معنای این جمله حضرت امام که فرمودند حفظ نظام و جمهوری اسلامی از اوجب واجبات است ، چیست؟

اصل کلام امام راحل ره در مورد لزوم حفظ نظام اینگونه می باشد : «مساله حفظ نظام جمهوری اسلامی در این عصر و با وضعی که در دنیا مشاهده می شود و با این نشانه گیریهایی که از چپ و راست و دور و نزدیک نسبت به این مولود شریف می شود، از اهم واجبات عقلی و شرعی است که هیچ چیز به آن مزاحمت نمی کند».(صحیفه نور، ج 19، ص 106) نتیجه این سخن را می شود در این جمله خلاصه کرد که حفظ نظام از اوجب واجبات است . برای توضیح این کلام و نیز مبانی عقلی و شرعی آن ناچاریم گریزی به فلسفه تشکیل نظام و حکومت اسلامی بزنیم تا از این رهگذر اهمیت محافظت از این پدیده – نظام اسلامی - آشکار شود . تشکیل حکومت و دولت از اموری است که ضرورت و بداهت آن قابل انکار نیست . هر مجموعه ای از انسان ها که در یک واحد جغرافیایی گرد هم آیند و بخواهند زندگی مشترکی با هم داشته باشند نیازمند تشکیل دولت و حکومت هستند . و این کلام حضرت امام علی علیه السلام که : لابد للناس من امیر بر او فاجر مردم نیازمند حاکمی هستند حال این حاکم چه بسا نیکوکار و چه بسا بدکار باشد ( نهج البلاغه ، خطبه 40 ) ناظر به همین حقیقت می باشد . بنابر این ، اصل ضرورت حکومت و دولت نیاز چندانی به استدلال ندارد . اساس فلسفه تشکیل حکومت اسلامی تحقق ارمان های والا و متعالی اسلام و پیاده نمودن عینی احکام الاهی است . به عبارتی بهتر فلسفه تشکیل نظام اسلامی ، تلاش برای تحقق جامعه ای توحیدی و اسلامی به معنای واقعی کلمه است که ان هم بدون تشکیل حکومتی اسلامی امکان پذیر نیست . بعد از بیان این مقدمه ، به نظر میرسد تا حد زیادی به فهم جمله امام خمینی نزدیک شده و از ان رمز گشایی کرده ایم . حفظ نظام اسلامی از اوجب واجبات و در راس تکالیف دینی است . چرا ؟ زیرا اساسا نظام اسلامی ، ضامن تحقق ارمانهای اسلامی و بستری برای عمل به احکام اسلامی است . اگر نظام حکومت اسلامی نباشد در این صورت هیچ تضمینی برای عمل به بخش عمده ای از احکام اسلامی وجود ندارد و در زمینه ارمان های اسلامی هم که باید گفت بدون وجود حکومت اسلامی باید بالکل از این ارمان ها چشم پوشی کرد . اندک دقتی در فرمایش امام راحل عزیزمان برای درک حکمت این کار – وجوب اهم حفظ نظام – کافی است . ایشان فرموده اند حفظ نظام از اوجب واجبات است . یعنی خود این عمل ، واجبی در کنار واجبات دیگر است و در مقام مقایسه و اهم و مهم کردن این واجبات ، به این نتیجه می رسیم که حفظ نظام در مقایسه با سایر واجبات از اهمیت ویژه ای برخوردار است زیرا بدون ان قطعا واجبات بسیار زیادی بر زمین خواهد ماند و ارمان های اسلام محقق نخواهند شد . بر این اساس ، در حال حاضر که بعد از قرن ها تلاش و مجاهدت خالصانه و غریبانه ، نظامی اسلامی در کشوری شیعی ، بر مبنای تعالیم حیات بخش اسلام و با تکیه بر مکتب اهل بیت سلام الله علیهم تشکیل شده است ، وظیفه تمام شیعیان این است که با جان و دل از این نظام محافظت کنند . و همانگونه که ذکر شد حفظ چنین نظامی از اوجب واجبات است . با این حال نباید از این مطالب چنین تلقی کرد که به بهانه حفظ نظام می توان هر عمل نامشروعی را نیز مرتکب شد چرا که در این صورت اصل فلسفه تشکیل و حفظ نظام ، خود زیر سوال خواهد رفت و به همین دلیل عبارت «حفظ نظام از اوجب واجبات است» شامل چنین اعمالی نمی شود و به همین دلیل امام علی ع می فرمایند : « أَتَأمُرُونِّى أَنْ أَطْلُبَ النَّصْرَ بِالْجَوْرِ فِیمَنْ وُلِّیتُ عَلَیْهِ وَ اللَّهِ لا أَطُورُ بِهِ ما سَمَرَ سَمِیرٌ ، وَ ما أَمّ نَجْمٌ فِى السَّماءِ نَجْماً آیا به من امر مى کنید و اصرار مى ورزید تا پیروزى را به بهاى ستم بر کسانى که مسؤولیت سرپرستى آنها بر دوشم نهاده شده است بدست آورم؟! به خدا سوگند که تا روزگار در گردش است و ستارگان آسمان در پى هم حرکت مى کنند،چنین کار ناروایى نخواهم کرد.» ( نهج البلاغه ، خطبه 124 ) حفظ نظام در مقایسه با بسیاری از واجبات دیگر از اهمیت خاص برخوردار می باشد و اگر این واجب اهم – یعنی حفظ نظام - در تعارض با بسیاری از واجبات دیگر قرار گیرد باید حفظ نظام مقدم شود و این به معنای استفاده از وسیله غیر شرعی و نادیده گرفتن واجبات نیست بلکه حفظ و تدارک واجب اهم است . .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه