كوثر به من ملحق شوند، پس بنگريد در نبود من چگونه با آنها رفتار مي‏كنيد! همچنان كه روشن است در اين روايات پيروي از كتاب خدا و عترت تا روز قيامت بر مسلمانان واجب شده است و وجوب پيروي از قرآن در صورتي موجه مي‏باشد كه قرآن از تحريف مصون و محفوظ مانده باشد چون در غير اين صورت قرآن از اعتبار و حجيت ساقط شده و پيروي از آن اطمينان‏آور نيست. 4- در روايات بسياري پيامبر(ص) و ائمه‏اطهار: به ما دستور داده‏اند كه براي شناخت و تمييز روايات صحيح از روايات مجهول آنها را به قرآن عرضه كنيم و روشن است كه قرآن در صورتي مي‏تواند معيار كامل براي تشخيص احاديث صحيح از احاديث مجهول باشد، كه نه چيزي برآن افزوده و نه چيزي از آن كاسته شده باشد. در رابطه با بخش آخر پرسش، نيز مي‏توان گفت بيشتر علماي اهل‏سنت نيز مانند شيعه تحريف قرآن را نپذيرفته‏اند و به مصونيت قرآن از تغيير و تحريف اعتقاد دارند و اگر چه رواياتي در منابع شيعه و سنّي مبني بر تحريف قرآن يافت مي‏شود ولي اكثر علما آنها را نپذيرفته‏اند. موضوع صيانت قرآن كريم از تحريف، در يكي از همايش‏هاي علمي - تحقيقي مورد بحث و بررسي علماي شيعه و سني قرار گرفته است. در مصوبات اين همايش با اتفاق نظرعلماي شيعه و سني چنين آمده است: 1- نسبت دادن تحريف قرآن از سوي هر يك از فرق اسلامي به فرقه ديگر به نفع هيچ يك از مذاهب اسلامي نبوده و تهديدي جدّي براي اسلام و مسلمين است. 2- از آنجا كه اعتقاد به تحريف، با مخدوش شدن قرآن مجيد - يعني محكم‏ترين سند معارف اسلامي - برابر است؛ وظيفه علماي اسلام است كه با تمام توان از دامن زدن به اين مطالب خودداري كرده و از تبليغات نارواي ديگر جلوگيري نمايند. 3- روايات موجود در كتب شيعه و اهل‏سنّت كه برخي، از آنها تصور تحريف دارند به هيچ وجه بر تحريف قرآن دلالت نداشته و براي هيچ فرد مسلمان حجت نبوده و نزد همه عالمان شيعه و سني فاقد اعتبار است. 4- به دانشمنداني كه اين قبيل روايات، در كتاب‏هاي آنان نقل شده نمي‏توان قول تحريف نسبت داد زيرا نقل رواياتي دليل قبول مفاد آن نيست، آنچه مهم است معتقدات رسمي مذاهب است.{8} پی نوشتها:[1]. لغت‏نامه، دهخدا، ج 4، ص 5663. [2]. سوره حجر، آيه 9. [3]. سوره فصلت، آيات 41 - 42. [4]. اتقان، سيوطي، ج 1، ص 244. [5]. همان. [6]. الاَّ الرحمن، بلاغي، ج 1، ص 17 - 18. [7]. مسند، احمد، ص182. [8]. جهت اطلاع بيشتر ر. ك: ره‏آورد گفتمان، دستاورد 29 نشست علمي - تحقيقي علماي شيعه و سني، ص 27.eporsesh.com .

راسخون

مرجع:

ایجاد شده در سه روز پیش

لینک کوتاه