فرق جن و انسان چیست؟

در عالم هستی برخی از موجودات غیرمحسوس اند و به حواس طبیعی و عادی قابل درک نیستند. یکی از این موجودات جن است. جن که در اصل معنا مفهوم «پوشیدگی» دارد، از چشم انسان پوشیده است. قرآن وجود این موجود را تصدیق کرده و سوره ای به نام «جن» نیزدر قرآن وجود دارد. در قرآن گاهی از این موجود به «جان» نیز یاد می شود (الرحمن، آیه 39 و حجر، آیه 27). ماهیت و حقیقت این موجودات چندان برای ما روشن نیست ولی از پاره ای آیات و روایات می توان به برخی از مشخصات این موجود دست یافت، از جمله:1- از آتش آفریده شده و خلق آن پیش از خلق انسان است (حجر، آیه 27 - الرحمن، آیه 15).2- جن نیز مانند انسان مکلف و مسئول است (ذاریات، آیه 56).3- دسته ای از آنها مؤمن و گروهی کافر، عده ای از آنها نیک کردار و برخی از آنها زشت کردارند (جن، آیات 11 و 14 و 15 - احقاف، آیه31).4- بعضی از آنها مرد و مذکر و پاره ای دیگر زن و مؤنث هستند و تولید نسل نیز می کنند (جن، آیه6).5- آنها زندگی می کنند و می میرند (احقاف، آیه 18). (نگا: المیزان، علامه سید محمد حسین طباطبایی، مؤسسه مطبوعاتی اسماعیلیان، چاپ پنجم137 1، ج 20، ص 41).6- دارای شعور و اراده اند و می توانند با سرعت حرکت کنند. مانند قصه حضرت سلیمان و تخت بلقیس، ملکه سبا (نمل، آیه 39 - 38).7 - مسخّر انسان می گردند. البته در این رابطه تنها در قرآن به قضیه حضرت سلیمان اشاره شده است که علاوه بر پرندگان، وحوش و انسان ها، جن ها نیزدر اختیار و به فرمان حضرت سلیمان بودند (نگا: نمل آیات 17 تا 39 - سبأ، آیه 14 - 12 - انبیاء، آیه 82).8- در روایات آمده است که جن مؤمن برای پیامبران و امامان، مسخر می شوند و خدمت می کنند و کسانی که به اذن الهی ولایتی دارند نیز می توانند جنیان کافر را تحت فرمان خویش درآورند، (نگا: مصباح یزدی، محمد تقی، معارف قرآن، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، قم، چاپ دوم 137 8 -ص 312 - 313).9- از پاره ای آیات قرآنی و روایات معلوم می شود که جنیان به پیامبر خدا(ص) ایمان آورده اند (جن، آیه 1 - احقاف، آیه 32 - 29). اما این که جن در کجای زمین قرار دارد؟ به طور واضح و مشخص مطرح نشده است هر چند برخی از روایات به اماکنی که جنیان در آنجا حضور بیشتری دارند اشاره شده است. آنچه که مسلم است جن نیز مانند انسان موجودی است جسمانی با این تفاوت که انسان از خاک وجن از آتش است. طبعا همان طور که انسان دارای روح است جن نیز روح دارد و از آنجا که میان روح و بدن رابطه ای نزدیک وجود دارد، می توان تصور کرد که - چنان که برخی از انسان ها با ریاضت واجد شرایط سیر روحی در عوالم دیگر می شوند - برای جن نیز در شرایط خاص روحی این امکان هست که روح آنها گاهی با عالم بالا تماس حاصل کند اما به هر روی مکان اصلی آنها همین زمین است و حتی تماس با عالم بالا نیز طبق برخی آیات قرآن پس از تولد حضرت رسول(ص) برای آنها ممنوع شده است (نگا: معارف قرآن، ص311 - 309). البته برخی از روایات به اماکن خاصی اشاره کرده اند که جن در آنجا حضور بیشتری دارد و گویا مانند موطن اصلی آنها تلقی می شود، بیابان ها، مناطق خلوت، مکان های نجس، حمام، دستشویی، محل دفن مردگان و مانند آن... در این باب اگر با زبان عربی آشنایی داشته باشید کتاب های ذیل خواندنی است: 1- الجن فی الکتاب والسنة، اعداد ولی زاربن شاه زالدین، دارالبشائر الاسلامیه، بیروت، چاپ اول 1996 م، ص 94 - 88 و بقیه کتاب در مورد مختصات و ماهیتجن. 2- الجن فی القرآن والسنة، عبدالامیر علی مهنّا، مؤسسه الاعلمی للمطبوعات، بیروت، چاپ اول، 1992م، ص 33 - 31 و بقیه مباحث هم خواندنیاست. 3- الجن بین الاشارات القرآنیة وعلم الفیزیاء، عبدالرحمن محمد الرفاعی، مکتبة مربوسی الصغیر، چاپ اول 1997 م 4- جن و شیطان، علیرضا رجالی تهران، نشر نبوغ، (منبع فارسی) اما این که اصولاً طائفه جن از چه نوع پیغمبری و شریعتی پیروی می کنند؟ وضعیت و شرایط این موجودات پیش از آدم ابوالبشر و پس از او، و هم چنین پیش از بعثت پیامبر(ص) و بعد از ایشان چگونه می باشد؟ بایستی به چند نکته اساسی توجه بکنیم: 1ـ جنس جنّ به لحاظ اینکه با انسان از نظر خلقت تفاوت دارد و از حواس انسانی پوشیده است، به طور دقیق و جزئی نمی توان به احوال آنان از تمامی ابعاد پی برد. تنها در محدوده معلوماتی که قرآن و احادیث در اختیار انسان می گذارد، می توان اطلاعاتی را کسب کرد. 2ـ طبق صریح آیات قرآن، جن هم مثل انسان مکلف است. اما چگونه تکلیفی؟ جزئیات آن معلوم نیست. آیه 56 سوره ذاریات: و ما خلقت الجن و الانس الا لیعبدون، بر اشتراک بشر و جن در تکلیف دلالت می کند. هم چنین آیه 17 9 سوره اعراف اشاره دارد بر اینکه کفارگناهکاران جن هم چون انسانها اهل جهنم اند و در عذاب خواهند بود. نظیر این آیه، آیه 119 هود و آیه 13 سجده است. 3ـ از صریح آیه 130 سوره انعام، دو مطلب را می توان استفاده کرد: یکی اینکه طائفه جن بسان تمام انسان ها از پیامبران الهی نمی توانند بی بهره باشند. یعنی جن نیز در مسیر مراحل تکاملی و کسب سعادت دنیا و آخرت محتاج پیامبر است. و دیگری اینکه پیامبر جن از جنس خود آنهاست. خداوند در همین آیه می فرماید: «یا معشر الجن و الانس ألم یأتکم رسل منکم (در روز قیامت گفته می شود) ای گروه جن و انس، آیا پیامبرانی از بین شما برای شما نیامدند؟» ظاهر عبارت «رسل منکم» نشان می دهد که پیامبران جن از طائفه خود آنان می باشد و خداوند با ارسال پیامبران حجت را بر آنها تمام می کند. 4ـ قرآن در دو مورد به طائفه جن و چگونگی عقاید و شریعت آنان اشاره کرده، یکی آیات 29 تا 31 سوره احقاف، و دیگری تمام آیات سوره جن. آنچه که در آیات سوره احقاف به کار رفته، نشان می دهد که جن پیش از بعثت پیامبر(ص) از دین موسی(ع) پیروی می کرده است. آیه می فرماید: «انّا سمعنا کتابا انزل من بعد موسی مصدقا لما بین یدیه یهدی الی الحق ما کتابی را شنیدیم که بعد از موسی نازل شده، و به سوی حق هدایت می کند». این کلام به تعبیر علامه طباطبایی، اشعار و بلکه دلالت دارد بر اینکه جنّیان نامبرده به دین موسی و کتاب آن جناب مؤمن بوده اند، (علامه طباطبایی، ترجمه تفسیرالمیزان، ج 18، ص 350، نشر مرکز فرهنگی رجاء). پیرامون آنچه که از آیات سوره جن استفاده می شود، برخی همچون علامه طباطبایی می فرمایند: ظاهر آیات این سوره بر خلاف آیات سوره احقاف است زیرا ظاهر سوره جن این است که جن قبل از شنیدن قرآن مشرک بوده، و اصلاً به مسأله نبوت معتقد نبوده است،(ترجمه المیزان، ج 20، ص 202). ولی به نظر می رسد میان این دو سوره اختلافی نیست زیرا اوّلاً خود سوره جن گزارش احوال تمام جن نیست بلکه بخشی از آنان است. عبارت «انه استمع نفر من الجن» بر این مدعا دلالت دارد. و ثانیا آنها خود در گزارشی که از وضعیت اعتقادی خود ارائه می کنند، می گویند گروهی از ما صالح بود و گروهی هم کافر، بنابر این باید گفت بین ظاهر دو سوره توافق برقرار است. 5ـ اینکه گفته شد، طائفه ای از جن به موسی ایمان داشته و سپس به پیامبر(ص) ایمان آوردند با کلامی که در بند 3 گذشت، منافات ندارد زیرا احتمال دارد اینها در کنار وظیفه تبعیت از پیامبران خود، ملزم بودند از پیامبران انسی هم پیروی بکنند، یا این که پیامبران اینها درحقیقت مبلغین پیام پیامبران بشری بر جن می باشند. شاهد بر این، انعقاد بابی تحت عنوان «جن به محضر ائمه(ع) می آیند و مسائل دینی خود را می پرسند...» در کتاب اصول کافی است که نشان می دهد طائفه جن تحت ولایت و امامت ائمه(ع) قرار دارند، (اصول کافی، ج 1، ص 394، طبع آخوندی). نکته دیگر این که دلیل قاطعی وجود ندارد که فسادگران و خون ریزان اشاره شده در آیه 30 سوره بقره جنی ها بوده اند، بلکه چه بسا کسی قبلاً خونریزی نکرده بوده است و سخن ملائکه با ملاحظه وضعیت عالم ماده و اقتضای پدید آمدن تزاحمات در آن است.برای آگاهی بیشتر ر.ک: تفسیر المیزان، ج 1، ذیل آیه.از گفتار فوق روشن است که جنیان از آتش آفریده شده و انسان‌ها از خاک، و چون جسم آنان لطیف است با چشم آدمیان قابل رؤیت نیستند.به نقل از اداره پاسخگویی آستان قدس رضوی .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه