آیا هر گناهی حتی کوچکترین گناهان هم کفر است؟ طبق سخن امام علی (ع) در خطبه ۲۰۰ نهج البلاغه نسخه دشتی - این سخنرانی پس از جنگ صفّین در شهر کوفه در سال ۳۸ هجری ایراد شد -کُلُّ فَجْرَةٍ کَفْرَةٌ : هر گناهی کفر است.

در پاسخ به مطالب ذیل توجه کنید : 1- هر گناهی کفر شمرده نمی شود بلکه کفر با انکار ضروری دین در ناحیه اصول مانند توحید و معاد و نبوت ویا انکار چیزی در ناحیه فروع در صورتی که منجر به انکار ضرروی دین شود مانند انکار نماز وروزه در صورتی که مثلا مستلزم انکار نبوت گردد تحقق می یابد . 2- متن حدیث مورد پرسش چنین است : مَا مُعَاوِیَةُ بِأَدْهَى مِنِّی وَ لَکِنَّهُ یَغْدِرُ وَ یَفْجُرُ- وَ لَوْ لَا کَرَاهِیَةُ الْغَدْرِ لَکُنْتُ مِنْ أَدْهَى النَّاسِ- وَ لَکِنْ کُلُّ غُدَرَةٍ فُجَرَةٌ وَ کُلُّ فُجَرَةٍ کُفَرَةٌ- وَ لِکُلِّ غَادِرٍ لِوَاءٌ یُعْرَفُ بِهِ یَوْمَ الْقِیَامَةِ وَ اللَّهِ مَا أُسْتَغْفَلُ بِالْمَکِیدَةِ وَ لَا أُسْتَغْمَزُ بِالشَّدِیدَةِبحارالأنوار 33 197 باب 17یعنی : به خدا معاویه از من سیاستمدارتر نیست ولى غدر و نابکارى دارد و اگر بدى غدر نبود من سیاستمدارتر مردم بودم ولى هر غدرى نابکاری است و هر نابکارى کفر، وبرای هر غادرى پرچمى باشد که روز قیامت بدان شناخته شود به خدا من با نیرنگ غافلگیر نشوم و با سخنى در تنگنا نیفتم . 3- ابن میثم- رحمه الله- بحرانی در توضیح کفر بودن غدر و نابکاری دو احتمال داده و می گوید : وجه لزوم الکفر هاهنا أن الغادر على وجه استباحة ذلک و استحلاله کما هو المشهور من حال عمرو بن العاص و معاویة فی استباحة ما علم تحریمه بالضرورة من دین محمد ص و جحده هو الکفر و یحتمل أن یرید کفر نعم الله و سترها بإظهار معصیته کما هو المفهوم منه لغة و إنما وحد الکفرة لتعدد الکفر بسبب تعدد الغدریعنی تحقق کفر در اینجا براى این است که فرد غادر غدر را حلال شمارد چنانچه از حال عمرو بن عاص و معاویه بر آید که حرام ضرورى دین محمد را (ص) حلال دانستند و منکر بودند و آن کفر است و بسا مقصود کفران نعمت خداست با نافرمانى او که معنى لغوى آن است .4- واژه کفر در اصل به معنى پوشانیدن است و از نظر اصطلاح دینى معنى وسیعى دارد و هر گونه مخالفتى را با حق، چه در مرحله اصولى، و چه در مرحله دستورات فرعى باشد، شامل مى شود، و اگر کفر غالبا در مخالفت با اصول استعمال مى شود دلیل بر این نیست که منحصرا به همان معنى بوده باشد . مثلا در ایه 97 آل عمران در مورد ترک حج لفظ کفر به کار رفته است، ولذا در روایتى از امام صادق ع نقل شده که (کفر) را در آیه به معنى ترک تفسیر فرموده است ( تفسیر الصافی، ج 1، ص: 363 )و به عبارت دیگر کفر و فاصله گرفتن از حق همانند ایمان و توجه به حق مراحل و درجاتى دارد که هر کدام براى خود داراى احکام مخصوصى است، و با توجه به این حقیقت بسیارى از مشکلات که در معنى آیات و روایات مربوط به کفر و ایمان پیش مى آید، حل مى شود، بنا بر این اگر در مورد رباخواران در (سوره بقره- 275) و همچنین در مورد ساحران (بقره- 102) تعبیر به کفر شده است به همین منظور است.تفسیر نمونه، ج 3، ص: 19 .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه