مقام معظم رهبري در خطبه هاي نماز جمعه در تاريخ 14/3/1389 فرمودند: «امام حراست و صيانت از جمهورى اسلامى را اوجب واجبات مي دانست اوجب واجبات، نه از اوجب واجبات. واجب‌ترين واجبها، صيانت از جمهورى اسلامى است؛ چون صيانت اسلام به معناى حقيقى كلمه وابسته به صيانت از نظام سياسى اسلامى است بدون نظام سياسى، امكان ندارد» حال سؤال اينجاست اگر حفظ اسلام جز با حفظ حکومت امکان ندارد، صلح امام حسن ـ عليه السلام ـ و سيره حکومتي امام علي ـ عليه السلام ـ چگونه تفسير مي شود؟

پيش از آن که پاسخ سؤال شما را مورد بررسي قرار دهيم توضيح اين نکته لازم است که در اسلام، حکومت، ارزش و هدف مستقلي از احکام و اهداف دين نداشته بلکه ابزار و وسيله اي براي دين و حفظ احکام و ارزش هاي ديني محسوب مي گردد. از اين رو حضرت علي ـ عليه السلام ـ در مقام ارزش گذاري بر حکومت فرمودند: «اما و الذي فلق الحبة و برأ النسمه لولا حضور الحاضر و قيام الحجة بوجود الناصر و ما اخذ الله علي العلماء أَلاّ يقارّوا علي کِظّةِ ظالمٍ و لا سغب مظلومٍ لَألَقيتُ حبلها علي غاربها و لسقيت آخرها بکأس اوّلها و لألفيتم دنياکم هذه ازهد عندي من عفطة عنز» سوگند به خدايي که دانه را شکافت و جان را آفريد، اگر حضور فراوان بيعت کنندگان نبود و ياران حجت را بر من تمام نمي کردند و اگر خداوند از علماء عهد و پيمان نگرفته بود که برابر شکم بارگي ستمگران و گرسنگي مظلومان، سکوت نکنند، مهار شتر خلافت را بر کوهان آن انداخته، رهايش مي ساختم و آخر حکومت را به کاسه اول آن سيراب مي کردم آنگاه مي ديديد که دنياي شما نزد من از آب بيني بزغاله اي بي ارزش تر است. هم چنين فرمودند: «اللهم انّک تعلم انَّه لم يکن الذي کان منّا منافسةً في سلطانٍ و لا التماس شيء من فضول الحطام و لکن لنرد المعالم من دينک و نظهر الاصلاح في بلادک فيأمن المظلومون من عبادک و تقام المعطلة من حدودک» خدايا تو مي داني که جنگ و درگيري ما براي به دست آوردن قدرت و حکومت و دنيا و ثروت نبود، بلکه مي خواستيم نشانه هاي حق و دين تو را به جايگاه خويش بازگردانيم و در سرزمين هاي تو اصلاح را ظاهر کنيم تا بندگان ستمديده ات در امن و امان زندگي کنند و قوانين و مقررات فراموش شده تو بار ديگر اجرا گردد». اين بيانات بيان گر اين است که در اسلام، حکومت ارزشي مستقل و جداي از دين احکام و اهداف آن نداشته و تنها ابزاري براي حفظ اسلام و ارزش هاي آن و تحقق احکام ديني است. با توجه به اين نکته در پاسخ سؤال شما بايد بگوئيم مرحوم امام حراست و صيانت از نظام جمهوري اسلامي را از آنجا که صيانت از اسلام مي دانستند، اوجب واجبات بر شمردند. در واقع آنچه براي ايشان بسيار با اهميت بوده و نقش اساسي و محوري داشت، حفظ اسلام بود و چون حراست و صيانت از اسلام را در شرايط کنوني و عصر حاضر تنها از طريق حراست از نظام جمهوري اسلامي امکان پذير مي دانستند و سرنوشت اسلام ناب در جهان امروز را به نوعي با سرنوشت نظام جمهوري اسلامي گره خورده مي ديدند، حفظ نظام را اوجب واجبات بر شمردند. بر اين اساس فرمودند: حفظ اسلام يک فريضه الهي است بالاتر از تمام فرايض يعني هيچ فريضه اي در اسلام بالاتر از حفظ خود اسلام نيست . اگر حفظ اسلام جزء فريضه هاي بزرگ است و بزرگترين فريضه است بر همه ما و شما و همه ملت و همه روحانيون حفظ اين جمهوري اسلامي از اعظم فرايض است. و در وصيت نامه الهي، سياسي، خويش فرمودند: اينک که به توفيق و تأييد خداوند، جمهوري اسلامي با دست تواناي ملت متعهد پايه ريزي شده و آنچه در اين حکومت اسلامي مطرح است، اسلام و احکام مترقي آن است، بر ملّت عظيم الشأن ايران است که در تحقق محتواي آن به جميع ابعاد و حفظ و حراست آن بکوشند که حفظ اسلام در رأس تمام واجبات است که انبياء عظام از آدم تا خاتم النبيين ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ در راه آن کوشش و فداکاري جان فرسا نموده اند و هيچ مانعي آنان را از اين فريضه بزرگ باز نداشته و هم چنين پس از آنان اصحاب متعهد و ائمه ـ عليهم السلام ـ با کوشش هاي توان فرسا تا حد نثار خون خود در حفظ آن کوشيده اند و امروز بر ملت ايران خصوصا و بر جميع مسلمانان عموما واجب است اين امانت الهي را که در ايران به طور رسمي اعلام شده و در مدتي کوتاه نتايج عظيمي به بار آورده با تمام توان حفظ نموده و در راه ايجاد مقتضيات بقاء آن و رفع موانع و مشکلات آن کوشش نمايند». ايشان به گونه اي سرنوشت نظام جمهوري اسلامي را با سرنوشت اسلام در عصر کنوني آميخته مي دانستند که فرمودند: اينجانب نصيحت متواضعانه برادرانه مي کنم که تحت تأثير اين گونه شايعه سازي ها قرار نگيرند و براي خداوند منان و حفظ اسلام اين جمهوري را تقويت نمايند و بدانند که اگر اين جمهوري اسلامي شکست بخورد. اسلام براي هميشه منزوي خواهد شد. بنابراين هدف نهايي و مقصد عالي ايشان حفظ اسلام بود و حفظ نظام جمهوري اسلامي را در اين راستا اوجب واجبات مي دانستند بر اين اساس، مقام معظم رهبري در خطبه هاي نماز جمعه هدف امام را اين گونه ترسيم نمودند: فکر اسلام ناب فکر هميشگي امام بزرگوار ما بود. مخصوص دوران جمهوري اسلامي نبود. منتهي تحقق اسلام ناب با حاکميت اسلام و تشکيل نظام اسلامي امکان پذير نبود اگر نظام سياسي کشور بر پايه شريعت اسلامي و تفکر اسلامي نباشد امکان ندارد که اسلام بتواند با ستمگران عالم يا زورگويان عالم يا زورگويان يک جامعه مبارزه واقعي وحقيقي بکند لذا امام حراست و صيانت از جمهوري اسلامي را اوجب واجبات مي دانست، اوجب واجبات نه از اوجب واجبات واجب ترين واجب ها صيانت از جمهوري اسلامي است چون صيانت اسلام به معناي حقيقي کلمه وابسته به صيانت از نظام سياسي اسلامي است بدون نظام سياسي امکان ندارد امام، جمهوري اسلامي را مظهر حاکميت اسلام مي دانست براي همين امام جمهوري اسلامي را دنبال مي کرد. در راهش آن همه تلاش کرد و با آن شدّت و حدّت و اقتدار پاي جمهوري اسلامي ايستاد. امام که دنبال قدرت شخصي نبود. امام دنبال اين نبود که خودش بتواند قدرتي پيدا کند. مسأله امام مسأله اسلام بود لذا پاي جمهوري اسلامي ايستاد. اين منافاتي با صلح امام حسن و سيره حکومتي امام علي ـ عليه السلام ـ ندارد زيرا اين دو امام بزرگوار نيز به منظور حفظ اسلام و تعاليم روح بخش آن دست به چنين اقداماتي زدند در مرحله نخست تلاش نمودند تا حکومت اسلامي را بر پا نمايند و در مرحله بعد پس از آن که زمينه و شرايط را براي تحقق اين هدف فراهم نيافتند به منظور حفظ احکام نوراني اسلام بر اساس تکليف خويش عمل نمودند. بنابراين در نهايت هدف نهايي و مقصد اصلي تمام امامان معصوم ـ عليهم السلام ـ حفظ اسلام بود اگر شرايط براي تشکيل حکومت فراهم مي شد اقدام به تشکيل حکومت مي نمودند اما در صورت فراهم نشدن شرايط، تلاش نهايي ايشان حفظ اسلام در هر صورت بود. روشن است که در صورتي که شرايط و زمينه براي تشکيل حکومت اسلامي فراهم باشد، حفظ اسلام و احکام نوراني آن ايجاب مي کند که با تشکيل و برپايي حکومت و نظام سياسي در مسير آن گام برداشت امّا اگر تشکيل حکومت امکان پذير نبود، وظيفه و مسئوليت نهايي که همان حفظ اسلام بود ايجاب مي کند تا حد امکان در راستاي اين هدف تلاش نمايند. از اين رو حفظ اسلام داراي مراتب و درجاتي است. مرتبه اعلي و درجه نخست آن بر پايي حکومت و نظام سياسي اسلام است تا در سايه آن احکام و تعاليم نوراني آن را در جامعه اجرا نمود امّا اگر اين مرتبه و درجه امکان پذير نبود و شرايط براي تشکيل حکومت، فراهم نبود بايد در حد امکان و توان در حفظ اسلام کوشيد و نمي توان به دليل فراهم نبودن زمينه براي بر پايي حکومت اسلامي، اساس اسلام و حفظ اصل اسلام را رها نمود و براي آن تلاش نکرد. به عبارت ديگر مقصد نهايي حفظ اسلام است که به طور کامل در قالب حکومت اسلامي و اجراي احکام اسلام صورت مي گيرد امّا در صورت فراهم نبودن زمينه ها و شرايط براي تحقق حاکميت اسلام و حکومت ديني، هر چند امکان حفظ اسلام در حد اعلي و کامل آن امکان پذير نيست امّا بايد راهي را برگزيد که در نهايت به حفظ اسلام و اساس آن بيانجامد و اين راه ها با توجه به شرايط و زمينه هاي آن در برهه هاي مختلف ممکن است متفاوت باشد يک زمان براي حفظ اسلام نياز به صلح باشد و يک زمان مبارزه و شهادت و زمان ديگر به اسارت و در زماني به فعاليت علمي و تبليغي و.. که سيره عملي و سياسي ائمه اطهار ـ عليهم السلام ـ مبيّن آن بود. بر اين اساس کلام مقام معظم رهبري ناظر به شرايط و زمينه هاي عصر امام (ره) و عصر کنوني و بيان گر درجه و مرتبه اعلي حفظ اسلام است که شرايط و زمينه براي تشکيل حکومت ديني فراهم است و روشن است که در چنين شرايطي حفظ و صيانت از اسلام به تشکيل حکومت ديني و صيانت از آن است و نمي توان بدون برپايي حکومت اسلامي از تمام ابعاد اسلام صيانت نمود، امّا اين بدان معنا نيست که در صورت فراهم نبودن زمينه و شرايط براي تشکيل حکومت، امکان حفظ و صيانت از اساس اسلام وجود ندارد. وظيفه حفظ اسلام در حد امکان در تمام شرايط و برهه هاي زماني وجود دارد و اين مسئوليت بحسب شرايط و موقعيت هاي گوناگون، متفاوت خواهد بود. .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه