دلالت آيه تطهير بر عصمت ائمه ـ عليهم السلام ـ به خصوص پنج تن آل عبا را توضيح دهيد؟

خداوند در بخشي از آية 33 سورة احزاب مي‌فرمايد: «خداوند فقط مي‌خواهد پليدي و گناه را از شما اهلبيت دور كند و كاملاً شما را پاك سازد.» اين آيه هر چند در رديف و ميان آياتي ذكر شده كه در ارتباط با زنان پيامبر ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ است لكن قطعاً ارتباطي به آن‌ها ندارد و مربوط به گروه ديگري است. شاهدش اين است كه ضماير استعمال شده در مورد زنان همه به صورت مؤنث (بُيوتكن ـ اطعن...) آمده است ولي ضماير در ذيل آيه، همه به صورت مذكر (عنكم، يطهّركم) به كار رفته است و شاهد ديگر روايات است. جواب را در سه مرحله بيان مي‌كنيم: الف) توضيح مفردات آيه 1ـ كلمة «انمّا» دلالت بر حصر دارد يعني فقط. 2ـ «يُريد الله»، مراد، اراده خاص است. يعني: ارادة تكويني خداوند است. و گرنه ارادة‌تشريعي، انحصاري به خاندان پيامبر ندارد و همة مردم بدون استثناء به حكم شرع موظفند از هرگونه گناه و پليدي پاك باشند. البته ارادة تكويني، منافات با اختيار آن‌ها ندارد. 3ـ «اذهاب»: از بين بردن به اين معني كه از اوّل نگذارد راه پيدا كند يعني، دفع است نه رفع. 4ـ «رجس»: هرچيزي ناپاك از نظر طبع آدمي يا به حكم عقل و يا شرع. 5ـ «اهل‌بيت»: اهل‌بيت از نظر لغت كساني كه در يك خانه زندگي مي‌كنند (اولاد، همسر و...) را گويند و مجازاً كساني را مي‌گويند كه با همديگر نسبتي دارند. و امّا معناي اصطلاحي معروف همان اهل‌بيت پيامبر ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ (علي، فاطمه، حسن و حسين ـ عليهم السلام ـ ) مي‌باشند. 6ـ «تطهير»: به معناي پاك ساختن و در حقيقت تأكيدي است بر مسألة نفي پليدي‌ها و ذكر آن به صورت مفعول مطلق تأكيد ديگري بر اين معني محسوب مي‌شود. ب: تفسير مفاد اين آيه دليل بر ارادة قطعي خداوند است بر اين‌كه اهل‌بيت از هرگونه رجس و پليدي و گناه پاك باشند و اين همان مقام عصمت است. اين نكته قابل ذكر است كه منظور از ارادة الهي احكام حلال و حرام نيست چون احكام شامل همگان مي‌شود، پس ارادة مستمر، اشاره به يك نوع امداد الهي است كه اهل‌بيت را بر عصمت و ادامة آن ياري مي‌دهد و در عين حال منافات با آزادي و اراده و اختيار ندارد. علامه طباطبائي معتقد است مراد از اذهاب رجس در آيه، عصمت است. پس تطهير ائمه ـ عليهم السلام ـ يعني مجهز نمودن آن‌ها به ادراك حق در اعتقاد و عمل است. و مراد از اراده، ارادة تكويني است و معناي آيه اين مي‌شود: خداوند ارادة ابدي نموده است كه شما اهل‌بيت را از همه نوع پليدي (اعتقاد باطل، آثار گناه و...) با دادن موهبت الهي عصمت پاك گرداند. زمخشري مي‌گويد: خداوند از گناهان، كنايةً به رجس تعبير نموده و از تقوي به طهر، چنان كه بدن با نجاسات آلوده مي‌شود، درون با گناهان بعد مي‌گويد آيه شامل زن‌هاي پيامبر ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ مي‌شود!!! ابن حجر هيثمي مي‌گويد: اين آيه منبع فضائل اهل‌بيت نبوي است براي اين‌كه حاوي درخشان‌ترين مناقب ايشان و شامل توجّه به شأن (رفيع) آنان است چرا كه با لفظ «انّما» آغاز مي‌گردد و «انّما» افادة حصر مي‌كند دربارة ارادة خداي متعال در منزه نمودن آنان از رجس و رجس نيز همان گناه است. اين آيه همچنين بيانگر ارادة خداوند در تطهير اهل‌بيت از جميع خصوصيات اخلاقي و احوال مذموم است و اين‌كه در بعضي از طرق روايات نقل شده كه آتش و جهنم بر آنان حرام است همانا فائدة اين تطهير مي‌باشد. ج: روايات الف: از طريق شيعه: علامه اميني نقل فرموده است كه: پيامبر هرروز تا زمان وفاتش (تقريباً) هنگام خروج از منزل كه براي اقامة نماز صبح به مسجد مي‌رفت در خانة حضرت فاطمه ـ عليها السلام ـ مي‌آمد و مي‌فرمود: سلام بر شما اي اهل‌البيت، بدرستي كه خدا اراده فرموده است كه هر ناپاكي را از شما خاندان نبوت دور گرداند و شما را پاك و منزه نمايد، راوي مي‌گويد: شش ماه يا نه ماه من ناظر اين قضيّه بودم. حدود 300 نفر از صحابه نقل كرده‌اند كه اين آيه مربوط به پنج تن آل عبا مي‌باشد و زنان پيامبر ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ در آن داخل نيست. ب: از طريق اهل سنّت: «ترمذي و حاكم در روايت صحيحه، و ابن جرير و ابن منذر و ابن مردويه و بيهقي در سنن خود از ام سلمه نقل كرده‌اند كه گفت: پيامبر ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ فاطمه علي، حسن و حسين ـ عليهم السلام ـ در خانة من بودند كه آية تطهير نازل شد. حضرت آنان را داخل عبايي كه بر دوشش بود قرار داد و فرمود: «بار خدايا اين جمع، اهل‌بيت من مي‌باشند. پس آلودگي را از آن‌ها دور بدار.» در ادامه آلوسي مي‌گويد: در بعضي از روايات دارد كه ام سلمه گفت آيا من جزء اهل‌بيت شما مي‌باشم حضرت فرمود: تو بر خيري ولي جزء اهل‌بيت من نيستي.) آنگاه آلوسي مي‌گويد: «سخن پيامبر ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ كه فرمود اينها (چهارنفر) اهل‌بيت من مي‌باشند و در حق آن‌ها دعا فرمود و اين‌كه ام سلمه را داخل عبا (كسا) راه نداد آنقدر از طرق مختلف نقل شده است كه قابل شمارش نيست. و اين روايات عموميّت اهل‌بيت در آيه را به هر معنايي كه باشد تخصيص مي‌زند. پس مراد كساني است كه زير عبا (كسا) قرار داشتند، لذا شامل همسران نمي‌شود. نتيجه اين شد كه با توجّه به مفردات آيه، و با توجّه به تفاسير شيعه و سنّي و روايات، آية تطهير دلالت بر عصمت پنج تن آل عبا دارد. .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه