عاقبت عبدالله بن زبیر و مصعب بن زبیر و جعفر بن زبیر(برادران عبدالله) و خاشعه (زن منذر بن زبیر و زن برادر عبدالله) و حکومت بنی زبیر چه شد? عاقبت عبیدالله بن حر( همان کسی که اول در لشکر مختار بود بعد سر غنیمت با ابراهیم بن مالک اشتر مشکل پیدا کرد و از لشکر مختار جدا شد و به لشکر بنی زبیر پیوست.) و زنش ماریه چه شد? چگونه ابراهیم بن مالک اشتر با این که قبلا متحد مختار بود و میدانست که حکومت بنی زبیر مختار را کشته قبول کرد که مختار کذاب است و به لشکر بنی زبیر پیوست? میان ابراهیم بن مالک اشتر و عبیدالله بن حر در لشکر بنی زبیر مشکلی پیش نیامد? چرا عبیدالله بن حر شبث را کشت? قتل شبث توسط عبیدالله بن حر در زمان زندگی عبیدالله بن حر افشا نشد? عاقبت ناریه(زن اول مختار) و ناعله و حره(دختران مختار) و دمه(مادر مختار) و جاریه(خواهر مختار) و ثابت(پسر مختار) چه شد? عاقبت معقل غلام عبیدالله بن زیاد چه شد? عاقبت محلب چه شد? ایا عبدالله بن زبیر بنی هاشم را در دره ای سوزاند? عبدالله بن زبیر با پسر عمر(شوهر خواهر مختار) و سفیه(خواهر مختار) چه کرد?

مجموع این سوالات ، هیجده سوال است :1- حجاج بن یوسف ثقفى از طرف عبد الملک بن مروان به جنگ با مصعب برخاست و مصعب توسط حجاج کشته شد و کوفه به دست مروانیان افتاد . ( ر.ک:‌ ابن اثیر، کامل ابن اثیر، ج12، ص231) 2-  مروان بن حکم، با همکاری عبیدالله بن زیاد و سایر امویان و بازماندگان حکومت یزید در شام به حکومت رسید و مدت کوتاهی خلافت نمود و پس از مرگ او فرزندش عبدالملک به حکومت رسید. نبردهای متعدد میان سپاهیان اموی و سپاهیان عبدالله بن زبیر آغاز شد. ولیکن به تدریج سپاهیان شام صحنه را بر سپاهیان عبدالله بن زبیر تنگ کرده و شهرها را یکی پس از دیگری از تصرف آنان بیرون آوردند .سرانجام در ذی القعده سال 72 قمری سپاهیان اموی به فرماندهی حجاج بن یوسف ثقفی به مکه نیز هجوم آورده و این شهر مقدس را در محاصره خویش درآوردند ولی با مقاومت سرسختانه پیروان عبدالله بن زبیر روبرو گردیدند. حجاج بن یوسف با کار گذاشتن پنج دستگاه بزرگ منجنیق شهر مکه را سنگباران کرد و حتی بسته‌های نفتی را به همراه سنگ‌ها در میان خانه‌های اهالی مکه می‌انداخت و آتش‌سوزی‌های متعدد و خرابی‌های زیادی به وجود آورد و در نتیجه، تعداد زیادی از مردم کشته و زخمی شدند. مردم این شهر از هر جهت در محاصره و تنگنا و از جهت بهداشتی، اقتصادی و روانی در وضعیت بسیار سختی قرار گرفتند.محاصره شهر مکه و سنگباران آن به مدت شش ماه و نیم ادامه یافت. خانه خدا (کعبه معظمه) و مسجدالحرام نیز از آسیب این هجوم در امان نماندند. در این مدت اکثر اهالی مکه از شهر خارج شده و تسلیم شامیان گردیدند و تنها پیروان عبدالله بن زبیر مقاومت می‌کردند. آنان نیز روز به روز کمتر شده و تنها عده اندکی با عبدالله بن زبیر در داخل مسجدالحرام مقاومت کرده و سرسختی نشان می‌دادند. تا این که در روز هفدهم جمادی الاول سال 73 قمری، سنگی به نزدیکی عبدالله بن زبیر فرود آمد و ترکش‌های آن عبدالله بن زبیر را فراگرفت و او را به هلاکت .( نک: المحبر (محمد بن حبیب بغدادی)، ص 24؛ البدایة والنهایة (ابن کثیر)، ج 8، ص 362، ص 373؛ الامامة والسیاسة (دینوری)، ج 2، ص 24.)3- از عاقبت جعفربن زبیرخبری نداریم .4- حکومت بنی زبیر توسط مروانیان ساقط شد .5-از عاقبت خاشعه خبر نداریم. 6-  عبید الله بن حر از طرف مروانیان به جنگ مصعب آمد ، در جنگ زخمی شد و برای این که دست زبیریان نیفتد، خودش رادر آب انداخت و غرق شد. (الکامل/ترجمه،ج 12،ص:180)7-از عاقبت ماریه خبری نداریم .8-از سوی امویان و زبیریان برای ابراهیم نامه دعوت آمد و ابراهیم پس از مشورت به زبیریان پیوست چون امویان قاتل امام حسین علیه السلام بودند.9-عبید الله بن حر در میان لشکر ابراهیم بود . ابراهیم نسبت به او بدبین بود ولی به سفارش مختار او را از لشکر بیرون نکرد .(ماهیت قیام مختار نوشته ابوفاضل رضوی اردکانی ، این مطلب را آورده است . )10- عاقبت شبث روشن نیست ، برخی می گویند : او به طور طبیعی مرد ، برخی می گویند : ابراهیم اشتر او را کشت و به نظر برخی او در میان لشکر مصعب به دست عبید الله بن حر مخفیانه به قتل رسید .11-به دستور مصعب عمره کشته شد و ناریه آزاد گردید . ناریه به زندگی خود ادامه داد.(ماهیت قیام مختار )12-از عاقبت نائله دختر مختار خبری نداریم13-از عاقبت حره و ثابت خبری نداریم. 14-احتمال دارد که مادر مختار به دست نیروهای مصعب کشته شده باشد چون او نزد مختار بود . این مطلب به صراحت نوشته نشده است و ننوشته اند که او زنده مانده است . (ن. ک. ماهیت قیام مختار )15-از عاقبت معقل خبری نداریم.16-مسعودی می گوید: عبدالله بن زبیر ، بنی هاشم را در دره ای قرار داد و هیزم جمع کرد تا آنها را بسوزاند.(شرح نهج البلاغة لإبن ابی الحدید، جلد ۲۰، صفحه ۱۴۷)17- عبد الله عمر  به دستور حجاج در سال ۷۴ هجری درمراسم حج کشته شد. او در هنگام مرگ ۸۶ و به گفته برخی ۸۴ سال داشت. علت این اقدام حجاج را خشم وی از عبدالله دانسته‌اند که او را به نماز خواندن امر کرده بود و در این میان با یکدیگر مشاجره کرده بودند. هنگامی که عبدالله بر اثر ضربه‌ای که به او وارد شده بود، بیمار و در منزل بود، حجاج به ملاقات او رفت و عبدالله در این ملاقات به او گوشزد کرد که می‌داند این سوء قصد از سوی وی بوده است، اما حجاج این راانکار نمود. ( معرفه الصحابه ج 3 ص 240،انتشارات دار الفکر ،1409قمری )بنابراین ربطی به عبد الله بن زبیر ندارد .18-در باره صفیه همسر عبدالله بن عمر مطلب مهمی نیافتیم .توجه: در آن زمان همه جزئیات مسائل تاریخی ثبت نشده است و اگر نوشته باشند به دست ما نرسیده است . آن مسائل جزئی که اهمیت داشته ثبت شده است . .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه