در آيه اول سوره يونس آمده است « تِلْكَ آيَاتُ الْكِتَابِ الْحَكِيمِ ؛ اين آيات كتاب استوار و حكمت آميز است‏! » اين آيه چه ارتباطي با كل سوره يونس دارد؟ منظور از حكيم و حكمت چيست؟

محتوي سوره يونسسوره يونس، از سوره هاي مكي است و بعد از سوره اسراء و قبل از سوره هود نازل شده است و مطالب مطرح شده در آن عبارتند از :1- تكيه فراواني بر مسأله «مبدأ» و «معاد» ؛2- مسائل وحي و مقام پيامبرصلي الله عليه و آله وسلم؛3- عظمت آفرينش؛4- دل نبستن به دنيا؛5- آمادگي روحي براي آخرت؛6- بررسي زندگي پيامبران مانند حضرت نوح -عليه السلام- ، موسي-عليه السلام-يونس-عليه السلام- و... .ارتباط آياتبراي فهم و تفسير قرآن، توجه به قواعد و ملاكات تفسير ضروري به نظر مي رسد تا جايي كه بايد مفسر، قبل از هر چيز شناخت كافي از اين قواعد داشته باشد و الا دچار تفسير به رأي و تأويل نادرست قرآن مي گردد.يكي از قواعد تفسير شناخت ارتباطات و قراين آيات است. و قرائن آيات اموري هستند كه به نحوي ارتباط لفظي يا معنوي با كلام داشته و در فهم مفاد كلام و درك مراد گوينده مؤثر باشد.ارتباطات در آيات قرآن، از نظر بلندي و كوتاهي بسيار مختلف است؛ بعضي از آنها داراي ارتباط صدوري يا پيوستگي در نزول هستند، بعضي ديگر ارتباط موضوعي دارند و بعضي با آيات ديگر مستقل بيان شده اند.ارتباط صدوري يعني؛ مجموعه اي از سخنان گوينده كه به صورت پي در پي و تتابع جمله ها و اقتران آنها به يكديگر از گوينده صادر شود. و ثمره آن، فهم بهتر و درك مراد جدي متكلم است، مانند: سوره هاي كوچك قرآن كه نزول آنها دفعي بوده و با هم ارتباط دارند و به سياق و مراد آن پي برده مي شود.امّا در بسياري از آيات و سوره ها، باتوجه به اينکه قرآن برخلاف ترتيب فعلي نازل شده است ، عد اي تصور مي کنند که بين آيات يک سوره ارتباطي وجود ندارد. اين به معناي عدم هماهنگي و اختلاف در آيات نيست بلكه به معناي عدم پيوستگي در نزول است.و البته مشکلي هم ايجاد نمي کند چون يک مفسر قرآن همه اينها در نظر دارد.سوره يونس و ارتباط آيات آن با همديگرقبل از آن كه به ارتباط و انسجام اين سوره بپردازيم لازم است به واژه حكيم و حكمت پرداخته شود:واژه «حکم» به معناي اصلاح و قضاوت و داوري آمده است: « قَالَ الَّذِينَ اسْتَكْبَرُوا إِنَّا كُلٌّ فِيهَا إِنَّ اللَّهَ قَدْ حَكَمَ بَيْنَ الْعِبَادِ[1]؛ مستكبران مى‏گويند: ما همگى در آن هستيم‏، زيرا خداوند در ميان بندگانش [بعدالت‏] حكم كرده است‏!». و «احكام» نيز به معني اتقان و استوار كردن معنا است. و واژه «حكمت» يك حالت و خصيصه درك و تشخيص است كه شخص به وسيله آن مي تواند حق و واقعيت را درك كند و مانع از فساد شود. و راغب در مفردات مي گويد: حكمت رسيدن به حق به واسطه علم و عقل است. واژه حکمت «20» بار در قرآن بيان شده است و در بيشتر موارد با واژه «كتاب» توأم است. و همچنين «حكيم» به معني حكمت كردار و كسي كه كار را از روي تشخيص و مصلحت انجام دهد، مي باشد.[2] اين كلمه از اسماء حسني است و 97 بار در قرآن تكرار شده است و از اين 97 مرتبه 91 بار صفت خداوند سبحان آمده و در يك مرتبه صفت امر[3] آمده و 5 مرتبه صفت قرآن بيان شده است.[4]علامه طباطبايي درباره حكمت قرآن مي نويسد: حكمت.عبارت از معارف حقيقي و فروعات آن است. قرآن حكيم است زيرا كه حكمت و حقايق معارف در آن مستقر است.[5]در قاموس قرآن آمده: قرآن حكيم است يعني از روي تشخيص دستور مي دهد و محكم كار و حكمت كردار است.[6]با توجه به معناي لغوي «حكيم» كه هم وصف خداوند و هم وصف قرآن آمد، روشن شده كه آيات قرآن داراي آن چنان مستحکم است كه هر گونه باطل و خرافه و هزل را از خود دور مي سازد. جز حق نمي گويد؛ و جز به راه حق دعوت نمي كند.[7] به طور كل مي توان گفت: در آيه فوق قاعده كلي براي تمام سوره ها و آيات بيان شده است كه هيچ يك از آيات مورد ترديد و شك قرار نگيرد. چون استوار، محكم و متقن بيان شده است. در نتيجه آيه اول سوره يونس با تمام سوره ها حتي سوره يونس ارتباط برون محتوايي دارد.معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:1. احسن الحديث ؛ علي اکبر قرشي ، ج 4 ، ص347 .2. اطيب البيان في تفسير القرآن ؛ عبدالحسين طيب ، ج 6، ص 342 .

سامانه پاسخگویی به سوالات و شبهات

مرجع:

ایجاد شده در 1400/12/28

لینک کوتاه