من سؤالی درباره متعه داشتم و منابع آن در کتب اهل سنت. من با یک مسلمان سنی گفتگویی درباره متعه داشتم و اینکه چگونه این کار در اسلام قانونی است. من آیاتی از قرآن و احادیثی از شیعه را در این باره به ایشان نشان دادم. اما او گفت که حضرت علی (ع) فرموده است که پیامبر (ص) بعد از جنگ خیبر آن را ممنوع کرده است. من می دانم که بنابر عقیده شیعه این کار توسط عمر ممنوع شده است. ولی آیا می توانید علت آن را برای من بگویید؟

زن و مردی که هیچ مانع شرعی "از نسب و رضاع و غیره" بر سر راه ازدواج آنان وجود ندارد پس از تعیین مهریه، برای مدتی معین با یکدیگر پیوند زناشویی برقرار می سازند و پس از انقضای مدت بدون اجرای صیغة طلاق از یکدیگر جدا می شوند. ضمناً چنانچه فرزندی از آن دو متولد شد، فرزند شرعی آنان بوده و از هر دو ارث می برد. زن نیز پس از انقضای مدت باید عده شرعی نگهدارد و اگر حملی داشته باشد باید تا تولد نوزاد صبر کرده و از ازدواج با شخص دیگر خودداری ورزد. ازدواج موقت ماهیتاً با ازدواج دائم یکی بوده و کلیه احکامی که بر دومی جاری است بر اولی نیز مترتب است. تفاوت مهمی که بین این دو ازدواج وجود دارد در دو مطلب زیر خلاصه می شود: 1 ـ تعیین مدت در ازدواج موقت 2 ـ عدم وجود پرداخت نفقه در آن. چنانچه از این دو مطلب بگذریم تفاوت­های دیگر آنچنان جزئی است که چندان فاصله ای ایجاد نمی کند. از آنجا که اسلام، آئین خاتم و جامع است، برای حل مشکل بحران­های جنسی چنین طرحی را تجویز کرده است، جوانی را در نظر بگیریم که مشغول تحصیل یا کار است و توانایی ازدواج دائم را هم ندارد. در این صورت تکلیف او چیست؟ پیداست که جوان مزبور بایستی یکی از سه راه زیر را برگزیند: الف ـ خویشتن داری و محروم ساختن خود از تمتع جنسی. ب ـ ایجاد رابطه نامشروع با زنان فاسد و بیمار ج ـ استفاده از ازدواج موقت با زنی پاکدامن، تحت شرایط خاصی که در عین رفع مشکل هزینه ای برای او ایجاد نکند. پیداست که در مثال فوق، راه چهارمی وجود ندارد که جوان یاد شده از آن بهره گیرد (البته این به آن معنا نیست که ازدواج موقت، مخصوص چنین شرایطی است ولی در عین حال چنین مواردی می­تواند حکمت تشریع این حکم باشد). ضمناً باید توجه داشت که فقهای دیگر مذاهب نیز نوعی از ازدواج دائمی را تأیید می کنند که واقعیت آن همان ازدواج موقت است و آن این است که زن و مردی بصورت دائم با هم ازدواج می کنند ولی یکی از آنان یا هر دو می دانند که بایستی پس از مدتی به صورت طلاق از هم جدا شوند. تجویز چنین ازدواجی درست تجویز ازدواج موقت است و فقط در نام آن با آن فرق دارد. کتاب خدا و سنت پیامبر (ص) حاکی از مشروعیت ازدواج موقت (متعه) است، قرآن می فرماید: فَمَا اسْتَمْتَعْتُمْ بِهِ مِنْهُنَّ فَآتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ فَریضَةً [2] : هرگاه عقد تمتعی با زنان برقرار کردید مهریه آنان را بپردازید. اکثریت قریب به اتفاق مفسران، نزول آین آیه را مربوط به ازدواج موقت دانسته اند. اصولاً در این مطلب که در اسلام چنین ازدواجی تشریح شده، جای هیچ تردیدی نیست. اگر اختلافی باشد دربارة منسوخ شدن یا نشدن است. روایات فریقین حاکی است که این حکم منسوخ نشده و تنها به جهاتی در عصر خلیفه دوم از اجرای این حکم جلوگیری شده است. از قضا سخن خلیفه نیز حاکی از جواز و رواج متعه در عصر پیامبر (ص) بوده و می رساند که در این منع جز رأی شخصی وی، جهت دیگری در کار نبوده است. زیرا وی چنین گفت: "أیها الناس ثلاث کن علی عهد رسول الله أنا أنهی عنهن و احر مهن و اعاقب علیهن و هی متعه انساء و متعه الحج و حی علی فیه العمل" [3] ای مردم سه چیز در زمان رسول خدا معمول بود که من از آنها نهی می کنم و هر کس را که مرتکب آنها گردد در عقاب و کیفر قرار می دهم، آن سه چیز عبارت است از متعة زنان، متعة حج و حی علی خیر العمل. شگفت اینجاست که نهی خلیفه در مورد نخست و مورد اخیر تا کنون بقوت خود باقی مانده، ولی متعة حج ـ بر خلاف نظر خلیفه ـ مورد عمل همه مسلمانان قرار دارد! (مقصود از متعه حج آن است که زائر خانه خدا میان عمره و اعمال حج از حال احرام بیرون آید، و محرمات احرام بر او حلال شود) گواه روشن بر این مطلب که پیامبر (ص) از متعه نهی نکرده، این است که بخاری از عمران بن حصین نقل می کند که می گوید: (آیه متعه در کتاب خدا نازل شده ما هم با رسول خدا به آن عمل نمودیم. هرگز آیه ای در تحریم آن نازل نشد و پیامبر (ص) از آن نهی نکرد تا در گذشت، آنگاه فردی به رأی خویش دربارة آن سخن گفت) مقصود "تحریم متعة توسط خلیفه دوم است" [4] .

پایگاه اطلاع رسانی حوزه

مرجع:

ایجاد شده در 1401/04/17

لینک کوتاه