آیا حضرت خضر(ع) پیامبر است یا عالم ؟

در مورد حضرت خضر آنچه از قرآن کریم و روایات به دست مى آید اینچنین است:در قرآن کریم به صراحت نام حضرت خضر نیامده است جز آنکه در سوره کهف داستان مصاحبت او با حضرت موسى (ع) آنهم بدون ذکر نام وى ذکر شده است. زنده بودن حضرت خضر، از روایات استفاده مى‌ شود. در مورد پیامبرى وى نیز اختلاف نظر وجود دارد برخى وى را از اولیاء الهى دانسته و برخى مانند علامه طباطبائى در المیزان چنین استنباط نموده که وى ازپیامبران بوده و نام و نسبش تالى بن مالک بن عامربن ارفخشید بن سام بن نوح است. در برخى از روایات آمده که او زنده است. البته روایات معارضى هم در برابر آنها وجود دارند ولى همه اخبار آحادند (یعنى خبرى که مفید یقین و اطمینان نباشد) و مفید قطع نیستند. پس زنده بودن حضرت خضر- علیه السلام- واقعیت دارد و هنوز ازدنیا نرفته است. در بعضى روایات آمده که حضرت خضر به محضر ائمه (ع) مشرف مى شده و اکنون نیز به محضر امام عصر (عج) رفت و آمد دارد.به هر حال درباره حضرت خضر دو نظر وجود دارد:1- وى از اولیاى الهى بوده و داراى علم به باطن و حقایق عالم2- وى ازانبیاى الهى بوده است. و آن شخصى که موسى (ع) به ملاقات او در مجمع البحرین شتافت و حوادث عجیبى که در همراهى او مشاهده کرد حضرت خضر (ع) بوده است.در برخى روایات از طرق شیعه و سنى نقل شده که حضرت خضر (ع) از آب حیات نوشیده است، مرحوم علامه طباطبایى (ره) در این روایت تردید و تشکیک مى فرمایند و مى گویند: «این روایات و امثال آن روایات آحادى (خبر واحدى است) که قطع به صدورش نداریم و از قرآن کریم و سنت قطعى و عقل هم دلیل بر توجیه و تصحیح آنها نداریم. (ترجمه تفسیر المیزان، ج 13، ص 489، ذیل آیات 60 تا 82 سوره کهف)از بیان مرحوم علامه استفاده مى شود که: الف. این گونه روایت ها خبر واحد هستند و قطعىّ الصدور نیستند یعنى ما یقین به صادر شدن آن از معصومین علیهم السلام نداریم.ب. بر فرض صحیح بودن سند این روایات، محتوا و مضمون آنها از سوى قرآن و سنت قطعى و حتى عقل، تأیید و توجیه نشده است.قرآن کریم مى فرماید: «کل مَن علیها فان» یا «کل نفس ذائقه الموت» همه کسانى که در دنیا هستند روزى از دنیا مى روند و مى میرند، پس معنى ندارد که کسى آب حیات بنوشد و براى همیشه زنده بماند.بر فرض صحت دلالت و سند حدیث مذکور، «آب حیات» در روایت توضیح و تبیین نشده و حقیقتش براى ما روشن نیست. مگر این احتمال که منظور از آب حیات همان «علم و معرفت به حقایق» است چنانکه در برخى روایات «آب» به علم و معرفت تفسیر شده است. چنانکه در ذیل آیه «وَ أَنْ لَوِ اسْتَقامُوا عَلَى الطَّریقَهِ نَ ؤس گَ َْ هُأم یْ ماءً غَدَقًا» روایتى از امام صادق علیه السلام داریم که منظور از «ماءً غَدَقًا» همان علم و معرفت است امام صادق فرمودند: «لأفدناهم علما کثیرا یتعلمونه من الأئمه» (تفسیر مجمع البیان ذیل آیه 16 سوره جن، ج 9، ص 560)در برخى روایات آمده است که امام صادق (ع) فرمودند: خداوند به حضرت خضر علیه السلام عمر طولانى عطا فرمود زیرا خدا مى خواست به قائم ما حضرت مهدى (عج) عمر طولانى بدهد و مى دانست که بندگانش بر طول عمر او اشکال خواهند کرد، به همین جهت عمر بنده اش ضرت خضر را طولانى گردانید که عمر طولانى حضرت قائم به آن تشبیه شود.» (کتاب هزار و یک چرا؟ نویسنده على سالک، نشر جمال، قم، ص 224)براساس بعضى از روایات حضرت خضر هنگام ظهور امام زمان ایشان را همراهى خواهد کرد ودر امور یاریگر ایشان خواهد بود.در احادیث معتبر آمده است که پس از رحلت رسول خدا (صلى الله علیه وآله) حضرت خضر به خانه ى امیرالمؤمنین (علیه السلام) آمد و به اهل بیت آن حضرت تسلیت گفت، و همچنین به استقبال پیکر امیرالمؤمنین على (علیه السلام) آمد و حسنین (علیهما السلام) را تسلیت گفت و به قبر مهیا شده توسط نوح (علیه السلام)، آنان را راهنمایى کرد (بحار الانوار، ج 13، ص 303 تاریخ انبیا از آدم تا خاتم، ص. 282)همچنین از معجزاتش این بود که روى هر زمین خشکى مى نشست، زمین سبز و خرم مى گشت و دلیل نامش، خضر (سبز) نیز همین است. (المیزان، ترجمه سید محمد باقر موسوى همدانى، قم، انتشارات جامعه مدرسین، 1369، ج 13، ص. 487)اما اینکه او بر کدام قوم پیامبرى مى کرده روشن نیست چون بر طبق بعضى روایات حضرت خضر از نوادگان حضرت آدم علیه السلام بوده است (سیوطى، جلال الدین، تفسیر الدر المنثور، بیروت، دارالفکر، بى تا، ج 5، ص 419) و از آن زمان جزو اولیاى الهى و از پیامبران الهى شده است و لذا با این وجود، فهمیدن اینکه پیامبر کدام قوم بوده مشکل است، تنها آنچه مى توان گفت این است که ایشان حجت براى تمام مردم از زمان پیامبر شدنش تا ظهور امام زمان عجل الله تعالى فرجه الشریف مى باشد. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه