اوضاع سیاسی و فرهنگی دوران امام هادی ـ علیه السلام ـ و امام عسکری ـ علیه السلام ـ چگونه بود؟

امام هادی ـ علیه السلام ـ، امام دهم ما شیعیان است پدرش امام جواد ـ علیه السلام ـ و مادرش سمانه نام دارد. امام علی النقی در محلی به نام «صریا» نزدیک مدینه در نیمه ماه ذیحجه سال 212 هجری قمری چشم به جهان گشود. بعد از 41 سال و چند ماه عمر، در سوم ماه رجب سال 254 هـ.ق در سامراء به دست معتز 13 سیزدهمين خلیفه عباسی و بعد از 33 سال امامت شهید شدند. خلفای معاصر امام ـ علیه السلام ـ به ترتیب عبارتند از: معتصم، واثق، متوکل، منتصر، مستعین و معتز. بطور کلی اوضاع سیاسی دستگاه عباسی در دوران امام هادی ـ علیه السلام ـ شامل موارد و عناوین ذیل می باشد: 1ـ زوال هیبت و عظمت خلافت عباسی که بر اثر عوامل داخلی و خارجی، خلیفه عملاً یک مقام تشریفاتی به حساب می آمد. 2ـ خوش گذرانی و هوس رانی درباریان به خاطر عدم شایستگی که بر دستگاه بنی عباس حاکم بود. 3ـ گسترش ظلم و بیدادگری و خودکامگی و غارت بیت المال. 4ـ گسترش نهضت و قیام های علوی به نحوی در فاصله سال 219 تا 270 قمری، تعداد 18 قیام ضبط شده است. اگر بخواهیم به صورت جزئی مصداق های این اوضاع سیاسی را اشاره کنیم، باید به: - تسلط غلامان ترک بر دستگاه عباسی و عزل و نصب خلفا و وزراء و عدم آشنایی ترکان به امور سیاسی و اداره جامعه. ـ انتشار رشوه، اختلاس در بین وزیران و والیان حکومت. ـ شکنجه و آزار و اذیت علویان به خصوص در دوران متوکل. ـ تخریب بارگاه ملکوتی امام حسین ـ علیه السلام ـ در زمان متوکل و جلوگیری از ورود مسلمانان به زیارت. اما اوضاع فرهنگی در زمان امام علی النقی ـ علیه السلام ـ: 1ـ رویارویی امام با فقیهان درباری و پاسخ روشن و دقیق به مباحث فقهی آنان. 2ـ مکتب های کلامی رایج مثل «معتزله» و «اشاعره» و مطرح شدن نظریات آنان در جامعه که از جمله مباحث آن ها می توان به، جبر، تفویض، اعتقاد جسمیت خدا و .... اشاره کرد. که امام ـ علیه السلام ـ به مناظره با این گروه ها می پرداخت و آراء و نظریات آن ها را ردّ و نظر شیعه را تبیین می کردند. 3ـ از جمله گروه های باطل و منحرف که فعال بودند، گروه غلات را باید نام برد. که امام دهم از همه آن ها اظهار تبری جستند. 4ـ یکی از مهم ترین و داغ ترین جریان های فکری و عقیدتی، فتنه خلق قرآن بود. گروه های معتزله و اشاعره به مخالفت با یکدیگر پرداخته و هر کدام طرفدار نظریه خاص بودند. امام سکوت را در این اوضاع جایز ندانسته و خط بطلان بر فکر انحرافی کشیدند و اندیشه درست را مشخص کردند و به تبیین موضع اصولی و هدایتگر خود مسلمانان را از وارد شدن در چنین بحث و جدال بیهوده ای بر حزر داشتند. 5ـ شیخ طوسی، تعداد شاگردان آن حضرت را در زمینه های مختلف علوم اسلامی 185 نفر می داند. از جمله شاگردان مکتب آن حضرت می توان به فضل بن شاذان، عبد العظیم حسنی و .... اشاره نمود. امام حسن عسگری، در 232 قمری در مدینه متولد شدند. پدرش امام هادی ـ علیه السلام ـ و مادرش «حدیث» نام داشت. مدت امامت آن حضرت 6 سال و عمر شریفش 28 سال بود که در سال 260 قمری در خانه خود سامراء در کنار مرقد پدرش به خاک سپرده شدند. خلفای هم عصر امام عسگری ـ علیه السلام ـ به ترتیب عبارتند از: معتز بالله، المهتدی بالله و المعتمد بالله. دوران سیاسی امام عسگری ـ علیه السلام ـ، ادامه فضای سیاسی عصر امام هادی ـ علیه السلام ـ است. 1ـ تسلط ترکان بر اوضاع حکومت 2ـ ظلم و ستم خودکامگی و خوشگذرانی خلفای عباسی 3ـ شکنجه علویان و کنترل رفت و آمد های آن ها در ارتباط با امام علی ـ علیه السلام ـ . 4ـ نهضت های داخلی از جمله: قیام صاحب زنج، انقلاب شام درباره اوضاع فرهنگی، می توان به بحث های نحله ها و مکاتب کلامي عصر امام هادی ـ علیه السلام ـ اشاره کرد که در جامعه جریان داشت از جمله مهم ترین فعالیت فرهنگی امام، جلوگیری از انحراف فرهنگی و بدعت هاي اجتماعی در جامعه بود که با درايت و پاسخ های امام به شبهات مطرح در زمینه ظهور فرقه صوفیه، فرقه واقفیه، ابطال آراء و افکار ثنویت، پاسخ به ادعاهای مفوضان، پاسخ به شبهه کندری و جاثلیق نصرانی بود تا اسلام اصیل از انحراف مصون بماند. پس اوضاع سیاسی در حدود چهل سال عمر امام هادی ـ علیه السلام ـ همزمان با خلفای معتصم، واثق، متوکل، منتصر، مستعین و معتز بود. که زوال هیبت و عظمت عباسیان، نهضت های داخلی علویان از جمله وضع سیاسی اين عصر است. از لحاظ فرهنگی به وجود مکتب های اشاعره و معتزله، طرد افکار آنها و غلات و فتنه خلق قرآن از ویژگی های این دوران لحاظ می شود. دوره امام عسگری ـ علیه السلام ـ حدود 28 سال طول کشید که همزمان با خلفای معتز بالله، المهتدی بالله و المعتمد بالله بود. تسلط ترکان، نهضت های داخلی از جمله صاحب زنج و قیام مردم شام از جمله وضع سیاسی آن روزگار است. اوضاع فرهنگی هم، مثل دوره امام هادی ـ علیه السلام ـ می باشد که امام ـ علیه السلام ـ با بدعت ها و خرافات صوفیه، واقفیه، ثنویت و مفوضان مبارزه نمود. .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه