در منابع دینی آمده امام علی (ع) خورشید رو بگردوند به اصطلاح رد الشمس کرد این درسته یااینکه زمین برگشته آخه روز وشب از حرکت زمین به وجود میاد نه از حرکت خورشید؟

شاید از باب مجاز اینطور گفته شده ودر واقع همان برگشتن زمین باشد . نمونه این نوع بیان در عرف زیاد استفاده می‌شود مثل طلوع و غروب خورشید که در واقع حرکت زمین باعث طلوع و غروب است نه حرکت خورشید . اما اصل داستان : مرحوم مجلسی (بحارالانوار: محمدباقر مجلسی ، بیروت ، داراحیاء اثرات، ج 79 ص 166) از منابع (این پرسش برگرفته از چند سوال و صد جواب، عیسی ولائی ، قم ، انتشارات کوثر النبی، 1382 ص 118 ـ 121) مختلف همانند قرب الاسناد، علل الشرایع، بصائر الدرجات و ... 18 حدیث در مورد رد شمس ذکر می کند که در آن روایات، امور ذیل را باعث برگرداندن خورشید از سوی خداوند دانسته است:ا ـ مولا علی (ع) در سفری، به زمین شوره زاری برخورد می کند که نمی تواند در ان نماز عصر خود را بجا آورد در نتیجه تا رسیدن به زمین شوره زار خورشید غروب می کند و نماز حضرت قضا می شود. در این زمان حضرت از خداوند درخواست می کند تا خورشید برگردد و این دعا مستجاب می شود و حضرت نماز عصر خود را اداء بجا می آورد.2 ـ پیامبر (ص) علی (ع) را به دنبال کاری فرستاد سپس نماز عصر را با مردم به جماعت اقامه کرد، علی (ع) از ماموریت بازگشت در حالی که نماز عصر خود را بجا نیاورده بود، حضرت گزارش ماموریت به استحضار رسول اکرم رساند در این هنگام به پیامبر حالت وحی دست داد و حضرت سر بر دامن علی (ع) گذاشت تا اینکه آفتاب غروب علی (ع) به احترام پیامبر چیزی نگفت. وقتی پیامبر چشم باز کرد از علی (ع) پرسید: آیا نماز عصر را خوانده ای ؟ علی عرض کرد: خیر، خوش نداشتم سر شما را بر زمین بگذارم. در این هنگام پیامبر رو به قبله عرض کرد:«اللهم کان علی فی طاعتک و حاجه رسولک فاردد علیه الشمس لیصلی علی صلاته» با این دعا خورشید به اول عصر برگشت و علی (ع) نماز خود را بجا آورد، آنگاه خورشید مجدداً غروب کرد.3 ـ مولا علی (ع) وقتی نماز ظهر را بجا آورد، جمجمه ای توجه حضرت را به خود جلب کرد. مولا علی (ع) صحبت کردن با جمجمه را آغاز کرد که از کجایی؟ در چه عصری زندگی می کردی؟ از اخبار آن زمان بگو و ... حاصل اینکه : این گفتگو طولانی شد به گونه ای که خورشید غروب کرد در این هنگام مولا علی (ع) دعا کرد و از خداوند خواست که خورشید برگردد تا او نمازش را به صورت ادا بجا آورد و چنین شد.4 ـ پیامبر در منزل خود بود در حالی که علی (ع) هم حضور داشت در این هنگام جبرئیل برای وحی نازل شد و پیامبر حالت وحی گرفت لذا سر بر دامن علی گذاشت و این حالت ادامه تا خورشید غروب کرد در حالی که علی (ع) نماز عصر را نخوانده بود (گرجه با ایما و اشاره نماز خود را بجا آورد) تا اینکه پیامبر از حالت وحی خارج شد آنگاه از علی (ع) پرسید: نماز عصر را خوانده ای ؟ ایمر مومنان عرضه داشت خیر... .5 ـ علی (ع) با عده ای نماز عصر را خواند ولی عده دیگر به دلیل آنکه از فرات عبور نکرده بودند نتوانستند در جماعت امام شرکت کنند و زمانی که از فرات گذشتند آفتاب غروب کرده بود و علی (ع) از خداوند درخواست کرد که خورشید برگردد تا آنها نماز عصر خود را بخوانند.6 ـ علی (ع) بر رسول خدا وارد شد در حالی که آن حضرت مریض بوده بیهوش شد و جبرئیل سر رسول خدا را به دامن داشت وقتی علی (ع) وارد شد جبرئیل به علی (ع) فرمود: شما سزاوارترید که سر پسر عمو را به دامن بگیرید، علی (ع) نشست و سر رسول خدا را به دامن گرفت این حالت ادامه داشت تا اینکه خورشید غروب کرد در حالی که علی (ع) نماز عصر خود را بجا نیاورده بود وقتی پیامبر بهوش آمد از علی (ع) پرسید: نماز عصر را خوانده ای ؟ حضرت عرض کرد خیر. پیامبر در خواست رد شمس کرد.7 ـ در چندین روایت آمده که حادثه برگرداندن خورشید در دو مقطع رخ داد. یکی درزمان حیات پیامبر و دیگری بعد از فوت پیامبر.پس از روشن شدن مطالب بالا در جواب این سوال باید گفت : علامه طباطبائی می گوید:«نفوذ اسرائیلیات و احادیث ساختگی در میان روایات ما حقیقتی انکار ناپذیر است». (المیزان، ج 12، ص 112 . علمه سید محمد حسین طباطبائی ، دارالکتب الاسلامیه، ج 12 ص 113)اسرائیلیات به مجموعه احادیثی اطلاق می شود که ریشه ای یهودی یا نصرانی و مانند آن داشته باشد. ارزیابی سند یک روایت به تنهایی برای شناخت اسرائیلیات کافی نیست زیرا گاهی مشاهده می شود که چنین روایات دارای سندی معتبری اند در حالی که از نظر محتوی و متن با اصول مسلم اعتقادی و عقلی یا شرعی سازگار نیست، بنابراین بهترین، کارآمدترین و مطمئن ترین روش برای ارزیابی و پالایش روایات روش ارزیابی محتوایی و سنجش مفاد روایت با مبانی مسلم عقلی و نقلی است که در روایات از ان به «عرضه حدیث بر قرآن» یاد شده است.بنابراین اولاً : روایات مزبور از نظر سند با مشکل روبروست.ثانباً: اگر مساله به این مهمی رخ داده بود همه مردم به سرعت از آن آگاه گشته و در تاریخ با تمام جزئیات درج می شد.رابعاً مگر نماز در شوره زارحرمت دارد که موجب ترک نماز گردد؟ بر فرض که نماز در شوره زار داری کراهت باشد اما وقتی در حال قضا شدن باشد نماز در همان شوره زار واجب می گردد.خامساً: از عجایب اینکه در این روایات به امام علی (ع) نسبت داده که حضرت عمداً نماز واجب خود را ترک کرده است و چه گناهی از این مهم تر؟ و عذر و توجیه بدتر از گناه اینکه بگوییم چون زمین شوره زار بوده پس حضرت با این عذر نماز واجب را ترک کرده است.سادساً: کدام سخن از این سخیف تر که بگوییم مولا علی (ع) نماز ظهر را بجا آورد سپس مشغول صحبت با جمجمه ای شد و آن چنان سرگرم این صحبت که آفتاب غروب می کند و نماز حضرت قضا می شود و حضرت از این گذشت زمان و غروب آفتاب غافل می ماند؟!!سابعاً: آیا واقعاً گزارش ماموریت به پیامبر از خواندن نماز واجب بالاتر بود به گونه ای که باعث ترک نماز گردد؟ثامناً: بر فرض محال که شوره زار بودن زمین و یا صحبت با جمجمه ها و ... عذر تلقی شود به گونه ای که بتوان نماز واجب را ترک کرد، سوال این است که آیا نماز با ایماء و اشاره هم مقدور نبود در حالی که صلاه غرقی داریم به معنی اینکه انسان در حال غرق شدن نیز مجاز به ترک نماز نیست بلکه باید نماز غرقی بخواند چطور در روایات حتی اشاره ای به اینکه حضرت نماز به صورت نشسته و یا با ایماء و اشاره بجا آورده ، نرکده است (گرچه در برخی از روایات به چنین نمازی اشاره شده است).تاسعاً: متن روایات مضطرب است که همین امر موجب تردید بیشتر در صحت روایات می گردد زیرا در یکجا می گوید عده ای از یاران علی (ع) نماز نخوانده بودند.در جای دیگر آمده خود حضرت نماز عصر را بجا نیاورده بود، در یک روایت می گوید علی (ع) به فرمان پیامبر به ماموریت رفته و وقتی برگشت و گزارش را تقدیم کرد به پیامبر حالت وحی دست داد در دیگری آمده پیامبر مریض و در حال اغماء بود و علی (ع) وارد شد به پیشنهاد جبرئیل سر رسول خدا را به دامن گرفت و این امر باعث قضا شدن نماز عصر گردید.در روایتی می گوید علی (ع) در منزل پیامبر بود که به حضرت حالت وحی دست داد و آن حضرت سر مبارکش را به دامن علی (ع) گذاشت و تا زمانی که پیامبر از حالت وحی خارج شود و زانوی علی (ع) آزاد گردد نماز عصر مولا قضا شد.در یکجا می گوید علی (ع) مشغول صحبت کردن با جمجمه شد و همین باعث قضا شدن نماز شد و در جای دیگر می گوید که علی (ع) از زمین شوره زار عبور می کرد و این عامل قضا شدن بوده در حالی که در روایات دیگر می گیود برگشت خورشید در مجموع دو دفعه رخ داد یکی در زمان حیات پیامبر و دیگری بعد از وفات آن حضرت.بنابر این از آنچه که گذشت باید گفت در صحت روایات منسوب به معصوم تردیدی جدی وجود دارد. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه