طلب حاجت از ائمه اطهار (ع) در فرهنگ اسلام بنام "توسل" مشهور است و جایگاه والایی دارد. و ریشه در اصل اعتقادی امامت از دیدگاه شیعه بهره‌برداری می‌شود، مسلمانان در برنامه‌های فردی و اجتماعی خود باید از ائمه معصومین(ع) رهنمود بگیرد و از این راه با خدا و مردم رابطه برقرار سازند. وگرنه گمراهی او قطعی است. ریشه‌ی توسل "وسیله" است؛ یعنی واسطه قرار دادن چیزی و کسی از روی رغبت و میل.

طلب حاجت از ائمه اطهار (ع) در فرهنگ اسلام بنام "توسل" مشهور است و جایگاه والایی دارد. و ریشه در اصل اعتقادی امامت از دیدگاه شیعه بهره‌برداری می‌شود، مسلمانان در برنامه‌های فردی و اجتماعی خود باید از ائمه معصومین(ع) رهنمود بگیرد و از این راه با خدا و مردم رابطه برقرار سازند. وگرنه گمراهی او قطعی است. ریشه‌ی توسل "وسیله" است؛ یعنی واسطه قرار دادن چیزی و کسی از روی رغبت و میل. توسل به معنای این است که انسان برای درخواست حاجت و تقرب به درگاه الهی یکی از اولیاء خدا را که پاک و معصومند و آنچه خدا فرموده آنها شنیده و عمل نموده و کفران در زندگیشان مفهومی نداشته است، واسطه قرار دهد، و به کمک او به خداوند متعال عرض نیاز کند و خواسته خود را بطلبد، پس شریک را برای خدا قائل نشده ، بلکه یک شخص آبرومند را جلو انداخته یا وساطت نمایند. و این شرک نیست. جواب سوم در قرآن کریم سوره مائده می‌خوانیم:‌ «یا ایها الذین امنوا اتقوالله وابتغوا الیه الوسیله...»؛ (2) ترجمه: ای مؤمنان، تقوای الهی پیشه کنید و برای راهیابی به سوی او وسیله بیابید. در حدیث قدسی‌(وسیله) به پیامبر و اهل بیت طاهرینشان(ع) تفسیر شده است. (3) ملاحظه فرمودید که خدای بزرگ فرموده است با واسطه به سوی من بیایید و با اعتقاد به اینکه پیامبران و ائمه (ع) همه از مخلوقات و گُل سر سبد بشریت‌اند و دارای منزلت و مقام والا، خدای بزرگ وساطت آنها را می‌پذیرد. جواب چهارم، مقام پیامبر(ص) از همه‌ی مقام‌ها بالاتر است. و امامان (ع) از مقربان خدا و معصومین‌اند و مذهب تشیع، پیامبران را جانشین خدا در زمین می‌داند و سپس امامان (ع) به تدریج جانشین رسول خدا(ص) هستند. علماء و اهل علم شیعه صحیح معتقد است و کارهای خارق‌العاده (معجزه) از علامات پیامبران و ائمه است که در این رابطه یعنی معجزات و کرامات امامان(ع) و به ویژه حضرت علی (ع) و حضرت رضا(ع) در کتابها مکتوب است. (کرامات رضویه 2 جلد، نوشته علی اکبر مروج مطالعه شود) جواب پنجم، توسل، یکی از راههای نزدیکی به بارگاه قدسی الهی به شمار می‌آید و می‌توان گفت تحفه‌ای نفیس است از جانب خدا به بندگانش. بندگانش معمولا از یافتن راههای صحیح ارتباط با خداوند ناتوانند و انسان اگر از طرف یک بنده خوب خدا و از اولیاء که رمز و راز بندگی را می‌داند و به درگاه احدیت رفته هدایت نشود، احتمال هدایت و راهیابی او خیلی ضعیف است. از این رو باید به دامان معصوم(ع) توسل جُست و با گرفتن دستورالعمل صحیح به ادامه راه همت گماشت و مرحله به مرحله از او مدد گرفت تا به سر منزل مقصود رسید. مقربان الهی از نفس قدسی و دم کبریایی برخوردارند و به حدی نزد پروردگار عالم، عزیز و قدسی شده‌اند و مطیع اوامر الهی بوده‌اند که همه‌ی خواسته‌هایشان نزد خداوند مستجاب می‌شود. و با توجه به جنبه‌ی انسانی و عاطفی آنها نسبت به همنوعان به ویژه پیروان و شیعیان خود دلسوزی و ترحم دارند، واسطه گرفتن آنان سبب می‌شود که میان خداوند و بندگان گنهکارش رابطه برقرار شود و انسان طفیلی وجود مقربان، از رحمت و مغفرت الهی بهره‌مند گردد. و حتی چنین روشن در میان اولیای الهی نیز رایج بوده است و آنانکه به درگاه خدا مقرب‌ترند، شفیع رتبه‌ی پائین‌تر قرار گیرند. از امام رضا(ع) روایت شده است که «حضرت نوح (ع) در کشتی خود در شرف غرق شدن بود، خدا را به حق ما قسم داد و خواند و نجات یافت. ابراهیم‌(ع) خدا را به حق ما قسم داد تا آتش بر او سر شد. حضرت موسی(ع) خدا را به حق ما قسم داد تا دریا برایش شکافته شد. حضرت عیسی(ع) نیز خدا را به حق ما خواند تا از دست یهود نجات یافت و به آسمان رفت.» (5) پس هر چه ولی خدا از مقام بالاتری برخوردار باشد، شفاعتش مؤثرتر است و بندگان بیشتری به او توسل می‌جویند و باید معتقد باشیم که دامنه‌ی این توسل در این دنیا به شفاعت در آخرت کشیده می‌شود که خود بحث مفصلی درباره شفاعت می‌طلبد که چه کسانی و چه زمانی و با چه شرایطی و چه افرادی را شفاعت می‌کنند. و گذشته از شفاعت پیامبر (ص) و امامان(ع) شهدا، صلحا، عباد و زهاد و... آنها هم شفاعت خواهند کرد. مطالعه‌ی کتب زیر لازم است: 1ـ کرامات سادات ،سید علی باقریان. 2ـ در محضر لاهویتان زندگی عارف، جعفر مجتهدی ،محمدعلی مجاهدی. 3ـ توبه زیباترین پوزش،محمدحسین جعفری. 4ـ پژوهشی در زندگی امام علی‌بن‌موسی‌الرضا (ع)، صالحی. 5ـ تفسیر نمونه ،جلد 22. 6ـ سوره نجم درباره‌ی شفاعت. منابع: 1ـ بحارالانوار مجلسی، ج78، ص6. 1ـ سوره مائده/35. 2ـ بحارالانوار، ج94، ص32. 3ـ شرح نهج‌البلاغه ابن الحدید، ج16، 211. 4ـ وسائل‌الشیعه، ج7، ص103. به نقل از اداره پاسخگویی آستان قدس رضوی .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه