عاقبت شیعه گناهکار چیست؟

شیعیانی که گنهکارند همه در یک رتبه نیستند؛ بلکه برخی ممکن است بسیار فاسق و گنهکار بوده و مستحق حد شرعی باشند در حالی که برخی دیگر فسق و گناهان متوسط یا کمتر داشته ، مستحق حدود شرعی ( که برای گناهانی مثل زنا ، لواط و...در نظر گرفته شده اند) نباشند.از برخی روایات اهل بیت (ع) چنین بر می آید که اکثر شیعیان فاسق ـ که مستحقّ حدّ شرعی نیستند ـ اگر چه در برزخ معذَب خواهند بود ولی در آخرت وارد جهنَم نمی شوند ؛ البته بهشت هم نمی روند تا موعد شفاعتشان برسد ؛ امّا گروهی از شیعیان دیگر که گناهانشان بسیار زیاد بوده و مستحق حدود شرعی هم هستند ، در جهنّم اخروی وارد خواهند شد ولی بالاخره از جهنم نجات پیدا می‌کنند.(البته از غیر شیعیان نیز کسانی هستند که در جهنَم ابدی نخواهند ماند. )تفصیل مطلب را با ذکر روایات مربوطه پی می گیریم.1- در تفسیر امام حسن عسگری علیه السّلام است که ایشان به نقل از پیامبر صلّی الله علیه و اله فرمودند: « اتَّقُوا اللَّهَ مَعَاشِرَ الشِّیعَةِ فَإِنَّ الْجَنَّةَ لَنْ تَفُوتَکُمْ وَ إِنْ أَبْطَأَتْ بِهَا عَنْکُمْ قَبَائِحُ أَعْمَالِکُمْ فَتَنَافَسُوا فِی دَرَجَاتِهَا قِیلَ فَهَلْ یَدْخُلُ جَهَنَّمَ أَحَدٌ مِنْ مُحِبِّیکَ وَ مُحِبِّی عَلِیٍّ ع قَالَ مَنْ قَذِرَ نَفْسُهُ بِمُخَالَفَةِ مُحَمَّدٍ وَ عَلِیٍّ وَ وَاقَعَ الْمُحَرَّمَاتِ وَ ظَلَمَ الْمُؤْمِنِینَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ وَ خَالَفَ مَا رُسِمَ لَهُ مِنَ الشَّرِیعَاتِ جَاءَ یَوْمَ الْقِیَامَةِ قَذِراً طَفِساً یَقُولُ مُحَمَّدٌ وَ عَلِیٌّ ع یَا فُلَانُ أَنْتَ قَذِرٌ طَفِسٌ لَا تَصْلُحُ لِمُرَافَقَةِ مَوَالِیکَ الْأَخْیَارِ وَ لَا لِمُعَانَقَةِ الْحُورِ الْحِسَانِ وَ لَا الْمَلَائِکَةِ الْمُقَرَّبِینَ لَا تَصِلُ إِلَى مَا هُنَاکَ إِلَّا بِأَنْ تَطْهُرَ عَنْکَ مَا هَاهُنَا یَعْنِی مَا عَلَیْکَ مِنَ الذُّنُوبِ فَیَدْخُلُ إِلَى الطَّبَقِ الْأَعْلَى مِنْ جَهَنَّمَ فَیُعَذَّبُ بِبَعْضِ ذُنُوبِهِ وَ مِنْهُمْ مَنْ یُصِیبُهُ الشَّدَائِدُ فِی الْمَحْشَرِ بِبَعْضِ ذُنُوبِهِ ثُمَّ یَلْقُطُهُ مِنْ هُنَا وَ مِنْ هُنَا مَنْ یَبْعَثُهُمْ إِلَیْهِ مَوَالِیهِ مِنْ خِیَارِ شِیعَتِهِمْ کَمَا یَلْقُطُ الطَّیْرُ الْحَبَّ وَ مِنْهُمْ مَنْ یَکُونُ ذُنُوبُهُ أَقَلَّ وَ أَخَفَّ فَیُطَهَّرُ مِنْهَا بِالشَّدَائِدِ وَ النَّوَائِبِ مِنَ السَّلَاطِینِ وَ غَیْرِهِمْ وَ مِنَ الْآفَاتِ فِی الْأَبْدَانِ فِی الدُّنْیَا لِیُدْلَى فِی قَبْرِهِ وَ هُوَ طَاهِرٌ وَ مِنْهُمْ مَنْ یَقْرُبُ مَوْتُهُ وَ قَدْ بَقِیَتْ عَلَیْهِ سَیِّئَةٌ فَیُشْتَدُّ نَزْعُهُ وَ یُکَفَّرُ بِهِ عَنْهُ فَإِنْ بَقِیَ شَیْ ءٌ وَ قَوِیَتْ عَلَیْهِ یَکُونُ لَهُ بَطَرٌ وَ اضْطِرَابٌ فِی یَوْمِ مَوْتِهِ فَیَقِلُّ مَنْ بِحَضْرَتِهِ فَیَلْحَقُهُ بِهِ الذُّلُّ فَیُکَفَّرُ عَنْهُ فَإِنْ بَقِیَ شَیْ ءٌ أُتِیَ بِهِ وَ لَمَّا یُلْحَدْ فَیُوضَعُ فَیَتَفَرَّقُونَ عَنْهُ فَیُطَهَّرُ فَإِنْ کَانَ ذُنُوبُهُ أَعْظَمَ وَ أَکْثَرَ طَهُرَ مِنْهَا بِشَدَائِدِ عَرَصَاتِ یَوْمِ الْقِیَامَةِ فَإِنْ کَانَتْ أَکْثَرَ وَ أَعْظَمَ طَهُرَ مِنْهَا فِی الطَّبَقِ الْأَعْلَى مِنْ جَهَنَّمَ وَ هَؤُلَاءِ أَشَدُّ مُحِبِّینَا عَذَاباً وَ أَعْظَمُهُمْ ذُنُوباً لَیْسَ هَؤُلَاءِ یُسَمَّوْنَ بِشِیعَتِنَا وَ لَکِنَّهُمْ یُسَمَّوْنَ بِمُحِبِّینَا وَ الْمُوَالِینَ لِأَوْلِیَائِنَا وَ الْمُعَادِینَ لِأَعْدَائِنَا إِنَّ شِیعَتَنَا مَنْ شَیَّعَنَا وَ اتَّبَعَ آثَارَنَا وَ اقْتَدَى بِأَعْمَالِنَا ـــــــــ اى گروه شیعیان از خداوند بترسید، بهشت از دست شما نمى رود اگر چه گناهان شما موجب شود که شما از ورود در آن تاخیر داشته باشید، اکنون براى بدست آوردن درجات بهشت با هم مسابقه دهید. گفته شد آیا یکى از دوستان شما و یا دوستان على علیه السّلام وارد جهنم خواهند شد، فرمود: هر کس نفس خود را با مخالفت محمد و على علیهما السّلام چرکین کند و دنبال کارهاى حرام برود و به مؤمنان ظلم کند و با احکام شریعت مخالفت نماید روز قیامت گناهکار و آلوده خواهد آمد. محمد و على مى گویند تو کثیف و آلوده هستى و صلاحیت همنشینى با صالحان و نیکان را ندارى و شایسته نیستى که با حوران هم آغوش گردى و با فرشتگان مقرب هم نشین گردى تو نمى توانى خود را با آنها قرین سازى مگر اینکه از گناهان پاک گردى او را براى پاک شدن گناهان در طبقه اول دوزخ جاى مى دهند و براى پاره ای از گناهان عذاب مى شود، پاره اى از آنها براى بعضى از گناهان در محشر گرفتار شدائد و سختى مى گردند ولى نیکان از شیعه به فریاد آنها مى رسند.اخیار و دوستان در آن روز به فکر دوستان گناهکار خود مى باشند و مانند مرغى که دانه ها را از زمین برمى دارد، آنها هم دوستان خود را پیدا مى کنند و آنها را از اطراف جمع آورى مى کنند و از آنها شفاعت مى نمایند. دسته اى از آنها گناهانشان کمتر و سبکتر هست، این گروه با شدائد و سختیهائى که در دنیا از سلاطین و حکام مشاهده مى کنند و یا بیمارى هائى که در بدن آنها پدید مى آید گناهان آنها پاک مى شود و بدون گناه وارد قبر مى گردند. گروهى از آنها گناهانشان در هنگام مرگ با شدت جان کندن پاک مى شود، و گروهى گناهکار در وقت احتضار حالتى بر آنها پیش مى آید که موجب خوارى و ذلت او مى شود خداوند به این سبب گناهان او را مورد آمرزش قرار مى دهد. جماعتى هم گناهانشان باقى مى ماند و در هنگام دفن آمرزیده مى گردند و پاک مى شوند، اما اگر گناهش بزرگ باشد با شدائد و سختى هاى روز قیامت پاک مى گردد، و اگر گناهانش بزرگ بود او را در طبقه اول دوزخ (نگه مى دارندو بعد از عذاب.) از گناهان پاک می‌شوند. این گروه بیشتر از همه محبان ما عذاب مى کشند، این گروه شیعیان ما نیستند بلکه دوستان ما به حساب مى آیند و با دوستان ما دوست هستند و با دشمنان ما دشمن مى باشند، شیعیان ما کسانى هستند که از ما پیروى کنند و از آثار ما تبعیت نمایند و به کارهاى ما اقتداء کنند. »( بحار الأنوار ، ج 65 ، ص 154 و ر.ک: ترجمه الإیمان و الکفر بحار الانوار، ج 1، ص: 279).همانطور که روشن است شیعیان و محبان گنهکار در این روایت چند دسته شده و هر کدام برحسب میزان و شدت گناهان خود وضعیت خاصی پیدا می‌کنند.2- « قَالَ عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ فِی تَفْسِیرِهِ سُئِلَ الْعَالِمُ (ع) عَنْ مُؤْمِنِی الْجِنِّ یَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ فَقَالَ لَا وَ لَکِنْ لِلَّهِ حَظَائِرُ بَیْنَ الْجَنَّةِ وَ النَّارِ یَکُونُ فِیهَا مُؤْمِنُو الْجِنِّ وَ فُسَّاقُ الشِّیعَة. ــــ از امام معصوم (ع) پرسیده شد که آیا مومنان جنّ به بهشت می روند ؛ فرمودند: نه ولی برای خدا جایگاههایی است بین بهشت و جهنّم که مومنان جنّ و فسّاق شیعیان در آن خواهند بود.»(بحار الأنوار ؛ج 60 ؛ص 291)از این جایگاهها می توان تعبیر به مراتب پایین بهشت نیز نمود ؛ اهل بهشت آنجا را بهشت نمی دانند ولی اهل جهنّم آنجا را بهشت می بینند.3- « مُحَمَّدِ بْنِ الْفُضَیْلِ الزُّرَقِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ عَنْ آبَائِهِ عَنْ عَلِیٍّ ع قَالَ إِنَّ لِلْجَنَّةِ ثَمَانِیَةَ أَبْوَابٍ بَابٌ یَدْخُلُ مِنْهُ النَّبِیُّونَ وَ الصِّدِّیقُونَ وَ بَابٌ یَدْخُلُ مِنْهُ الشُّهَدَاءُ وَ الصَّالِحُونَ وَ خَمْسَةُ أَبْوَابٍ یَدْخُلُ مِنْهُ شِیعَتُنَا وَ مُحِبُّونَا وَ بَابٌ یَدْخُلُ مِنْهُ سَائِرُ الْمُسْلِمِینَ مِمَّنْ یَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ لَمْ یَکُنْ فِی قَلْبِهِ مِقْدَارُ ذَرَّةٍ مِنْ بُغْضِنَا أَهْلَ الْبَیْتِ. ـــــ محمد بن فضیل گوید: امام صادق علیه السّلام فرمود: على علیه السّلام فرمودند: بهشت هشت در دارد، درى که از آن پیامبران و صدیقان وارد مى گردند، درى که شهداء و صالحان از آن مى آیند، و پنج در است که شیعیان و دوستان ما از آنها وارد خواهند شد و از در هشتم سایر مسلمانان وارد مى شوند و آنها کسانى مى باشند که بر وحدانیت خدا گواهى دهند و ذرّه اى بغض ما را در دل نداشته باشند.»(بحار الأنوار ؛ج 69 ؛ص159)4- « الْأَعْمَشِ عَنِ الصَّادِقِ ع أَصْحَابُ الْحُدُودِ فُسَّاقٌ لَا مُؤْمِنُونَ وَ لَا کَافِرُونَ وَ لَا یَخْلُدُونَ فِی النَّارِ وَ یَخْرُجُونَ مِنْهَا یَوْماً مَّا وَ الشَّفَاعَةُ لَهُمْ جَائِزَةٌ وَ لِلْمُسْتَضْعَفِینَ إِذَا ارْتَضَى اللَّهُ دِینَهُمْ. ـــ اعمش از امام صادق علیه السّلام روایت مى کند که فرمودند: آنهایى که حدّ بر آنها جارى شده، نه مؤمن هستند و نه کافر، آنها ، در آتش جاودان نخواهند ماند و روزى از آنجا آزاد خواهند شد و شفاعت به آنها خواهد رسید، ولى مستضعفان ، خداوند باید از آنها راضى گردد. »(بحار الأنوار ؛ج 69 ؛ص 159)در این روایات ، اصحاب حدود نه کافر و نه مومن بلکه فاسق قلمداد شده اند. و اصحاب حدود کسانی هستند که مستحقّ حدّ شرعی هستند ؛ یعنی گناهانی را مرتکب شده اند که به موجب آنها شیعه هم باشند ابتدا باید وارد جهنّم شوند ؛ لکن تا ابد در جهنّم نمی مانند بلکه بعد از مدّتی از جهنّم نجات یافته و وارد بهشت می شوند ؛ امّا به قرینه روایات قبلی معلوم است که اینها بلا فاصله وارد بهشت نمی شوند بلکه بعد از خروج از جهنّم ابتدا بین بهشت و جهنّم قرار می گیرند و مدّتی بعد وارد درجات پایین بهشت می شوند.جمع بندی1- شیعیان غیر فاسق اهل بهشتند؛ لکن مرتبه بهشت آنها تابع درجه ایمان و عمل آنهاست.2- در جمع بندی به نظر می رسد شیعیان فاسق اگر فسقشان در حدّ بسیار بالا و زیاد باشد ابتدا وارد جهنّم شده و بعد از مدتی به حدّ فاصل بین بهشت و جهنّم منتقل می شوند و در نهایت وارد درجات پایین بهشت می شوند. ولی اگر فسق و گناهان آنها متوسّط یا کمتر باشد بر حسب اعمالی که دارند وضعیتهای متفاوتی خواهند داشند، مثلا برخی که گناهانش بسیار کم است در همین دنیا بر اساس بلایا و مصیبتهایی که می بیند پاک می‌شود. عده ای که گناهانش بیشتر است هنگام مرگ دچار سختی شده و پاک می‌گردند بعضی دیگر که گناهانشان بیشتر و شدید تر از این دو گروه هست در جهنم برزخی وارد شده و عذاب می‌بینند، ولی بالاخره در قیامت پاک می‌شوند و به همین ترتیب اگر شدت و میزان گناهان بسیار بسیار بالا باشد وارد جهنم اخروی شده و در آنجا عذاب می بیند سپس از آنجا نجات پیدا کرده و ان شاء الله لایق شفاعت می‌گردند.در نهایت لازم است که این نکته را یادآورشویم که اگر چه بسیاری از انسانهای بعد از تحمل عذاب بالاخره از جهنم نجات پیدا می‌کنند ولی امیدواریم که وضعیت ما به گونه‌ای باشد که یک لحظه هم وارد جهنم نشویم، زیرا که یک لحظه ی آن هم بسیار سخت است، چه برسد به اینکه سالیان متمادی در آن بمانیم. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه