عللل عذاب منافقین چیست؟

الف: نفاق از ماده نفق بر وزن شفق در اصل به معناي سوراخ هاي مستور زير زميني است که به عنوان پناهگاه يا راه فرار از آن استفاده مي شود و در اصطلاح به معناي اختلاف ظاهر و باطن انسان مي باشد و در ادبيات فارسي زبان ها به چنين انساني دورو و دو چهره و دو زبان گفته مي شود. دورويي و دوگانگي انسان بدين صورت است که در ظاهر انسان خودش را به گونه اي نمايش دهد که قلب و سريره باطني او برخلاف آن است مثلا در ظاهر نمايش دهد که اهل مودت و محبّت با مردم است ولي در باطن دشمن مردم باشد و... . و معناي دوزباني آن است که انسان هنگام ملاقات و در حضور کسي از او تعريف و مدح کند و به اظهار دوستي بپردازد و در غياب به تکذيب و غيبت و تهمت زدن نسبت به او اقدام کند. بنابراين نفاق به دو گونه مي تواند ظهور کند نفاق عملي و نفاق قولي که اين وصف از بارزترين ويژگي هاي منافقان است و اين نفاق گاهي در فضائل اخلاقي اعمال صالحه و گاهي در امور عادي است و همين طور گاهي با خدا و گاهي با رسول خدا و ائمه و علماء و مومنين است و منافقان هر چند در زشتي و قباحت با همديگر فرق دارد، ولي به هر حال شاخ و برگ يک شجره خبيثه است و در اين ميان يکي از بدترين مراتب نفاق، نفاق با خداوند است و اين دوروئي بدين صورت است که کسي با خدايش اظهار توحيد، ايمان و اسلام و.. بکند ولي در عمل مشرک و کافر باشد يعني زبان سر با زبان عمل مخالف همديگر باشد، زبان ظاهر با زبان ضمير مخالف هم باشند که به طور طبيعي اين ويژگي مستلزم دروغگوئي نيز هست. يعني چنين شخصي دانسته و از روي آگاهي با خداي خود دروغ مي گويد و خود را بدون عمل ديندار مي داند. ب: چه رابطه ايست ميان نفاق و کذب و آيا عذاب دردناکي که دامن گير منافقين مي شود صرفا بخاطر کذب آنان است؟ براي روشن شدن پاسخ سئوال لازم است معناي لغوي و اصطلاحي کذب و نيز اقسام آن بيان شود. کذب عبارت است از أخبار خلاف واقع خواه عمدي باشد و خواه از روي اعتقاد غلط ولي گناه بودنش تابع عمد است. و در اصطلاح نيز آنچه معروف و مشهور است همين است که کذب وصف کلامي است که مطابق واقع نباشد حال اين عدم انطباق بر واقع از روي تعمد و اختيار باشد و يا از روي اشتباه به اين معني که گوينده مطابق عقيده خود سخن گفته ولي اعتقاد او خلاف واقع بوده و در نتيجه کلامش هم خلاف واقع است و او در اثر اشتباه و جهل مرکب گمان کرده که سخني راست را بر زبان جاري کرده ولي به هر حال کلام مطابق واقع نبوده و اينکه در يک فرض (عمد) چنين سخني عقاب آور است و در فرض ديگر (اشتباه) عقاب ندارد و نه به آن جهت است که در فرض دوم سخن مطابق واقع است بلکه به اين دليل است که عقوبت و حرمت کذب تابع تعمد است. بنابراين تکذيب از روي ناآگاهي و اشتباه عذاب ندارد. ج: از همين جا به يکي از تقسيمات صدق و کذب پي مي بريم که عبارت است از صدق و کذب عمدي و غير عمدي سخني که مطابق واقع است صدق و سخني که مخالف واقع است کذب خواهد بود. و مخالف وموافق بودن سخن با اعتقاد گوينده نيز معيار است يعني کلامي که مخالف اعتقاد گوينده است کذب و دروغ است و کلامي که موافق اعتقاد گوينده است صدق و راست مي باشد روي اين حساب وقتي منافقين از اعتقاد خود به خود و قيامت و اصلاح گري خودشان خبر مي دهند در اين اخبار خود دروغ مي گويند چون مخالف واقع است و آنان ايماني ندارند آنچه را بر زبان جاري مي کنند مخالف اعتقاد شان است و به مفاد آنچه اظهار مي نمايند معتقد نيستند، صرفا اظهار ايمان و اسلام را مي خواهند پرده اي روي اغراض دنيوي خود قرار دهند و کفرشان را زير چتر اسلام ظاهري پنهان نمايند. بنابراين اخبار منافقين از اعتقاد خودشان به خدا، قيامت و... دروغ است که مهم ترين سرمايه آنان همين دروغگويي است که با آن تناقضاتي را که در زندگي شان ديده مي شود توجيه مي کنند و روي همين جهت قرآن روي مهم ترين سرمايه آنان انگشت گذاشته و فرموده است: «براي آنان عذاب دردناکي است، به جهت دروغ هاي که مي گفتند». دروغ گرچه از گناهان کبيره است ولي بدان پايه نيست که از کفر بدتر باشد زيرا کفر منشأ همه معاصي است و از اينکه قرآن مي گويد منافقين بر اثر کذب و دروغ گوئي شان به عذاب اليم دچار مي شوند معلوم مي شود که مراد از دروغ در اين گونه موارد کذب زباني و عادي نيست بلکه مراد کذب و نفاق اعتقادي است يعني منافقين از نظر اعتقادي به آن چه مسلمانان معتقد هستند، معتقد نيستند و به دروغ اظهار ايمان و اسلام مي کنند و آن را حجابي بر کفر باطني خود قرار مي دهند و همان طوري که اشاره شد اظهارات آنان با اعتقادات شان تطبيق نمي کند، در باطن متصف به کفر و بي ايماني بوده و به آنچه اظهار مي دارند ايمان ندارند و دروغ مي گويند و چون مسلمان بودن ظاهري شان را پرده روي کفر باطني شان قرار مي دهند هميشه اين کذب شان عمدي بوده و عقاب دارد و با توجه به آنچه در مورد نفاق و منافق گفته شد اصلا کذب از روي خطاء در مورد منافقين معني ندارد و همانند دروغ هائي نيست که برخي ها به جهت خطاء و جهل مرتکب مي شوند. نتيجه اينکه عذاب منافقان براي اين است که آنها به دروغ خود را مومن مي دانند ولي در عمل و در اعتقاد قلبي کافرند و خودشان هم مي دانند که مومن دانستن آنها خودشان را کذب محض است و با واقعيت مطابقتي ندارد براي همين خداوند آنها را عذاب مي کند. هم به خاطر دروغ عمدی همیشگی و هم به خاطر کفر واقعی مخفی. .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه