آیا یکی از انسان و جن بر دیگری برتری دارد؟

مقدمه: انسان موجودي رازآلود و اسرار آميز است. ابعاد وجود او بسيار گسترده تر از آن است که دست شناخت بدو برسد. سالهاست که پژوهشگران متعددي با کوشش هاي فراوان در پي آن بوده اند که ابعاد وجودي انسان را شناخته و درک کنند ولي بعد از گذشت اين همه سال، هنوز هم تأملات و پرسش هاي بسياري در مورد حقيقت انسان باقي مانده است. به رغم اين تلاش ها که در طول تاريخ براي حل معماي وجود انسان صورت گرفته، هنوز هم رازهاي فراواني است که نا گشوده باقي مانده است. قرآن و روايات ائمه اطهار ـ عليهم السلام ـ سهم بسزايي در فهم ما به اين مسئله و تقريب اذهان به تدبر در حقيقت وجودي انسان داشته اند. البته اگر باز هم در آيات و روايات تأمل بيشتري نمائيم حقايق ديگري براي ما کشف خواهد شد که پيش از اين کشف نشده است. دلايل قرآني مبني بر برتري انسان بر جن 1. انسان به نصّ قرآن،خليفه خداوند بر زمين است. زيرا که همان طور که بيان شد انسان تنها موجودي است که به دليل ظرفيت شگرف موجودي خود، به مقام خلافت الهي بار يافته است. قرآن کريم در نقل گفت وگوي خداوند با فرشتگان از آفرينش آدم به عنوان قرار دادن جانشين بر روي زمين ياد مي کند وَإِذْ قَالَ رَبُّک لِلْمَلاَئِکةِ إِنِّي جَاعِلٌ فِي الأَرْضِ خَلِيفَةً.... 2. قرآن کريم بيان مي دارد که خداوند دانش خاصي را به آدم آموخت در حالي که فرشتگان به آن جاهل بودند و پس از اعتراف آنان به ناداني، آدم را دستور داد که از آن دانش ويژه به آنان بياموزد. اين آيات از ظرفيت معنوي و علمي بالاي انسان خبر مي دهد. ظرفيتي که از يک سو او را شايسته مقام جانشيني خداوند بر روي زمين مي گرداند و از مرتبه ديگر او را تا مرتبه آموزگاري فرشتگان بالا مي برد. وقتي وضعيت فرشتگان در برابر مقام آدم اين چنين است جن جاي خود را دارد. 3. انسان تنها موجودي است که بار سنگين امانت الهي را بر دوش کشيده است. خداوند مي فرمايند: إِنَّا عَرَضْنَا الْأَمَانَةَ عَلَي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَالْجِبَالِ فَأَبَيْنَ أَن يَحْمِلْنَهَا وَأَشْفَقْنَ مِنْهَا وَحَمَلَهَا الْإِنسَانُ... اين امانت هر چه باشد تنها کسي که قادر به حمل آن است انسان مي باشد و به همين لحاظ از ساير موجودات از جمله جن برتري دارد. 4. نکته ديگري که بسيار مهم است و درباره برتري انسان بر جن و فرشته در قرآن ذکر شده است مسأله سجده فرشتگان و ابليس بر آدم است. اين سجده که ابليس از آن امتناع ورزيد نشان از برتري انسان بر اين دو گروه مخلوقات مي دهد. و مي دانيم که ابليس جزء جنيان است. 5. يکي ديگر از دلايل برتري انسان بر ساير مخلوقات، کرامت ذاتي اي است که خداوند به او عطا کرده است. اين کرامت به خاطر قابليت هاي بسيار و ظرفيت وجودي عظيمي است که انسان داراي آن است. حق تعالي مي فرمايند: وَلَقَدْ کرَّمْنَا بَنِي آدَمَ وَحَمَلْنَاهُمْ فِي الْبَرِّ وَالْبَحْرِ وَرَزَقْنَاهُم مِّنَ الطَّيِّبَاتِ وَفَضَّلْنَاهُمْ عَلَي کثِيرٍ مِّمَّنْ خَلَقْنَا تَفْضِيلاً. علامه طباطبايي(ره) در تفسير اين آيه مي فرمايند: تکريمش به دادن عقل است که به هيچ موجودي ديگر داده نشده و انسان به وسيله آن خير را از شر و نافع را از مضر و نيک را از بد تميز مي دهد؛ موهبت هاي ديگري از قبيل تسلط بر ساير موجودات و استخدام و تسخير آنها براي رسيدن به هدف ها از قبيل نطق و خط و امثال آن نيز زماني محقق مي شود که عقل باشد و امّا تفضيل انسان بر ساير موجودات به اين است که آنچه را که به آنها داده از هر يک سهم بيشتري به انسان داده است. هم چنين اين آيه ناظر به کمال انسان از حيث وجود مادي است و تکريم و تفضيلش در مقايسه با ساير موجودات مادي است و بنابراين ملائکه از آنجا که از تحت نظام کوني و مادي اين عالم خارجند لذا از محل کلام بيرونند و خلاصه تفضيل و برتري دادن انسان بر بسياري از موجودات، تفضيل از غير ملائکه از موجودات مادي اين عالم است که عبارت است از جن. 6. دليل ديگر به برتري انسان بر جن وقايعي است که در زمان حضرت سليمان بر آوردن تخت ملکه سبأ اتقاق داد. در قرآن آمده است يکي از جنيان به سليمان گفت من تخت ملکه سبا را پيش از آنکه از جاي برخيزي از سرزمين او به اينجا مي آورم. ولي آصف اظهار داشت پيش از آنکه چشم بر هم زني تخت را مي آورم مفسران از اين آيات برتري انسان را بر جن دريافت کرده اند. ضمن اين که جنيان همه در خدمت حضرت سليمان بوده و براي او کار مي کردند. 7. از آيات قرآن به خوبي استفاده مي شود که بر خلاف آنچه در افواه (بر سر زبان) مردم عوام مشهور است و آنها را از ما بهتران مي دانند انسان نوعي است برتر از آنها به دليل آنکه تمام پيامبران الهي از انسان ها برگزيده شدند و آنها به پيامبر اسلام که از نوع بشر بود ايمان آوردند و از او تبعيت کردند. .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه